OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN ÇOCUKLARA KİTAP OKUMA ETKİNLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 227 - 257, 28.10.2022

Şirin Yılmaz , Tuğçe Turguner

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin çocuklara kitap okuma etkinlikleri hakkında görüşlerini açığa çıkarmaktır. Çalışma, nitel araştırma yönteminden biri olan durum çalışması olarak yürütülmüştür. Araştırmaya Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde görev yapan 10 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Katılımcı öğretmenler aktif çalışma ortamında olup, 1 ila 15 yıllık tecrübeye sahiptirler. Veri toplama aracı aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen görüşme soruları kullanılmıştır. Geliştirilen görüşme soruları okul öncesi ve Türkçe eğitimi alanlarında uzman akademisyen görüşlerine sunulmuştur ve gelen geri dönütlere göre nihai haline getirilmiştir. Çalışmada verilerin toplanması görüşme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde her bir görüşme yaklaşık 30-45 dakika sürmüştür. Kitap okumanın ve kitap okuma etkinliklerinin, etkileşimli kitap okumanın önemi araştırılarak, öğretmenlerin yaptığı gözlemler ile detaylı bilgi sahibi olunmuştur. Sorulara verilen yanıtların tarafsız ve açık olabilmesi amacı ile görüşme esnasında rahat ve güvenilir bir ortam oluşturulmuştur. Elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiş, tablolar aracılığıyla sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre etkileşimli kitap okuma hakkında öğretmenlerin bilgi düzeyleri ve bakış açılarının öğrenciler üzerinde etkililiği arttırdığı, kitap okuma etkinliklerini belli bir düzende devam ettiren öğretmenlerin, çocuklardaki değişimleri, çocukların duygularını, soru sorma, becerilerini daha rahat fark ettiklerini ortaya çıkardığı, genel olarak kitap okuma etkinlikleri çocuklar tarafından sevilen etkinlikler olsa da öğretmenin kitaba bakış açısının çocukları motive edici yönde etkilediği ortaya çıkardığı, öğretmenlerin, çocuklara kitap okuma etkinliklerinde okudukları kitap çeşitliliğine göre de çocuklarda kitaba karşı istek ve merakın arttığı bulgularına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, kitap okuma etkinlikleri, etkileşimli kitap okuma, durum çalışması

VIEWS OF PRE-SCHOOL TEACHERS ON BOOK READING ACTIVITIES FOR CHILDREN

Öz

Kaynakça

• Acar Şengül, E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Arnold, D. H., Lonigan, C. J., Whitehurst, G. J., & Epstein, J. N. (1994). Accelerating language development through picture-book reading: Replication and extension to a videotape training format. Journal of Educational Psychology, 86, 235–243.
• Ball, C., & Gettinger, M. (2009). Monitoring children’s growth in early literacy skills: Effects of feedback on performance and classroom environments. Education and Treatment of Children, 32 (2), 189–212.
• Burns, M.S., Griffin, P., & Snow, C.E. (Eds.). (1999). Starting out right: A guide to promoting children’s reading success. Washington, DC: National Academy Press. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Efe, M. (2018). Düşük sosyo-kültürel özellikteki okulöncesi dönem 48-66 ay çocuklarına etkileşimli kitap okuma programının yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Efe, M., ve Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48–66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257–283. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182257
• Ergül, C., Akoğlu, G., Dolunay Sarıca, A., Tufan, M. ve Karaman, G. (2015). Ana sınıflarında gerçekleştirilen birlikte kitap okuma etkinliklerinin “Etkileşimli Kitap Okuma” bağlamında incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 603-619. DOI: 10.17860/efd.88429
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarica, D. ve Bahap Kudret, Z., (2014b, basımda). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4). Çelebi Öncü, E. (2016). Etkileşimli kitap okumanın beş-altı yaş çocuklarının sosyal durumlara yaklaşımlarına etkisinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 489-503.
• Gormley, S., & Ruhl, K.L. (2005). Dialogic shared storybook readıng: An instructional technique for use with young students in inclusive settings. Reading & Writing Quarterly, 21, 307–313.
• Halat. A. (2017). 5-6 yaş grubu çocuklara paylaşma, iş birliği ve sorumluluk değerlerinin kazandırılmasında etkileşimli kitap okuma tekniğinin etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Hargrave, A. C., & Senechal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and reading. Early Childhood Research Quarterly, 15, 75–90.
• Justice, L.M., & Ezell, H. (2002). Use of storybook reading to increase print awareness in at risk children. American Journal of Speech-Language Pathology, 11, 17-29.
• Justice, L. M., & Lankford, C. (2002). Preschool children’s visual attention to print during storybook reading: Pilot findings. Communication Disorders Quarterly, 24.
• Justice, L. M., Kaderavek, J., Bowles, R. P., & Grimm, K. J. (2005). Language impairment, parent-child shared reading, and phonological awareness: A feasibility study. Topics in Early Childhood Special Education, 25, 143-156.
• Justice, L. M., & Pullen, P. C. (2003). Promising interventions for promoting emergent literacy skills: Three evidence-based approaches. Topics in Early Childhood Special Education, 23, 99-113.
• Kotaman, H. (2008) Impacts of dialogical storybook reading on young children’s reading attitudes and vocabulary development. Reading Improvement, 45(2), 55–61.
• Levy, R., Hall, M., & Preece, J. (2018). Examining the Links between Parents’ Relationships with Reading and Shared Reading with their Pre-School Children. International Journal of Educational Psychology, 7(2), 123. https://doi.org/10.17583/ijep.2018.3480.
• Lonigan, C.J., & Whitehurst, G.J. (1998). Relative efficacy of parent and teacher involvement in a shared- reading intervention for preschool children from low-income backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 17, 265-292.
• MEB (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.
• MEB (2018). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.
• McMillan, J H. (2000). Educational research: Fundamentals fort he consumer (3th ed.) New York: Longman.
• Muter, V., Hulme, C., Snowling, M. J., & Steveson, J. (2004). Phonemes, rimes, vocabulary, and grammatical skills as foundations of early reading development: Evidence from a longitudinal study. Developmental Psychology, 30(5), 65–681.
• Neuman, S. B., & Dickinson, D. K. (Eds.), (2001). Handbook of early literacy research. New York: Guilford Publications. Polat, Ö., Küçükoğlu, E., Sohtorikoğlu, Ş., & Niran, Ş. (2017). 60-72 Aylık Çocuklarla Etkileşimli Kitap Okuma Çalışmalarının Dil Becerileri Açısından İlkokula Hazırbulunuşluklarına Etkisinin İncelenmesi. 3rd International Congress on Education, Distance Educationand Educational Technology- ICDET.
• Pullen, P. C., & Justice, L. M. (2003). Enhancing phonological awareness, print awareness, and oral language skills in preschool children. Intervention in School and Clinic, 39, 87-98.
• Suggate, S. P., Lenhart, J., Vaahtoranta, E., & Lenhard, W. (2021). Interactive elaborative storytelling fosters vocabulary in pre-schoolers compared to repeated-reading and phonemic awareness interventions. Cognitive Development, 57, 100996. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2020.100996
• Thomas, N., Leybaert, J., & Colin, C. (2021). Improving parent–child interactions through interactive reading workshops. European Review of Applied Psychology, 71(4), 100669. https://doi.org/10.1016/j.erap.2021.100669
• Valdez-Menchaca, M. C., & Whitehurst, G. J. (1992). Accelerating language development through picture book reading: A systematic extension to Mexican day-care. Developmental Psychology, 28, 1106– 1114.
• Vally, Z. (2012). Dialogic reading and child language growth - combating developmental risk in South Africa. South African Journal of Psychology, 42 (4), 617-627.
• Wasik, B. A., & Bond, M. A. (2001). Beyond the pages of a book: Interactive book reading and language development in preschool classrooms. Journal of Educational Psychology, 93(2), 243–250. https://doi.org/10.1037/0022-0663.93.2.243
• Whitehurst, G. J., Arnold, D.S., Epstein, J. N., Angell, A. L., Smith, M., & Fischel, J. E. (1994). A picture book reading intervention in day care and home for children from low-income families. Developmental Psychology 30, 679-689