Türkçe Eğitiminde Üst Düzey Düşünme Becerileri ile İlgili Çalışmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2023, Sayı: 15, 281 - 305, 28.12.2023

Zekiye Yıldırım Suna , Ahmet Benzer

https://doi.org/10.21733/ibad.1292882

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı 2000-2022 yılları arasında Türkçe eğitiminde üst düzey düşünme becerileri ile ilgili yayımlanan çalışmaların bibliyometrik analizini yapmaktır. Veri setini 2000-2022 yılları arasında çevrim içi erişime açık olan YÖKTEZ’ in veri tabanında yer alan 7 tez ve Dergipark veri tabanında yer alan 11 makale oluşturmaktadır. Veriler analiz edilirken içerik analizlerinden biri olan bibliyometrik analiz tekniği uygulanmıştır. Çalışma sonucunda alanyazında yapılan çalışmaların yoğunluk olarak 2013, 2020 ve 2022 yıllarında olduğu; yapılan çalışmaların çoğunluğunun yüksek lisans düzeyinde olduğu, yapılan çalışmaların çoğunluğunun araştırma makalesi türünde olduğu, üst düzey düşünme becerileri konusunda en fazla tez üreten üniversitenin Necmettin Erbakan Üniversitesi olduğu, en fazla yayın yapan derginin Ana Dili Eğitimi Dergisi olduğu, en fazla nitel yöntemin tercih edildiği, en fazla durum çalışması modelinin tercih edildiği ve ortaokul öğrencilerini örneklem olarak kullanan çalışmaların yoğunlukta olduğu görülmüştür. Çalışmanın üst düzey düşünme becerilerine göre dağılımı incelendiğinde ise en çok çalışılan beceri alanını tezlerde %25, makalelerde ise %29’luk oranla yaratıcı düşünme becerisinin oluşturduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Düşünme, Düşünme Becerileri, Üst Düzey Düşünme, Bibliyometrik Analiz

Bibliometric Analysis of Studies on Meta-Thinking Skills in Turkish Education

Öz

The aim of this study is to make a bibliometric analysis of the studies published on high-level thinking skills in Turkish education between the years 2000-2022. The data set consists of 7 theses in the database of YÖKTEZ, which is open to online access between the years 2000-2022, and 11 articles in the Dergipark database. While analyzing the data, bibliometric analysis technique, which is one of the content analysis, was applied. As a result of the study, it was determined that the studies in the literature were mostly in 2013, 2020 and 2022; the majority of the studies conducted were at the master's level, the majority of the studies were in the type of research article; Necmettin Erbakan University was the university that produced the most theses on high-level thinking skills, the most published journal was the Journal of Mother Tongue Education, the most qualitative method was preferred, the case study model was preferred the most, and the studies using secondary school students as samples were concentrated. . When the distribution of the study according to high-level thinking skills is examined, it is seen that the most studied skill area is creative thinking with a rate of 25% in theses and 29% in articles.

Anahtar Kelimeler

Thinking, Thinking Skills, Higher Thinking, Bibliometric Analysis, Turkish Education

Kaynakça

• Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA düzeylerine ve Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmesi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Altun, K., & Yıldız, D. (2023). Yenilenmiş Bloom Taksonomisi ve PISA okuma becerileri yeterliklerine göre 8. sınıf Türkçe ders kitabı tema değerlendirme sorularının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 24(1), 90-106.
• Aslanoğlu, E. A. (2022). Üst düzey zihinsel beceriler ve ölçülmesi. İçinde İ. Karakaya. (Ed.). Açık uçlu soruların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (1. baskı, ss.2-25). Pegem Akademi.
• Avcı, M., & Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
• Aydeniz, S., & Haydaroğlu, M. (2021). Dört temel dil becerisi alanında yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 200-216.
• Bakkaloğlu, S., & Toptaş, V. (2022). Eğitim alanında üstbiliş üzerine yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 155-177.
• Batur, Z., & Özcan, H. Z. (2020). Eleştirel düşünme üzerine yazılan lisansüstü tezlerinin bibliyometrik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 834-854.
• Batur, Z., Özdil, Ş., & Özcan, H. Z. (2022). Millî eğitim dergisinde yayımlanan makalelerin Türkçe eğitimi açısından bibliyometrik analizi. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1591-1612.
• Benzer, A. (2019). Türkçe ders kitaplarının PISA okuma yeterlik ile imtihanı. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 7(2), 96-109.
• Büyükalan Filiz, S., & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom Taksonomisine göre analizi. İlköğretim Online, 18(4).
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ayrıntı Matbaası.
• Ceran, D., Aydın, M., & Onarıcıoğlu, A. S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: Bir içerik analizi çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 2377-2392.
• Chip. (2010, Mart 3). Google’da arama yapma sanatı… Doğan Burda Dergi Yayıncılık.
• Coşkun, E., Özçakmak, H., & Balcı, A. (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981-2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Türkçenin Eğitimi Öğretimi Üzerine Çalışmalar, 204-212.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları. (H. Ekşi Çev. Ed.). (3. baskı). Edam Yayınları.
• Dergipark. (Nisan, 2023). https://dergipark.org.tr/tr/
• Direkçi, B., Akbulut, S., & Şimşek, B. (2020). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. Journal of World of Turks,12(2),117-140.
• Doğan, Y., & Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Dönmez, B., & Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. baskı). Anı Yayıncılık.
• Evci, B. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin PISA ölçütünde metinsellik ölçütlerine göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Göçer, A., & Kurt, A. (2022). Soru sorma üzerine hazırlanan lisansüstü tezlerinin bibliyometrik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(13), 40-70.
• Gökçen, D., & Arslan, M. (2019). Türkçe eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometrik çalışması. Journal of Research in Turkic Languages, 1(1), 39-56.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Allynn ve Bacon.
• Kadan, Ö. F. (2018). Hatay’da dil eğitimi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Hatay Araştırmaları VI içinde. (ss.289-308). İKSAD Yayınevi.
• Kanat, A. (2021). Türkçe ders kitaplarında dil bilgisi öğretimi konulu lisansüstü tezlerin yönelimleri üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(15), 19-34.
• Kapanadze, D. Ü. (2018). 2018 Türkçe öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 83-112.
• Karagöz, B., & Koç Ardıç, İ. (2019). Ana Dili Eğitimi Dergisinde yayımlanan bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 419-35.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2019). Okuma alanındaki araştırmaların bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 781-799.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2021). Türkçe eğitimi doktora tezlerine bütünsel bir yaklaşım (1995-2020). Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (46), 43-68.
• Kemiksiz, Ö. (2017). Dinleme becerisi üzerine yazılan makalelerin değerlendirilmesi. International Journal of Languages Education and Teaching, 5(1), 511-531.
• Koray, Ö. C., & Yaman, S. (2002). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Soru Sorma Becerilerinin Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 317-324.
• Kurudayıoğlu, M., & Soysal, T. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483-496.
• Maden, S., Önal, A., & Maden, A. (2022). Türkçe eğitimi alanında hazırlanmış bilişsel ve üst bilişsel stratejilere ilişkin lisansüstü tezlerin eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(3).
• MEB. (2016). PISA 2015 ulusal raporu. Milli Eğitim Basımevi.
• http://pisa.meb.gov.tr/eski%20dosyalar/wpcontent/uploads/2014/11/PISA2015_UlusalRapor.pdf MEB. (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu. Milli Eğitim Bakanlığı. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/03105347_PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. An expanded sourcebook. Sage.
• Olukcu, E., & Yıldız, D. (2022). Üst düzey düşünme becerileri kavramları bağlamında Türkçe ders kitaplarının incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 224-246.
• Oryaşın, U. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin Yenilenen Bloom Sınıflandırması’na göre incelenmesi. Ana Dili Eğitim Dergisi, 9(3).
• Önal, A., & Maden, S. (2021). Türkçe eğitimi ile ilgili 2015-2019 yılları arası lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 929-941.
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Özdemir, S. (2018). Okumaya ilişkin lisansüstü araştırmaların eğilimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1161-1178.
• Özmutlu, E. B., & Uysal, P. K. (2021). Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin düşünme becerileri açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 518-543.
• Öztürk, O. (2022). Bibliyometrik araştırmaların tasarımına ilişkin bir çerçeve. O. Öztürk ve G. Gürler (Yay. haz.). Bir literatür incelemesi aracı olarak bibliyometrik analiz içinde (ss.33-48). Nobel akademi yayıncılık.
• Potur, Ö., & Yıldız, N. (2016). Konuşma becerisi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 18, 27‐40.
• Sallabaş, M. E., & Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Sarıkaya, B., Yayan, E., & Yamaç, A. E. (2023). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 8(1), 133-158.
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yasar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. D. Jorde ve J. Dillon (Eds.), Science education research and practice in Europe: retrospective and prospective içinde. (ss.341-374). Sense Yayıncıları.
• Sur, E. (2022). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin altı soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(1), 430-451.
• Temizyürek, F., & İnce, V. (2019). Okuma becerileri dersi kazanımları ile PISA okuma becerilerine ait düzeylerin içerik açısından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 73(3).
• Teymur, E., & Kavruk, H. (2021). Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre sınıflandırılması. Ana Dili Eğitim Dergisi, 9(4).
• Tok, M., & Potur, Ö. (2015) Yazma eğitimi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri (2010-2014 yılları). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 1-25
• Topçu, F. K. (2021). Türkçe eğitimi alanında yapılmış dijital öğrenme tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1338-1359.
• Tuzlukaya, S. (2019). 8. Sınıf Türkçe dersi merkezî sınav sorularının PISA okuma becerileri yeterlilikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Lingual Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 92-100.
• Ulum, H., & Taşkaya, S. M. (2019). İlkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 107-118.
• Umut Zan, B. (2012). Türkiye’de bilim dallarında karşılaştırmalı bibliyometrik analiz çalışması. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ustabulut, M. Y. (2021). Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarına ilişkin araştırmaların eğilimleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 1089-1104.
• Wallace, D. (1989). Bibliometrics and citation analysis. J. N. Olsgaard (Yay. haz.). Principles and applications of information science: For library professionals içinde (ss.10-26). American Library Association.
• Yağmur Şahin, E., Kana, F., & Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zengin, M. N. (2018). Bilim merkezlerinin öğrencilerin fen bilimleri dersindeki üst düzey düşünme becerileri üzerine etkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.