Yeşil Altyapı Kapsamında Atıl Alanlar için Sürdürülebilir Tasarım Yaklaşımı: İzmir Halkapınar Örneği

Yıl 2023, , 156 - 188, 31.03.2023

Elif Kocabıyık Savasta , İklim Sarı , Onur Mengi , Derya Irkdas Dogu , Nergiz Yiğit , Aylin Göknur , Rabia Özgül Kılınçarslan , Deniz Deniz , Hasibe Velibeyoğlu

https://doi.org/10.31198/idealkent.1121589

Öz

Doğayı hızla tüketen kentleşme pratikleri yerini sürdürülebilir, ekoloji temelli politikalara ve yeşil altyapı stratejilerine bırakmaktadır. Kent ekosistemi içerisinde düzensiz, kimliksiz, sahipsiz olarak tariflenen atıl alanların çevresel, sosyal, ekonomik gelişimi ve böylelikle kentsel ekosistemin dengelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturur. 2019 yılından beri belediye-üniversite işbirliği ile atıl alanlar üzerine “Sürdürülebilir Eko-sistem Ağı (Sustainable Ecosystem Network - SEN)” başlıklı kapsamlı bir araştırma yürütülmektedir. SEN altında atıl alanlar özelinde bir tasarım yaklaşımı geliştirmek, model/kılavuz oluşturmak, ağ sistemi kurmak hedeflenmiştir. Bu çalışmada SEN altında belirlenen tasarım yaklaşımı (uygulayarak araştırma, katılımcı/işbirlikçi tasarım, biyota-sarım), ‘ulaşım ağı ve çevresinde görülen atıl alanlar’ sınıfına giren İzmir Halkapınar bölgesi üzerinden ele alınarak geliştirilmiş, SEN araştırmasına ve Halkapınar’ın kent ekosistemine katılımına dair sonuçlar ortaya konmuştur. Atıl alanlar için ‘hedef belirleme kontrol listesi’ oluşturulmuş, ‘atıl alan çalışma kılavuzu’ oluşturma yönünde deneyim kazanılmış, atıl alanların ‘düzensiz, kimliksiz, sahipsiz’ karakterine istinaden işbirliğinin önemi ve dinamikliğin zorluğu gözlemlenmiş, Halkapınar özelinde elde edilen kapsamlı veri üzerine tasarım önerileri getirilmiş ve uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir tasarım, Yeşil altyapı, Kentsel tasarım, Atıl alan, İzmir Halkapınar

Destekleyen Kurum

İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Ekonomi Üniversitesi işbirliği protokolü ile

Proje Numarası

08/07/2019 tarih ve 05.555 sayılı Belediye Meclis Kararı ile

Sustainable Design Approach for Derelict Areas in the Scope of Green Infrastructure: The Izmir Halkapinar Case

Öz

Sustainability and ecology-based policies and green infrastructure strategies are replacing harmful urbanization practices rapidly. This study undertakes ‘derelict areas’ that are described as ‘irregular, unidentified and unclaimed’ in the urban ecosystem, and propels their environmental, social, and economic development so that the balance of urban ecosystem is achieved. Since 2019, a comprehensive research titled “Sustainable Ecosystem Network (SEN)” has been carried out on derelict areas in cooperation with the municipality-university. SEN research aims at developing a design approach, creating a model/guide, and establishing a network system that are all specific to derelict areas. Adopting the design approach determined within SEN (research through design, participatory/cooperative design, biodesign), this study focuses on Izmir Halkapınar region, classified under the ‘derelict areas in and around the transportation networks’, and reveals results regarding the SEN research and Halkapınar’s participation to the urban ecosystem. As a result: A 'goal-setting checklist' was created for the derelict areas, a piece of experience was gained in creating a ‘derelict area study guide’, the importance of cooperation and the difficulty of dynamism were observed based on the 'irregular, unidentified, unclaimed' character of the derelict areas, and design suggestions were made and implemented based on the comprehensive data obtained specifically for Izmir Halkapınar region.

Anahtar Kelimeler

Sustainable design, green infrastructure, urban design, derelict area, Izmir Halkapınar

Proje Numarası

08/07/2019 tarih ve 05.555 sayılı Belediye Meclis Kararı ile

Kaynakça

• Accordino, J. ve Johnson, G. T. (2016). Addressing the vacant and abandoned property problem. Journal of Urban Affairs, 22(3), 301-315. https://doi.org/10.1111/0735-2166.00058
• Aydınlı, M. ve Kaya, M. E. (2020). Kentsel atıl alanların yeşil altyapı sistemi açısından değerlendirilmesi: Beşiktaş örneği. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi 2(I), 33-42.
• Bulut, Z., Kılıçaslan, Ç., Deniz, B. ve Kara, B. (2010). Kentsel ekosistemlerde sürdürülebilirlik ve açık-yeşil alanlar. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi. 20-22 Mayıs, Cilt: IV, 1484-1493.
• Cortinovis, C., Zulian, G. ve Geneletti, D. (2018). Assessing nature-based recreation to support urban green infrastructure planning in Trento (Italy). Land, 7(4), 112. https://doi.org/10.3390/land7040112
• Çelik, M., Doğrusoy, İ. ve Zengel, R. (2015). İzmir’deki kentsel atıl alanları çözümlemeye yönelik bir değerlendirme. Mimarlık Dergisi, 383, 60-63. 10 Mart 2021 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=397&RecID=3668# adresinden erişildi.
• Duman, B. (t.y.). Kentsel yenileşme ve kentsel dönüşüm. Ders Notları web sayfası: 17 Ağustos 2021 tarihinde https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Bahar/kentsel_yenilesme_ve_kentsel_donusum/1/index.html adresinden erişildi.
• Güneş, M. (2004). Yerel gündem 21’den kent konseylerine: Ulusal kentlerden küresel köylere. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Hansen, R., Werner, R., Santos, A., Luz, A., Száraz, L., Tosics, I., Vierikko, K.H., Rall, E., Davies, C. ve Pauleit, S. (2016). Advanced urban green infrastructure planning and implementation - Innovative approaches and strategies from European cities. Technical Report of the Green Surge Project. 10.13140/RG.2.1.3948.9680
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2017). İzmir ulaşım ana planı UPİ 2030 sonuç raporu. 15 Mayıs 2021 tarihinde https://www.izmir.bel.tr/CKYuklenen/dokumanlar_2018/upi_sonuc_ozeti.pdf adresinden erişildi.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2018). İzmir yeşil altyapı stratejisi. 10 Mayıs 2022 tarihinde https://melesyarisma.izmir.bel.tr/CKYuklenen/2-3.pdf adresinden erişildi.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2020). 2020-2024 stratejik planı. 12 Haziran 2020 tarihinde https://www.izmir.bel.tr/CKYuklenen/Dokumanlar_2020/Stratejik%20Plan2024.pdf adresinden erişildi.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2021). İzmir’in doğa ile uyumlu yaşam stratejisi. 10 Mayıs 2021 tarihinde http://skpo.izmir.bel.tr/Upload_Files/FckFiles/file/2020/izmir_doga_stratejisi.pdf adresinden erişildi.
• Kaur, H. ve Garg, P. (2019). Urban sustainability assessment tools: A review. Journal of Cleaner Production, 210, 146-158. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.11.009
• Khalil, M. ve Eissa, D. (2013). Reclaiming residual spaces for the public: A case study from the city of Cairo. International Conference on Cities, People, Places (ICCPP) Proceedings, Colombo, Sri Lanka, 105-121.
• Kima, G., Miller, P. ve Nowack, D. (2015). Assessing urban vacant land ecosystem services: Urban vacant land as green infrastructure in the city of Roanoke, Virginia. Urban Forestry & Urban Greening, 14(3), 519-526. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2015.05.003
• Loures, L., Meireles, F., Costa, L. ve Loures, A. (2016). Rising from ruins: From derelict spaces to sustainable landscapes - the Portuguese case. International Journal of Systems Applications, Engineering & Development, 10, 156-161. 15 Mayıs 2021 tarihinde https://www.naun.org/main/UPress/saed/2016/a422010-145.pdf adresinden erişildi.
• Miri, S. H., Miri, S. B. ve Maghsoudi, M. R. (2020). Urban renewal through sustainable development: A case study in Iran. American Journal of Engineering and Applied Sciences, 13(1), 10-20. 15 Mayıs 2021 tarihinde https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02614438/document adresinden erişildi.
• Rajabi, A., Jamali, S. Y. ve Rasouli, S. H. (2017) Analyzing and categorizing the abandoned urban lands (Case study: Sari). Specialty Journal of Geographical and Environmental Science 1(1), 34-49.
• Russo, A., Escobedo, F.J., Cirella, G.T. ve Zerbe, S. (2017). Edible green infrastructure: An approach and review of provisioning ecosystem services and disservices in urban environments. Agriculture, Ecosystems & Environment, 242, 53-66. https://doi.org/10.1016/j.agee.2017.03.026
• Selim, C., Mutlu, S. ve Selim, S. (2015). Kentsel alanlarda biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği ve koruma yaklaşımları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 8(1): 38-45.
• Shakouri, N. (2016). Kentlerde yağmursuyu yönetimi kapsamında yeşil altyapı peyzaj planlama ve tasarım yaklaşımı: Sakarya-Hendek örneği. (Doktora tezi). Ulusal Tez Merkezi. 15 Mayıs 2021 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=UWPMkHRMGfcxNKX0S0my3g&no=0bUURzPFL367oEJJgcLZOg adresinden erişildi.
• Şenyol, Ö. ve Velibeyoğlu, K. (2012). Kentsel kamusal boşlukların kullanım olanaklarının geliştirilmesi: Etkinlik listesi yönetimi. Ege Mimarlık, 2(81), 34-37.
• thinknature. (t.y.). Case studies. 17 Ağustos 2021 tarihinde https://platform.think-nature.eu/case-studies?topics%5B%5D=106 adresinden erişildi.
• Tokuş, M. (2012). Kentsel yeşil ağlar: İstanbul Sarıyer örneği. (Yüksek lisans tezi). 15 Mayıs 2021 tarihinde https://polen.itu.edu.tr/items/b5eed001-b1bf-4aad-98c3-0668a6c9543b adresinden erişildi.
• Tuna, A. (2021). İngiltere’de yeşil altyapı kavramının uygulama örnekleri üzerinden irdelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 21, 416-423.
• Tülek, B. ve Mirici, M.E. (2019). Kentsel sistemlerde yeşil altyapı ve ekosistem hizmetleri. Peyzaj, 1(2), 1-11. Urban GreenUp. (t.y.). Cities. 22 Mayıs 2021 tarihinde https://www.urbangreenup.eu/cities adresinden erişildi.