Brand and Intellectual Property Relationship, A Study of IP Rights in Digital Art and Design in Turkey

Yıl 2022, Sayı: 13, 551 - 568, 31.12.2022

Begüm Eken

https://doi.org/10.21733/ibad.1203765

Öz

The digital age we live in can also be considered as the golden age of branding. The rapidly developing and changing disciplines since the industrial revolution have brought with it the need to differentiate among competitors, and with the technological developments contributing to this change, today every business from every field, without exception, needs to distinguish, differentiate and stand out among others regarding their products and services. The history of brand as a sign of belonging dates back to even before the industrial revolution. Through the ages, branding can be traced as it was always essential to distinguish from others and it provides a certain protection to the owner. In this study, the historical development of the brand as a sign of belonging and the importance of IPR in the copyright protection of the works of artists and designers were examined while summarizing the scope of copyright and design rights for artists and designers at a basic level.

Anahtar Kelimeler

branding, history of brand, digital art & design, intellectual property, copyrights.

Marka ve Fikri Mülkiyet İlişkisi, Dijitalleşen Sanat Ve Tasarımda Türkiye’deki Eser Haklarına Dair Bir İnceleme

Öz

İçinde bulunduğumuz dijital çağ aynı zamanda markalaşmanın da altın çağı olarak kabul edilebilir. Endüstri devriminden bu yana hızla gelişen ve değişen iş kolları beraberinde ayrışma ve fark edilme ihtiyacını da getirmiştir ve teknolojik gelişmelerin de bu değişime keskin bir ivme ile katkıda bulunması ile birlikte bugün istisnasız her alandan her işletme kendi ürün ve hizmetlerinin diğerleri arasında fark edilmesi, ayrışması ve öne çıkması hedefiyle marka ve markalaşmaya ihtiyaç duymaktadır. Ancak markalaşmanın tarihinin ve marka ihtiyacının bir aidiyet işareti olarak kullanılması tarihte endüstri devriminden çok daha öncelerine dayanmaktadır. Bir aidiyet göstergesi olarak markalama; hem bir sanat eseri, tasarım, ürün, hizmet gibi farklı ihtiyaçların pazarda diğerlerinden ayrıştırılması için elzemdir ve bu ihtiyaçlara belli bir koruma sağlar, hem de markanın kendisi bir tasarım ürünü olarak da çeşitli eser haklarına sahiptir. Bu çalışmada aidiyet işareti olarak markanın tarihsel gelişiminin sanatçı ve tasarımcıların eserlerinin korunmasında fikri mülkiyet kavramının doğmasındaki önemi ve dijital sanat ve tasarımda fikri mülkiyet korumaları incelenmiştir. Araştırma kapsamında markanın geçmiş ve günümüz kullanımlarının benzerlikleri incelenmiş, sanatçı ve tasarımcılar için eser haklarının kapsamını temel düzeyde özetleyen nitelikte bir çalışma sürdürülmesi için nitel bir araştırma olarak tarihsel yöntem ve tarama yönteminden faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

marka, marka tarihi, dijital sanat ve tasarım, fikri mülkiyet, eser hakları

Kaynakça

• Ahi, Ş. (2021). Görüş yazısı: müzik eserleri ve yapay zekâ. Yapay zekâ çağında hukuk. (7). Https://drive.google.com/file/d/12evntoq7ba6vsg4td6pwb6yogmgeyıuz/view
• Ambrose, G., Harris, P., & Ball, N. (2019). The fundamentals of graphic design. Bloomsbury Publishing. Aybay, R. (2007). Uluslararası antlaşmaların türk hukukundaki yeri. TBB Dergisi, (70), 187-213. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2007-70-320
• Aynsley, J. (2004). Pioneers of modern graphic design: a complete history. Mitchell Beazley.
• Baker, B., & Avafia, T. (2011). The evolution of IPRs from humble beginnings to the modern day TRIPS-plus era: Implications for treatment access. Working Paper prepared for the Third Meeting of the Technical Advisory Group of the Global Commission on HIV and the Law, 7-9 July 2011.
• Balta, K. B. (2020). 5846 sayılı fikir ve sanat eserleri kanunu kapsamında eser kavramı ve yapay zeka ürünleri. Yüksek lisans tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bektaş, D. (1992). Çağdaş grafik tasarımın gelişimi. Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, T. G. (2016). Telif haklarının “dijital bilgi çağı”na uydurulması çalışmaları/ Creatıve Commons (“Cc”) lisansları. https://iprgezgini.org/2016/03/29/telif-haklarinin-dijital-bilgi-cagina-uydurulmasi-calismalari-creative-commons-cc-lisanslari/
• Bevolo, M., & Brand, R. (2003). Brand design for the long term. Design Management Journal (Former Series), 14(1), 33-39.
• Boutell, C. (1892). Heraldry, ancient and modern: ıncluding boutell's heraldry. WW Gibbings. https://archive.org/details/heraldryancientm00boutrich/page/106/mode/2up
• Bozbel, S. (2015). Fikri mülkiyet hukuku. Oniki Levha Yayıncılık.
• Coşkun Baylan, H. (2022). Eser sahibinin manevi haklarının devredilemezliği kuralı. https://www.erdem-erdem.av.tr/bilgi-bankasi/eser-sahibinin-manevi-haklarinin-devredilemezligi-kurali
• Den Kamp, C. O., & Hunter, D. (Eds.). (2019). A history of ıntellectual property in 50 objects. Cambridge University Press.
• Dündar, S. K. (2019). Dijital tasarım eğitimi için etnomatematik yöntemi. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 5(10), 135-143.
• Ersoy, Ç. (2017). Robotlar, yapay zeka ve hukuk. On iki Levha Yayıncılık.
• Esinoğlu, B. (2005). Fikri mülkiyet ve sınai mülkiyet ayrımı. Mevzuat Dergisi https://www.mevzuatdergisi.com/2005/01a/01.htm
• Gernsheimer, J. (2010). Designing logos: The process of creating symbols that endure. Simon and Schuster.
• Gökovalı, U. ve Bozkurt, K. (2006). Fikri ve sınaî mülkiyet hakkı (fsmh) olarak patentler: Dünya ve Türkiye açısından tarihsel bir bakış. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 135-146.
• Heller, S., & Vienne, V. (2015). Becoming a graphic and digital designer: A guide to careers in design. John Wiley & Sons.
• Hocaoğlu, A. H. (2021). Yapay zekâ ürünleri üzerinde fikri haklar. https://www.mondaq.com/turkey/new-technology/1037418/yapay-zek-rnleri-zerinde-fikri-haklar
• Hustwit, G., Siegel, S., & Geissbuhler, L. (Director). (2007). Helvetica. [Film].
• Karaahmet, E (1995). Sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin uluslararası anlaşmalar. Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4(1-2), 3-16.
• Lowe, R., Marriott, S. (2006). Enterprise: entrepreneurship and innovation: concepts, contexts and commercialization. Routledge.
• Mellor, R. B. (2008). Entrepreneurship for everyone: A student textbook. Sage Publications.
• Mellor, R. B. (2019). Management for scientists. Emerald Group Publishing.
• Moore, K. ve Reid, S. (2008). The birth of brand: 4000 years of branding history, MPRA Paper (10169). McGill University, Munich Personal RePEc Archive, https://mpra.ub.unimuenchen.de/10169
• Nadimpalli, M. (2017). Artificial intelligence risks and benefits. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology, 6(6).
• Özparlak, B. (2019). Yapay zeka çağında hukuk raporu. Yapay zeka ve fikri mülkiyet hukuku. (ss. 84-91). İstanbul Barosu.
• Rajaram, S., & Shelly, C. S. (2012). History of branding. International Journal of Social Sciences & Interdisciplinary Research, 1(3), 100-104.
• Suluk, C. (2018). 6769 sayılı sınai mülkiyet kanununun getirdiği yenilikler. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 4(1), 91-109.
• WIPO. World intellectual property organization. ınnovation and ıntellectual property. https://www.wipo.int/ip-outreach/en/ipday/2017/innovation_and_intellectual_property.html
• Yılmaztekin, H, K. (2020). Türk fikrî haklar hukuku yapay zekâ tarafindan meydana getirilen eserleri korumak için hazır mı? GSÜHFD, (2), 1513-1586.
• Yücekal, Y. (2003). Fikri mülkiyet haklarının uluslararası düzeyde korunması - dünya fikri mülkiyet örgütü (WIPO). Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, VIII. https://www.mfa.gov.tr/fikri-mulkiyet-haklarinin-uluslararasi-duzeyde-korunmasi---dunya-fikri-mulkiyet-orgutu-_wipo_.tr.mfa
• Yüksel, A. E. B. (2018). Yapay zekânın buluşlarının patentlenmesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (11), 585-622.
• Zorluel, M. (2019). Yapay zekâ ve telif hakkı. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2019-142-1851