Doğu Ege Adalarının Gayri Askeri Statüsünün İhlalinin, 1969 Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi Madde 60’A Göre Esaslı İhlal Teşkil Etmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 155 - 175, 07.08.2024

Ahmet Tunahan Altıntaş

Öz

Doğu Ege Adalarının gayri askeri statüsünün ihlali sorunu incelenirken, 1913 Londra Antlaşması, 1913 Atina Antlaşması ve 1914 yılına ait Altı Büyük Devlet Kararı dikkate alınmalıdır. Altı Büyük Devlet Kararı ile Ege Adaları’nın egemenliği Yunanistan’a devredilirken, adalara gayri askeri statü getirilmiştir. Lozan Barış Antlaşması’nın 12 ve 13. maddeleri ile Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin 4 ve 6. maddelerinde, bu sözleşmeler ve Altı Büyük Devlet Kararı teyit edilerek, adaların gayri askeri statüsü düzenlemiştir. 1947 Paris Barış Antlaşması ile İtalya’dan Yunanistan’a devredilen adalara, aynı sözleşmenin 14. maddesi ile gayri askeri statü getirilmiştir. Bu sözleşmeler ile asker ve silahtan arındırılan Ege Adaları’nın gayri askeri statüsünün kalktığını ileri süren Yunanistan, egemenlik sahibi olduğu adalarının bu yükümlülüğünü ihlal etmektedir. Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi’nin 60. maddesinde, esaslı ihlalin tanımı yapılmış ve çok taraflı antlaşmalarda ihlalden özel olarak etkilenen tarafa bazı haklar verilmiştir. Uluslararası hukukta devletin sorumluluğuna başvurma hakkının yanında, Türkiye’nin Yunanistan’a karşı esaslı ihlale başvurma hakkının olduğu kabul edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Ege Adaları, Gayri Askeri Statü, Antlaşma, Esaslı İhlal

Kaynakça

• AKKUTAY, Ali İbrahim: Askeri Üst Uçuşlar İle Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki Ege Adaları Bakımından Değerlendirilmesi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 134: 639-672.
• ALTINTAŞ, Ahmet Tunahan: Gayri Askeri Statüde Bulunan Ege Adalarının Silahlandırılmasının, 1969 Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi Madde 60 (Esaslı İhlal) Kapsamında Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2023.
• BAŞEREN, Sertaç Hami: Ege Sorunları, B.2, Ankara, 2006.
• BİLGE, Ali Suat: Ankara-Atina-Lefkoşe Üçgeni, B.1, Ankara, 1996.
• BİLGE, Ali Suat: Büyük Düş Türk-Yunan Siyasi İlişkileri 1919-2000, B.1, Ankara, 2000.
• CAŞIN, Mesut Hakkı: Uluslararası Andlaşmalar Hukuku, B.1, İstanbul, 2020.
• DOĞRU, Sami: Türk Boğazları’nın Hukuki Statüsü: Sevr ve Lozan’dan Montrö’ye Geçiş, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2): 123-169.
• ERKİNER, Hakkı Hakan: Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, B.2, Ankara, 2023.
• GÜLÇÜR, Abdulkadir: Doğu Ege Adalarının Egemenliği Sorunu ve Askerden Arındırılmış Olmaları Statüsünün Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2: 1483-1514.
• GÜNDÜZ, Aslan: Limni Adası’nın Hukuki Statüsü Üzerinde Türk- Yunan Uyuşmazlığı, İstanbul, 1985.
• HAYTA, Necdet: Ege Adaları Sorunu 1911’den Günümüze, Ankara, 2006.
• KAMALOV, Ruslan: Ege Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
• MERAY, Seha Lütfü: Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler Takım I Cilt 1 Kitap 1, Ankara, 2018.
• MERAY, Seha Lütfü: Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler Takım I Cilt 1 Kitap 2, Ankara, 2018.
• ÖZMAN, Aydoğan: Lozan Andlaşmalarında Ege Adalarının Hukuki Statüsü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 43(3): 197- 206.
• PAZARCI, Hüseyin: Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü, Ankara, 1986.
• PAZARCI, Hüseyin: Lozan Antlaşmasından 1974’e Kadar Ege’ye İlişkin Gelişmeler ve Yunanistan’ın Ege Politikası, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (Ed.), Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri (20 Temmuz 1974’e Kadar), Ankara, Üçüncü Askeri Tarih Semineri Bildiriler: 19-34.
• ROSENNE, Shabtai: Essays on International Law and Practice, Leiden-Boston, 2007.
• TOLUNER, Sevin: Limni Adası’nın Hukuki Statüsü ve Montreux Boğazlar Konvansiyonu, İstanbul, 1987.
• UZUN, Elif: Uluslararası Hukukta Andlaşmaların Esaslı İhlal Nedeniyle Sona Erdirilmesi ve Askıya Alınması, İstanbul, 2013.
• YAYCI, Cihat: Yunanistan Talepleri (Ege Sorunları) Soru ve Cevaplarla, Ankara, 2020.
• YÜKSEL, Cüneyt / SİNGİL, Nesrin: Uluslararası Hukukta Gayri Askeri Statü ve Doğu Ege Adaları’nın Askerileştirilmesi Sorunu, Public and Private International Law Bulletin, 43(2): 447-489.