The Novel Aylak Adam: An Existentialist Perspective

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 21, 242 - 262, 15.03.2023

Gökçe Özkılıçcı

https://doi.org/10.20304/humanitas.1164677

Öz

Existentialism which can be summarized with the phrase “Existence comes before essence”, had an impact on many fields, especially literature, theater, and psychology at the end of the 19th century. The aim of this study is to examine the novel Aylak Adam by Yusuf Atılgan, one of the important names of Turkish Literature, by considering the basic concepts of existential philosophy and psychology. In this context, first of all, a brief information about Yusuf Atılgan, the author of the work, will be given. Following sections, events and main characters (C.) in the works mentioned will be interpreted within the framework of some concepts put forward by the leading names of existential philosophy. This study aims to be a tool to show how existentialism, which is an abstract concept, and the issues it brings to the agenda, are fictionalized and shaped in the Turkish novel Aylak Adam.

Anahtar Kelimeler

Aylak Adam, Yusuf Atılgan, iterature, Existentialism, psychological analysis

Aylak Adam Romanı: Varoluşçu Bir Bakış

Öz

“Varoluş özden önce gelir” sözüyle özetlenebilecek varoluşçuluk 19. yüzyılın sonlarında edebiyat, tiyatro ve psikoloji başta olmak üzere pek çok alana etki etmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam romanını varoluşçu felsefenin ve psikolojinin temel kavramlarını göz önünde bulundurarak incelemektir. Bu kapsamda öncelikle eserin yazarı olan Yusuf Atılgan hakkında kısa bir bilgilendirme yapılacaktır. İzleyen bölümlerde adı geçen eserde yaşanan olaylar ve ana karakter (C.) varoluşçu felsefenin önde gelen isimlerinin üzerine düşündükleri bazı kavramlar çerçevesinde yorumlanacaktır. Bu çalışma, soyut bir kavram olan varoluşçuluğun ve onun ortaya attığı meselelerin Türkçe kaleme alınmış Aylak Adam romanında nasıl kurgulandığını ve şekillendiğini göstermenin bir aracı olmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Varoluşçuluk, Edebiyat, Yusuf Atılgan, Aylak Adam, Psikolojik Analiz.

Kaynakça

• Akarsu, B. (1994). Çağdaş felsefe (7. baskı). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Akbaş, M. ve Bozok, N. (2015). Aylak Adam ve tuhaf bir kadın sokaklarda gezinirken: Aynı sokaklar [da] farklı deneyimler [le]. Folklor/Edebiyat, 21(81), 125-138.
• Andak, S. (1992). Yunus Nadi roman mükâfâtı ikincisi. Yusuf Atılgan'a armağan içinde (s. 60-62). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atılgan, Y. (2011). Anayurt oteli (14. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Atılgan, Y. (2017). Aylak Adam. İstanbul: Can Yayınları.
• Atılgan, Y. (2020). Siz rahat yaşayasınız diye. İstanbul: Can Yayınları.
• Bakewell, S. (2017). Varoluşçular kahvesi: Özgürlük, varoluş ve kayısı kokteylleri. (E. Gözgü, Çev.). İstanbul: Domingo. (Orijinal çalışma basım tarihi 2016).
• Bal, M. (2020a). Gonçarov'un Oblomovkalı Platon'unun varoluş felsefesine armağanı. Felsefelogos Dergisi Platon Sayısı, (75), 55-86.
• Bal, M. (2020b). Modernist edebiyatta aylaklık teması ve Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam romanının varoluş felsefesi bakımından bir yorumu. Dört Öge, (18), 1-31.
• Balabanlılar, M. (1992). Anayurt oteli’nin yazarı Yusuf Atılgan’ın yöneldiği üç tema: hapis, intihar ve işkence. Yusuf Atılgan'a armağan içinde (s. 65-68). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Balık, M. (2016). Kendilik ve ötekilik sorunu açısından Yusuf Atılgan’da suç, ölüm ve intiha. Journal of International Social Research, 9(45), 35-48.
• Blackham, H. J. (2005). Altı varoluşçu düşünür. (E. Uşaklı, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1959).
• Buber, M. (2017). BEN ve SEN. (İ. Palsay, Çev.). İstanbul: Kopernik Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 1923).
• Camus, A. (2010). Sisifos söyleni. (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1942).
• Camus, A. (2015). Başkaldıran insan. (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1951).
• Cevizci, A. (2012). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Chances, E. (2015). Rus edebiyatında lüzumsuz adam. Lüzumsuz bir adamın günlüğü içinde (s. 97-114). İstanbul: Notos Kitap.
• Çifci, T. (2022, 25 Mayıs). Friedrich Nietzsche’de bengi dönüş. DüşünBil Portal. https://dusunbil.com/friedrich-nietzschede-bengi-donus/
• Eagleton, T. (2020). İyimser olmayan umut. (E. Ayhan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2015).
• Eral, G. (2011). Franz Kafka'nın ve Yusuf Atılgan'ın romanlarının varoluşçuluk temelinde karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Günday, H. (2003). Piç. İstanbul: Doğan Kitap.
• Güngör, B. (2014). Yusuf Atılgan'ın hayatı, eserleri ve fikirleri (1921-1989) (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Han, B. C. (2021). Kapitalizm ve ölüm dürtüsü. (Ç. Tanyeli, Çev). İstanbul: İnka Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 2019).
• Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders. (H. Tepe, Çev.). İstanbul: Bilim ve Sanat. (Orijinal çalışma basım tarihi 1907).
• Jaspers, K. (2018). Felsefe konuşmaları felsefeye giriş. (A. Ali, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. (Kaynak metin orijinal çalışma basım tarihi 1996).
• Kılınç, C. (2015). Mitoloji sözlüğü. Cilt 2. İzmir: İlya Yayınevi.
• Kızıltan, G. S. (2022, 1 Haziran). Heidegger’de das man kategorisi-1. Düşündüren Sözler. https://dusundurensozler.blogspot.com/2009/03/heideggerde-das-man-kategorisi-1.html
• Kurt, M. (2007). 1950 sonrası Türk edebiyatında varoluşçu felsefeden etkilenen yazarların romanlarında yapı, tema ve anlatma (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Laing, R. D. (1993). Bölünmüş benlik. (S. Çelik, Çev.). İstanbul: Kabakçı Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1993).
• Mutlu, B. (2013). Kierkegaard’da ‘estetik’in yeri ve sınırları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 623-650.
• Münir, M. (2022, 10 Haziran). Aylak Adam. T24. https://t24.com.tr/yazarlar/metin-munir/aylak-adam,17675 Nietzsche, F. (2020). Putların alacakaranlığı. (R. Minareci, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1889).
• Z. (2019). The unbearable heaviness of being: Absurdity of everyday life in Yusuf Atılgan's Aylak Adam and Julio Cortazar's Rayuela (Yayınlanmamış doktora tezi). Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
• Sancar, M. K. (2016). Jean-Paul Sartre’ın varoluşçu felsefesi ve bir “kendinde varlık” olarak çoğunluk’un Mertkan’ı. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (26), 69-84.
• Saramago J. (2017). Körlük. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1995).
• Sartre, J. P. (2005). Varoluşçuluk. (A. Bezirci, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1946).
• Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik: Fenomenolojik ontoloji denemesi. (T. Ilgaz ve G. Çankaya Eksen, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1943).
• Schultz, D. P. ve Schultz, S. E. (2007). Modern psikoloji tarihi. (Y. Aslay, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2004).
• Sever, M. (2022, 12 Haziran). Aylak Adamın görmezden gelinen erkekliği. K24. https://t24.com.tr/k24/yazi/aylak-adam,1621
• Solomon, C. R. (2020). Akılcılıktan varoluşçuluğa- varoluşçular ve 19. yüzyıldaki kökleri. (R. Kuldaşlı, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2001).
• Soyşekerçi, H. (2017). Aylak Adam olmanın dayanılmaz ağırlığı. M. Şahin (Ed.), Tedirgin Bir Yazar Yusuf Atılgan içinde (s. 61-76). İstanbul: Destek Yayınları.
• Şahin, M. (2017). Tedirgin bir yazar Yusuf Atılgan. İstanbul: Destek Yayınları.
• Tarçalır Erol, B. (2022, 22 Mayıs). Diken üstünde olmak. Varoluşçu Akademi. https://varoluscuakademi.com/diken-ustunde-olmak-busra-tarcalir-erol/
• Türkeş, Ö. (2017). Kalabalıklar arasında tek başına. M. Şahin (Ed.), Tedirgin Bir Yazar Yusuf Atılgan içinde (s. 51-56). İstanbul: Destek Yayınları.
• Uğurlu, S. B. (2007, Eylül). Yusuf Atılgan’da baba imgesi: Psikanalitik bir yaklaşım. Sözlü sunum, 38. İCANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
• Van Deurzen, E. ve Arnold-Baker, C. (2017). İnsan meselelerine varoluşçu bakışlar: Terapi uygulama el kitabı. (F. J. İçöz, Çev.). İstanbul: Aletheia Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 2005).