Manda Yönetiminden Sonra Tunus ve Cezayir’de Siyaset Kurumu

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 21 - 42, 31.08.2020

Onur Çapar

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2020.6.2.02

Öz

Kuzey Afrika’da ve Ortadoğu’da meydana gelen toplumsal olaylar tüm dünyanın ilgisini bu ülkeler üzerine yoğunlaştırmıştır. 2011 yılından itibaren bu bölgelerde başlamış olan halk ayaklanmaları sonucunda baskı, şiddet ve zulme maruz kalmış halklar, ekonomik sıkıntılar, işsizlik, sömürü ve zulümler yüzünden kendilerini yöneten despotik rejimlere karşı ayaklanmışlardır. Bu nedenlerden ötürü bölge insanı; bu despotik rejimlerin birçoğunu devirmiş, ayakta kalan yönetimlerin ise halkının taleplerini göz ardı etmeyecek iyileştirmeleri uygulamaya koymalarına sebep olmuşlardır. Kuzey Afrika ve Ortadoğu coğrafyasındaki domino etkisi yaratan bu ayaklanmaların, elbette bir birikimin sonucu olduğu ortadadır. Geçmişten günümüze birçok savaş, yıkım ve sömürüyle mücadele etmiş bu ülkeler, uzun savaşlar sonucunda kendilerini yıllarca sömürmüş olan devletlere karşı bağımsızlıklarını kazanmış, bağımsızlıkları kazandıktan sonra ise bu kez kendilerini; liderlerinin yaratmış olduğu despotik yönetimlerle mücadele içinde bulmuşlardır. Bu liderler kendi yaratmış oldukları ulus kavramlarıyla halkları devamlı baskı ile kontrol altında tutmuşlar, kendileri gibi düşünmeyen kimselere yaşama ve söz söyleme hakkı tanımamışlardır. Bunun sonucunda da halklar yılların vermiş olduğu adaletsiz, demokrasi ve çoğulculuktan yoksun, başına buyruk bu yönetimlerin miatlarını doldurduklarını anlamış, 2011 yılında başlayan protesto gösterileriyle bu rejimleri yıkmışlardır. Bu çalışmanın amacı iki önemli Kuzey Afrika ülkesi olan Tunus ve Cezayir’de manda yönetimlerinden sonra siyaset kurumunun işleyişini araştırmak ve iki ülkenin siyasi yönetim şeklinin, siyasi partilerinin ve diğer siyasi aktörlerinin kronolojik bir incelemesini yapmaktır. Ayrıca iki ülkenin günümüzdeki siyasal durumları ışığında geçmiş ile mukayeseli bir siyasal analiz yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

tunus, cezayir, manda yönetimi, siyaset kurumu, siyasi aktörler

Kaynakça

• Akbulut, E., & Hacıalioğlu, H. (1998), Cezayir Dramı Esir Düşmüş Bir Halk. Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Ayhan, V. ( 2012), Arap Baharı İsyanlar, Devrimler ve Değişim. MKM Yayıncılık, Bursa.
• Brunschvıg, R. (1997), “Tunus”. Millî Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C.XII/II., Eskişehir.
• Bulut, F. ( 1994), Şeriat Gölgesinde Cezayir, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Deniz, F. (1992), Cezayir Nereye? Geliyorum Diyen İslam Devrimi. Denge Yayınları, İstanbul.
• Erdoğdu, P., & Mustafaoğlu, M. (1997), Tunus Ülke Etüdü, Tanburacı Matbaacılık Ticaret A.Ş., İstanbul.
• Hopwood, D. (1992), Habib Bourguiba of Tunısıa the Tragedy of Longevity, The Macmillan Press, London.
• Hugh, R. ( 10.2. (1988)), ''Radical Islamism and the dilemma of Algerian nationalism: The embattled Arians of Algiers'', Third World Quarterly, 556-589.
• Karcı, E. ( 2007), Osmanlı Kaynaklarına Göre Fransa’nın Tunus’u İşgali, Gazi Üniversitesi SBE Tarih Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kartaç, K. ( 1954), Tunus Faciası Nasıl Başladı? Nasıl Devam Ediyor?, Vakit Matbaası, İstanbul.
• Knapp, W. (1970), Tunısıa. Jarrols and Sons Ltd. Press, Norwich.
• Martinez, L. (2000), The Algerian Civil War, Hurst Company, London.
• Moalla, M. (1992), L’Etat Tunisien et L’Independance, Ceres production,Tunus.
• Naylor, C. P. (1991), France and Algeria A History of Decolonization and Transformation, University Press of California, California. Nelson, N. (1974), Tunısıa, B.T Batsford Ltd Press, London.
• Oğuz, M. Ö. ( 2002), Tunuseli İncelemeleri, Milli Folklor Yayınları, Ankara.
• Özdemir, M. (2003), Bir Zırvata Olayı Fransa’nın Tunus’u işgali. Belleten, C. LXVII, S. 243, s. 119-137.
• Özkan, A. (1992), Cezayir Sömürü Düzenine Asil Başkaldırı, Emre Yayınları, İstanbul.
• Perkins, J. K. (1986), Tunısıa Crossroads of the Islamıc and European Worlds, Westview Press, Colorado.
• Perkins, J. K. (1989), Historical Dictionary of Tunusıa, The Scarecrow Press, London.
• Roberts, H. ( 2003), Algeria 1988-2002 Studies in a Broken Polity, Verso, London.
• Salem, N. (1984), Habib Bourguiba, İslam, and the creation of Tunusıa, Croom Help Publicatıon, USA.
• Sobutay, T. ( 2000), Senem Çeşmecioğlu, Cezayir Ülke Etüdü, İstanbul Ticaret Odası yayın no: 2000-35, İstanbul.
• Stone, M. (1997), The Agony Of Algeria, Hurst Company, London.
• Stora, B. (2011), Algeria 1830-2000 A Short History Forewood By William B Quandt, Cornell Universiy Press, London.
• Sylvester, A. (1969), Tunısıa, The Bodley Heat Ltd, London.
• Türkmen, H. ( 2012), Gelecek Tasavvurumuz ve Ortadoğu İntifadası, Ekin Yayınları, İstanbul.