Anonim Şirketlerde Fiili Organın Temsil Yetkisinin Varlığı Sorunu İsviçre Federal Mahkemesi’nin 9 Ekim 2019 Tarihli Kararı Çerçevesinde Bir Değerlendirme (BGE 146 III 37)

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 17 - 42, 01.09.2022

Murat Yusuf Akın , Özge Kuru

Öz

Tüzel kişiler iradelerini organları aracılığıyla açıklarlar (TMK m. 50/1). Tüzel kişiliğe sahip olan anonim şirketlerin temsili konusunda özellikle sorumluluk hukukunda ortaya çıkan “fiili organ”ların tıpkı kanuni organlar gibi anonim şirketleri temsile yetkili olup olmadığının tespiti konumuz bakımından önem arz etmektedir. Zira bu kişilerin salt “fiili organ” kavramına bağlı olarak anonim şirketi temsile yetkili olduğunun kabulü halinde, bu kişiler tarafından gerçekleştirilen hukuki işlemler anonim şirketi bağlar. Ancak bu kişilerin “fiili organ” sıfatına bağlı olarak temsil yetkisinin bulunmadığının belirlenmesi halinde ise, “fiili organ”lar tarafından gerçekleştirilen hukuki işlemlerde “yetkisiz temsil” hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır.
Konumuzun başlığını oluşturan İsviçre Federal Mahkemesi kararında ise, “fiili organ”ların anonim şirketi temsil yetkisi bulunmadığı, ancak anonim şirketlere genel hükümlere göre temsilci atanabilmesi mümkün olduğundan, bu kimselerin genel temsilci olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceğinin tespiti gerektiği belirtilmiştir.
Biz de makalemizde öncelikli olarak bu kararı, ardından anonim şirketlerin temsili konusundaki kanuni düzenlemeleri ve fiili organ kavramı ile fiili organın temsil yetkisinin bulunup bulunmadığını ve son olarak da Türk hukuku kapsamında “gizemli imzacı”nın temsilci olup olmadığını öğreti ve yargı kararları kapsamında inceledik.

Anahtar Kelimeler

Fiili organ, Anonim Şirketlerde Temsil Yetkisi, temsilci.

Kaynakça

• AKDAĞ GÜNEY, Necla: Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, Genişletilip Güncelleştirilmiş 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010 (Akdağ Güney, Sorumluluk).
• AKDAĞ GÜNEY, Necla: Anonim Şirket Yönetim Kurulu, Genişletilip Güncelleştirilmiş 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016 (Akdağ Güney, Yönetim Kurulu).
• ALTINOK ORMANCI, Pınar: Tüzel Kişilerde Fiili Organ Kavramı ve Fiili Organın Hukuka Aykırı Fiilleri İle Hukuki İşlemlerinin Doğurduğu Sonuçlar, İstanbul Hukuk Mecmuası, 79/4, s. 1261-1283.
• BERNET, Sandro/VON DER CRONE, Hans Caspar: Rechtsgeschäftliche Vertretung der Aktiengesellschaft, RSDA, 2020, s. 84-95.
• BİNDER, Andreas/ROBERTO, Vito: Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung Art. 530-771 OR – VegüV, Hrsg.: Roberto, Vito/ Trüeb, Hans Rudolf, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2016.
• DALLA TORRE, Luca: Präjudizienbuch OR Die Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2015), Hrsg.: Gauch, Peter/Aepli, Viktor/Stöckli, Hubert, Neunte, nachgeführte und erweiterte Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2016.
• DOMANİÇ, Hayri: Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması, TTK Şerhi, C. II, Dizgi-Baskı/Yaylacık Matbaası, İstanbul, 1988.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• HELVACI, Mehmet: Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Hukukî Sorumluluğu, 2. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2001.
• İNCEOĞLU, Mehmet Murat: Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, Oniki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2009.
• JUNG, Peter: Faktische Organe im Zivilprozess – Substance over Form?, Das Zivilrecht und seine Durchsetzung Festschrift für Professor Thomas Sutter-Somm, (Hrsg.: Fankhauser, Roland/ Widmer Lüchinger, Corinne/Klingler, Rafael/Seiler Benedikt), 2016, s. 263-274.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/HATEMİ, Hüseyin/ EROZAN, Rona/ARPACI, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. 1, Yenilenmiş Genişletilmiş Tamamlanmış Dördüncü Basıdan Yedinci Tıpkı Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017.
• KORKUT, Ömer: Anonim Şirketlerde Fiili Yönetim Kurulu Üyeliği, s. 1-17 [https://omerkorkut.com.tr/wp-content/uploads/ANONIM-SIRKETLERDE-FIILI-YONETIM-KURULU-UYELIGI.30-eylul.pdf (Çevrimiçi: 12.03.2022)].
• NOMER, Haluk Nami: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş Genişletilmiş Onsekizinci Bası, Beta Yayınları, 2021.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, Güncellenmiş ve Yeniden Yazılmış 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/TEKİNALP, Gülören: Ortaklıklar Hukukunda Organların Sorumluluğu Anonim, Limited, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklıklar ile Kooperatiflerde, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 45, S. 1-4, 1981, s. 347-398.
• PULAŞLI, Hasan: Anonim Şirketlerde Temsil Şekli, Özel Temsil Halleri ve Temsil Yetkisinin Murahhaslara Devredilmesi, BATİDER, C. 36, S. 2, Haziran 2020, s. 5-39 (Pulaşlı, Temsil).
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. II, Tamamen Yenilenmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022 (Pulaşlı, Şerh).
• SCHMIDT, Patrick/BURCKHARDT, Christoph: Bundesgericht, I. zivilrechtliche Abteilung, Urteil 4A_455/2018 vom 9. Oktober 2019 (zur Publikation vorgesehen), A. AG gegen B. Inc., Vertretung der AG (Art. 718 und 32 ff. OR), faktische Organschaft, AJP/PJA 2020, s. 126-130.
• TEKİNALP, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Değişiklikler ve İkincil Düzenlemelerle Güncelleştirilmiş 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• TERCIER, Pierre/PICHONNAZ, Pascal/DEVELİOĞLU, Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• ÜÇIŞIK, Güzin/ÇELİK, Aydın: Anonim Ortaklıklar Hukuku, C. I, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• VON DER CRONE, Hans Caspar: Aktienrecht, 2. vollständig überarbeitete Auflage auf der Grundlage des revidierten Aktienrechts vom 19. Juni 2020, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2020.