KAMBİYO SENEDİ BORÇLUSUNUN BİR DEFİ HAKKINA DAYANARAK MENFİ TESPİT DAVASI AÇMASI

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 83 - 129, 06.08.2024

Elif Dama

Öz

Kambiyo senetleri, kendine özgü özellikleri ile ticari hayatın vazgeçilmez unsurlarındandır. Kıymetli evrak hukukunda da kambiyo senedinden doğan bir borç ilişkisinde, senedin borçlusu bir defi hakkına dayanarak senetten dolayı sorumluluğu bulunmadığını öne sürerek menfi tespit davası ikame edebilir. Ticaret hukuku anlamındaki defi, bir üst kavram olarak ifade edilmekle, maddi hukuktaki itiraz kavramı ve defi kavramının ikisini de bünyesinde barındırmaktadır. Çalışmamızda öncelikle menfi tespit davasına konu kambiyo taahhüdünün dayandığı temel ilişki ile olan bağlantısına değinilip ardından bu davadaki usul hukuku açısından bilgiler verilecektir. Kambiyo senetlerine dayalı menfi tespit davasında ileri sürülecek defileri; senedin geçersizliğine yönelik defiler, senet metninden anlaşılan defiler ve kişisel defilere göre gruplandırarak alt başlıklarıyla açıklayacağız.

Anahtar Kelimeler

Kambiyo Senetleri, Defi, Menfi Tespit Davası, Senedin Geçersizliği, Senedin Bedelsizliği.

Kaynakça

• ANTALYA, O., Gökhan/ TOPUZ, Murat, Medeni Hukuk, İstanbul, Seçkin Yayıncılık, 5. Baskı, 2024.
• ARSLAN, İbrahim, Kambiyo Senetlerinde Geçersizlik Defileri, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:16, Sayı:1, 2008, s. 11- 28.
• ARSLANLI, Halil, Ticari Senetler Dersleri, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası, 2. Bası, 1950.
• AYLİ, Ali/ ÜÇER, Mehmet, Çekte Bedelsizlik İddiası ve Açılabilecek Dava, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 39, 2018, s. 413- 451.
• BAHTİYAR, Mehmet, Kıymetli Evrak Ders Notları, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım, 19. Baskı, 2022.
• BAHTİYAR, Mehmet/ TAŞDELEN, Nihat/ BİÇER, Levent/ HAMAMCIOĞLU, Esra, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2022.
• BİLGEN, Mahmut, Uygulamada Kambiyo Senetleri, Ankara, Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2010.
• BOZER, Ali/ GÖLE, Celal, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 10. Bası, 2021.
• CANSEL, Erol/ ÖZEL, Çağlar, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayınevi, Cilt:1, 2. Baskı, 2017.
• CEYLAN, Nurettin, Kambiyo Senetlerine Dayalı Olarak Açılan Menfi Tespit Davası, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2023.
• COŞKUN, Mahmut, Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Kıymetli Evrak Hukuku (Bono- Poliçe- Çek), Ankara, Adalet Yayınevi, 2012.
• ÇAMOĞLU, Ersin, Çizilmiş Cironun Hukukî Sonuçları, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 2, 2019, s. 5- 23.
• ÇAMOĞLU, Ersin, Kambiyo Senetlerinde Borçlunun Defileri (Savunmaları), Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt:35, Sayı:3, 2019, s. 5- 35.
• ÇİÇEKLİ, Ali Fuat, Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takipte Menfi Tespit Davasının Nitelikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:11, Sayı:2, s. 839- 901.
• DOMANİÇ, Hayri, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1960.
• ERDEM, Nuri, Kambiyo Senet Metninde Değişiklikler (Tahrifat), İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2008.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Legem Yayınevi, 28. Baskı, 2023.
• ERİŞ, Gönen, Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak Poliçe- Bono- Çek- Makbuz Senedi- Varant, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2016.
• ERTEKİN, Erol/ KARATAŞ, İzzet, Uygulamada Ticari Senetler, Ankara, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, 1996.
• GÜRBÜZ, A. Hulusi, Ticari Senetlerin İptali Davaları ve Ticari Senetlere Özgü Sorunlar, İstanbul, Arpaz Matbaacılık, 1984.
• HELVACI, Serap/ ERLÜLE, Fulya, Medeni Hukuk, İstanbul, Legal Yayıncılık, 9. Baskı, 2023.
• İMREGÜN, Oğuz, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2007.
• İNAN, Nurkut, Türk Hukukunda Hatır Senetleri ve Özellikle Hatır Bonoları, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1969.
• KARAHAN, Sami/ ARI, Zekeriyya/ BOZGEYİK, Hayri/ SARAÇ, Tahir/ ÜNAL, Mücahit, Kıymetli Evrak Hukuku, Konya, Mimoza Yayınları, 2. Baskı, 2014.
• KARAYALÇIN, Yaşar, Ticaret Hukuku Dersleri II. Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 3. Baskı, 1964.
• KENDİGELEN, Abuzer/ KIRCA, İsmail, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, On İki Levha Yayınları, 7. Baskı, 2023.
• KINACIOĞLU, Naci, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, Gazi Büro Kitabevi, 4. Baskı,1993.
• KURU, Baki/ BUDAK, Ali Cem, Tespit Davaları, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2. Baskı, 2010.
• MUŞUL, Timuçin, İcra ve İflas Hukukunda Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, Ankara, Adalet Yayınevi, 3. Baskı, 2020.
• NOMER, Haluk Nami, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayınevi, 19. Baskı, 2023.
• ÖZTAN, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 2. Baskı, 1997.
• ÖZTAN, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 26. Baskı, 2022.
• PEKCANITEZ, Hakan/ ATALAY, Oğuz/ ÖZEKES, Muhammet, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 11. Baskı, 2023.
• POROY, Reha/ TEKİNALP, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 24. Bası, 2021.
• PULAŞLI, Hasan, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, Ankara, Adalet Yayınevi, 10. Baskı, 2023.
• REİSOĞLU, Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayınevi, 24. Baskı, 2013.
• SARIKAYA, Merve, Teminat Senetlerinden Kaynaklanan Menfi Tespit Davalarında Görevli Mahkemeye İlişkin Yargıtay Uygulamasının Değerlendirilmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 1, 2019, s. 215-240.
• SÖNMEZ, Numan Sabit, Kambiyo Senetlerinde Şahsi Defiler, İstanbul, On iki Levha Yayıncılık, 2019.
• SULU, Muhammed, Kambiyo Senetlerinde Yetkisiz Temsil ve Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması Sorunları, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:3, 2022, s. 145- 182.
• TANERİ, Gökhan, Uygulama Örnekleriyle Menfi Tespit Davası, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2023.
• TUNA, Ergun, Ticaret Hukuku Cilt III- Kıymetli Evrak, İstanbul, Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları, 1998.
• TÜRK, Ahmet, Kambiyo Senedi Borçlusu Tarafından Açılan Bedelsizliğe ve Hükümsüzlüğe Dayalı Menfi Tespit Davalarının Gösterdiği Özellikler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:7, Özel Sayı, 2005, s.- 307- 382.
• TÜRK, Ahmet, Maddi Hukuk ve İcra İflas Hukuku Yönleriyle Menfi Tespit Davası, Ankara, Yetkin Yayınları, 2006.
• UYAR, Talih, Menfi Tespit ve İstirdat Davası (İİK M.72), Ankara, Bilge Yayınevi, 6. Baskı, 2023.
• ÜLGEN, Hüseyin/ HELVACI, Mehmet/ KAYA, Arslan/ NOMER ERTAN, Füsun, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık,14. Bası, 2021.
• YARDIM, Mehmet Ertan, Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takipte İtiraz, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, 2012.
• YEŞİLDAL, Gül Sema, Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Yolu ile Takipte Menfi Tespit Davası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, 2010.
• YILMAZ, Lerzan, Kambiyo Senetlerinde (Çek- Bono- Poliçe’de) Def’iler, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2. Baskı, 2017.
• YILMAZ, Merve, Yargıtay Kararları Çerçevesinde Kıymetli Evrakta Şahsi Defiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, 2007.