The Predicament of Modern Esthetics: Heidegger's Thought of Original Art and the Search for an Alternative Against Esthetics

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 169 - 195, 15.10.2022

Emir Ülger

Öz

MODERN ESTETİĞİN ÇIKMAZI: ESTETİĞE KARŞI HEIDEGGER’İN KÖKENSEL SANAT DÜŞÜNCESİ. BİR ALTERNATİF ARAYIŞI

Öz

Estetik 18.yy. Aydınlanma döneminde ortaya çıkmış önemli bir felsefi uzmanlık alanıdır. Temelde felsefe bu dönemde “mantık, etik ve estetik” olarak üçe ayrılır. Descartesçi rasyonalist çizginin takipçisi olan A. Baumgarten tarafından kurulan estetik disiplini, temel olarak kavramsal etimolojik belirlenim bağlamında terimin anlam sınırları içerisinde daha başlangıçta, güzelliğin-beğeni ve hazzın incelendiği bir disiplin olarak oluşmuştur. Heidegger, sanat üzerine düşüncelerini geliştirirken temelde estetiği olumsuzlama eğilimindedir. Heidegger’in düşüncesinde sanatın konumlandığı yer, belli bir düşünsel gelişim sonrasında olur. Heidegger, küresel teknolojiye meydan okuyacağı için övdüğü Nasyonel Sosyalist hareketten umudunu yitirdiğinde dikkatini, aynı tarihsel gelişmeye karşı bir tepki oluşturabileceğini düşündüğü sanat alanına çevirmişti. Heidegger’in “sanat ve estetiği” ikiye ayırarak değerlendirmesi, onun kökensel düşüncesinin gelişiminin de bir sonucudur. Temel problemi “insanın varlığı” olan Heidegger, belli bir sistematikte, sanatı temelde Dasein bağlamında ele almaktaydı. Modern dönemde metafizik bir karakterde özne-nesne düalitesinde gelişen modern estetik, temelde sanata karşı bir saldırı alanına dönüşmüştür. Sanat eserini, basit bir estetik amaçlı haz ve beğenin nesnesi olarak gören bu yaklaşım, sanatın, yaratıcı güçlerini her geçen gün yok etmekteydi. Aslında Heidegger’e göre sanatın estetikleşmesi, sanatın yaratıcı, köken olma ve hakikati açık kılma özelliklerini engelleyen, epistemik perspektifin kaçınılmaz “özne-nesne” düalitesi düşüncesinin güzel bir örneğiydi. Bu incelemede Heidegger’in düşüncelerinden hareketle sanatın, estetiğin baskısından kurtulabilme imkanını, mevcut estetiğin kökensel sanatı dışlayan düşünce ve uygulama şeklinin kökenlerini anlamaya ve açıklamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Heidegger, Estetik, Sanat felsefesi, Egzistansiyel Sanat, Dasein

Kaynakça

• Abercrombie, S. (1990), A Philsophy of Interior Design, USA: Icon Editon Harper.
• Adorno, T. W. (1998), Aesthetic Theory (Transleted by Robert H. Kantor). USA: Minnesota University Press.
• Adorno, T.W. (1972), Dialectic of Enlightenment (Translated by John Cumming). USA: Continuum.
• Armstrong, I. (2000), The Radical Aesthetic, USA, Blackwell Publishers.
• Aristoteles. (1998), Nikamakhos’a Etik. (Çev. Saffet Babür), İstanbul: Ayraç Yayınevi.
• Aristoteles. (2007), Poetika. (Çev: İsmail Tunalı), İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Aydoğan, A. (2017), Heidegger, Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği, İstanbul, Say Yayınları.
• Bernstein, J. M. (1992), The Fate of Art, Aesthetic Alienation from Kant to Derrida and Adorno, USA, Polity Press:Cambridge.
• Burke, S. (1998), The Death and Return of the Author, Ireland, Edinburg University Press, Second Edition.
• Bilkent Üniversitesi, (2006), (Uygulamalı Diller Yüksek Okulu Komisyon) Ekonomi Sözlüğü, Ankara: Siyasal Yayınevi.
• Collingwood, R.G. (1967), The Principles of Art. UK., Oxford University Press.
• Çüçen, A. K. (2000), Heidegger’de Varlık ve Zaman, Bursa: Asa Yayınları.
• Dastur, F., (1999), Heidegger’s Freiburg Version of the Origin of the work of Art: Heidegger toward the Turn: Essays on the Work of the 1930, (Ed. James Risser) USA: State University of New York Press.
• Derrida, J. (1985), Point de Folie-Maintenant L’architecture, AA Files, 12.
• Derrida, J. (1989), Fifty-Two Aphorisms for a Foreword, Deconstruction: Omnibus Volume. (Ed: Papadakis, et.al.) New York: Academy Edition.
• Gasset, J. O. (2013), Sanatın İnsansızlaştırılması ve Roman Üstüne Düşünceler, (Çev. Neyyire Gül Işık), İstanbul: YKY.
• Harries, K., (1997), The Ethical Function of Architecture: An Anthology of Architectural Theory (Ed. C. Nesbitt) Princeton, New York: Architecturel Press.
• Haug, W. F. (1999), Commdity Aesthetics as a Motor of Globalization. (Translated by Robert Bock), USA: Minneapolis, University of Minnesota Press.
• Haug, F. W. (1999), New Elements of a Theory of Commodity Aesthetics.
• Hegel, G. W. F. (1994), Estetik (Çev. Taylan Altuğ & Hakkı Hünler), İstanbul: Payel Yayınevi.
• Heidegger, M. (1971), Building, Dwelling, Thinking by from Poetry, Language, Thought. (Translated by Albert Hofstadter), USA: Harper Colophon Books.
• Heidegger, M. (1962), Being and Time (Trans. J. Macqurrie – E. Robinson), USA: Harper, San Francisko.
• Heidegger, M. (1977), The Question Concerning Technology, The question Concerning Technology and Other Essays (Trans. W. Lovitt), New York:Harper and Row.
• Heidegger, M. (1977), Age of The World Picture, In The Question Concerning Technology and Other Essays (Trans. W. Lovitt), New York: Harper and Row.
• Heidegger, M. (2001), Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü, Dünya Resim Çağı, (Levent Özşar) Bursa: Asa Yayınları.
• Heidegger, M. (2003), Sanat Eserinin Kökeni (Çev. Fatih Tepabaşı), İstanbul, Babil Yayınları.
• Heidegger, M. (1998), Teknik ve Dönüş (Çev. Necati Aça), Ankara, Bilim Sanat Yayınları.
• Heidegger, M. (1994), Metafizik Nedir? (Çev. Yusuf Örnek), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Heidegger, M. (1981), Nietzcshe Vol 1, The Will to Power as Art, London: Routladge and Kegan Paul.
• Hölderlin, F. (1966), Poems and Fragments, (Trans. M. Hamburger) USA: Ann Arbor, The University of Michigan Press.
• Kant, I. (2006), Yargı Gücünün Eleştirisi (Çev. Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yay.
• Marcuse, H. (1969), Eros ve Uygarlık (Çev. Seçkin Çağan), İstanbul: May Yay.
• Marx, K. (2011), Kapital (Çev. A. Bilgi), İstanbul: Sol Yay.
• Nietzsche, F. W. (1995), The Birth of Tragedy (Transleted by C.P. Fadiman), London: Dover Publication.
• Steiner, G. (1996), Heidegger, (Çev. Süleyman Kalkan), Konya: Vadi Yayınları.
• Wigler, M. (1992). Derrida Invitation to a Discussion, USA, Colombia Documents of Arhitecture and Theory, Vol. 1.