DYSTOPIAN PANORAMA IN GEORGE ORWELL’S 1984 and SELIM ERDOGAN’S İKİBİNSEKSENDÖRT BİR DİJİTAL KARA ÜTOPYA

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 16, 107 - 124, 15.10.2020

Ülfet Dağ

https://doi.org/10.20304/humanitas.751257

Öz

In this study 1984 by George Orwell and İkibinseksendört Bir Dijital Kara Ütopya by Selim Erdogan who stated in the preface that he wrote with reference to Orwell, were analyzed in the light of the comparative method. Throughout the study, two works have been compared by focusing on the social control methods used by the ruling governments as well as their similarities, differences and changes those depicted in the Orwellian model. In addition to analyzing the characteristics of totalitarian states, the methods used to keep people under control have been identified and explained. The systems are positioned as an antagonist figure in the face of the struggle of the protagonists. One can gain his freedom not by opposing the system, but by being one with the system, which means slavery. Surveillance mechanisms that develop with totalitarianism and developments that will result in misuse of science and technology are reflected in the works. It has been determined in this context that both authors make warnings that will affect the present by providing important data about the problems.

Anahtar Kelimeler

dystopia, technology, surveillance mechanisms, totalitarianism

GEORGE ORWELL’IN 1984 ve SELİM ERDOĞAN’IN İKİBİNSEKSENDÖRT BİR DİJİTAL KARA ÜTOPYA ESERLERİNDE DİSTOPYANIN PANORAMASI

Öz

Bu çalışmada George Orwell’ın 1984 ve Selim Erdoğan’ın önsözünde Orwell’ı referans alarak yazdığını dile getirdiği İkibinseksendört Bir Dijital Kara Ütopya eserindeki distopik izlekler karşılaştırmalı yöntem ışığında incelenmiştir. Çalışmanın genelinde iki eserdeki iktidar yönetimlerin kullandığı sosyal kontrol yöntemlerine odaklanılarak Orwell’ın 1984’te çizdiği modelin İkibinseksendört Bir Dijital Kara Ütopya’daki benzerlik, farklılık ve değişimleri karşılaştırılmıştır. Totaliter devletlerin özelliklerini analiz etmenin yanında, kişilerin kontrol altında tutulması için kullanılan yöntemler belirlenmiş ve açıklanmıştır. Sistemler, baş kişilerin mücadelesi karşısında antagonist bir figür olarak konumlandırılmıştır. Kişi özgürlüğünü sisteme karşı durmakla değil sistemle bir olmak koşuluyla kazanabilir, bu da kölelik demektir. Eserlerde totalitarizmle birlikte gelişen gözetim mekanizmaları, bilimin ve teknolojinin kötüye kullanımıyla olumsuz sonuçlanacak gelişmeler yansıtılmıştır. İki yazarın da bu bağlamda yaşanılacak sorunlar hakkında önemli veriler sunarak günümüze etki edecek uyarılar yaptığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

distopya, teknoloji, gözetim mekanizmaları, totalitarizm

Kaynakça

• Akaş, C. (2012). Beklenmedik bir şey olacak beklentisi. Notos Öykü, 36, 24.
• Akkoyun, T. (2015). Distopya yazını ve aydın çığlığı: George Orwell’ın bin dokuz yüz seksendört romanı üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41), 25-30.
• Bacon, Francis (2014). Yeni atlantis. (K. Çaydamlı, Çev.). İstanbul: Doxa Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1626)
• Claeys, G. (2018). Ütopya edebiyatı (2. Baskı). (Z. Demirsü, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2010)
• Edman, T. (2019). Dijital mağaralarda insanların kodlanmış ütopyası. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (9), 690-701.
• Erdoğan, S. (2013). İkibinseksendört bir dijital kara ütopya. Ankara: Nota Bene Yayınları.
• Orwell, G. (2015). 1984 (51. Baskı). (C. Üster, Çev.). İstanbul: Can Sanat Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1949).
• Galan, P. (2015). A nightmarish tomorrow: orwellian methods of social control in contemporary dystopian literature. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Universidad de Vallodolid, Vallodolid.
• Görmez, A. ve Karaca, Ş. (2014). Ray bradbury’nin son yaya öyküsünde distopyanın sosyal işlevi. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 11, 173-181.
• Gordin, M., Tilley, H., ve Prakash, G. (2018). Ütopya-distopya tarihsel olasılığın koşulları. (A. Turan, E. Kartal ve C. Kayalıgil, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2010)
• Hitchcock, L. A. (2013). Kuram ve kuramcılar çağdaş düşüncede antik edebiyat. (S. Pekşen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2008)
• Kumar, K. (2005). Ütopyacılık. (A. Galip, Çev.). İstanbul: Kalkhedon Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1991)
• Kumar, K. (2018). Modern zamanlarda ütopya ve karşıütopya. (A. Galip, Çev.). İstanbul: Kalkhedon Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1987)
• Le Bon, G. (2005). Kitleler psikolojisi. (Y. Ender, Çev.). İstanbul: Hayat Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1895)
• Müftüoğlu, M.C. ve Özbay, F. (2015). Gündelik hayatta totalitarizm: George Orwell’ın 1984 adlı distopya romanında ideal toplum tasavvurları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 179-189.