Üçüncü Derece Arkeolojik Sit Alanlarını Koruma: Lampsakos Nekropol Alanı

Yıl 2020, , 1882 - 1908, 31.12.2020

Erman Aksoy

https://doi.org/10.31198/idealkent.733808

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada Çanakkale-Lapseki Dalyan Mevkiinde yer alan Antik Lampsakos Kenti Kuzey Nekropolü sürdürülebilir koruma bağlamıyla değerlendirilmektedir. Çanakkale Boğazına sınırdaş konumuyla kuruluşundan bugüne sürekli yerleşim alanı olan Lapseki kenti, uluslararası ulaşım ağına 1915 Çanakkale Köprüsü ile yeniden bağlanacaktır. Bu sürecin kentle birlikte miras alanlarını da etkilemesi, kent çeperindeki arkeolojik sit alanlarında koruma planlamasına ivme kazandırmıştır. Bu çalışmanın konusu olan koruma amaçlı imar planı da bu süreçte hazırlanmaktadır. Arkeolojik sit alanındaki eserlerin müzelere taşındığı ve günümüzde alanda herhangi bir arkeolojik kalıtın bulunmadığı bilinmektedir. Bu nedenle üçüncü derece arkeolojik sit alanı tescil statüsündeki nekropol alanı, koruma mevzuatı hükümlerine göre; koruma planıyla inşaat öncesi sondaj kazısı yapılması koşuluyla yapılaşmaya açılmıştır. Bu durumda, farklı uzmanlardan oluşan planlama ekibi, arkeolojik mirasın sürdürülebilirliğini önemseyerek, yapılaşmaya açılabilen bu arkeolojik sit alanının sembolik değerlerle kent kimliğine ve kentin belleğine kazandırılmasını önermiştir. Böylece, mevzuata göre yapılaşmaya açılacak arkeolojik sit alanlarının ya da müzelerde sergilenen eserlerinin, kentin simgesi olarak sürdürülebilirliği öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Arkeolojik Sit Alanı, Koruma Amaçlı İmar Planı, Lapseki-Lampsakos/Çanakkale, Kent Simgesi

Protecting Third Degree Archaeological Sites: Lampsakos Northern Necropolis Area

Öz

In this study, Ancient Lampsakos City Northern Necropolis located in Çanakkale-Lapseki Dalyan Region is evaluated in the context of sustainable protection. Lapseki, which has been a residential area until today with its location adjacent to the Dardanelles Strait, will be reconnected to the international transportation network with the 1915 Çanakkale Bridge. The impact of this process on heritage sites has accelerated conservation planning in archaeological sites in the city. The conservation plan, which is the subject of this study, is also prepared in this process. It is known that archaeological artifacts have been moved to museums and there are no archaeological remains in the area today. For this reason, the necropolis area with third degree archaeological site registration status, according to the provisions of the conservation legislation; It was opened for housing on the condition that pre-construction drilling excavation was made with the conservation plan. In this case, the planning team consisting of different experts took care of the sustainability of the archaeological heritage and suggested that this archaeological site, which can be opened to construction, be added to the urban identity and memory of the city with symbolic values. Thus, the sustainability of the archaeological sites to be opened for construction according to the legislation or the works exhibited in museums as the symbol of the city is envisaged.

Anahtar Kelimeler

Lapseki-Lampsakos/Dardanelles, Archaeological Sites, Conservation Development Plan, Urban Icon

Kaynakça

• Akurgal, E. (2000). Ege: Batı Uygarlığının Doğduğu Yer. İzmir Büyükşehir Bele-diyesi, İzmir Yayıncılık, 14.
• Al, M. (2011). Kentte Bellek Yıkımı ve Kimlik İnşası–Palimpsest: Ankara Ata-türk Bulvarı Bağlamında Bir İnceleme. İdealkent, 2(4), 22-36.
• Antik Dönem. (2013, 01 Kasım). Lapseki antik Kenti-Çanakkale Lapseki. Eri-şim Adresi: https://antikdonem.tumblr.com/post/88288051221 /lapseki-antik-kenti-%C3%A7anakkale-lapseki
• Apaydın, M.N. ve Baş, S. (2018). Long-Span Orthotropic Steel Deck Bridges of Turkey. 9th International Symposium on Steel Bridges. IOP Publishing IOP Conference Series, 419, 1-9.
• Arslan, A. (2008). Antik Çağda Lampsakos/Lapseki. Lapseki Sempozyumu’07, 167-174.
• Arslan, N. (2008). 2007 Yılı Lampsakos/Lapseki, Abydos ve Çan Yüzey Araş-tırması. 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c.1.
• Asia Minor Coins. (2011, 24 Kasım). Lampsakos (BC 394-330) AV Stater – Aktaion, Erişim Adresi: https://www.asiaminorcoins.com/gallery /thumbnails.php?album=104
• Bakır, T. (2003). Daskyleion (Tyaiy Drayahya) Hellespontine Phrygia Bölgesi Akhaemenid Satraplığı. Anadolu / Anatolia, 25: 1-26.
• Buruldağ, E. (2017). Lampsakos’ta Kurulan Bir Roma Kolonisi: C.G.I.L. Anado-lu, 43: 75-90.
• Carriker, A.J. (2003). The Library of Eusebius of Caesarea. Leiden, Boston. Singapore: Brill Academic Pub., 128.
• Corfield, M. (2014). Archaeological Sites: Conservation and Management. Journal of the Institute of Conservation, 37(2): 197-207.
• Cuinet, V. (1894). La Turquie D’Asie, Geographie Administrative, 758-762.
• Çaylak Türker A. (2010). Lampsacus In Byzantine Period, Bizans ve Çevre Kültürler. M. Doğan, M. Kadiroğlu (Ed.). Prof. Dr. Yıldız Ötüken’e Armağan içinde (259-367). Yapı ve Kredi Yayınları.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2015, 05 Haziran). Balıkesir Çanakkale Çevre Düzeni Planı. Erişim Adresi: https://webdosya.csb.gov.tr /db/mpgm/editordosya/file/CDP_100000/balikesir_canakkle /H17_PLAN_05062015.jpg
• De Figueiredo, P. (2003). Symbols of Empire: the Buildings of the Liverpool Waterfront. Architectural History, 46:229-254.
• Doğu, T. ve Deligöz, M.V. (2017). Hafıza Kutusu: Bir Kentsel Kolektif Bellek Deneyi (mi). Megaron, 12(4):545-552.
• Dukas, M. (2008). Tarih: Anadolu ve Rumeli (1326-1462). B. Umar (Çev.). Arke-oloji ve Sanat Yayınları içinde 78.
• Evliya Çelebi (2001). Dağlı, S.A. Kahraman, İ. Sezgin (Yay. Haz.) Seyahatnâme içinde 154-155, Cilt.5 (12. Baskı) İstanbul: Yapı Kredi Yayın.
• Frich, P. (1978). Die Inschriften von Lampsakos, (ISBN 3-7749-1443-5), 11-19.
• Grant, R. M. (2006). Eusebius as Church Historian (2nd Edition), Wipf and Stock Publishers, 164-170.
• Halaçoğlu, H. (1995). XIV – XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı, TTK Yayın, 45.
• Hawkins, J.D. (2018). Luvilere Karşı Hititler. Luvi Uygarlığı: Anadolu ve Ege Arasında Kimlik, Kültür, Dil ve Din, Luvi Kimlikleri, Cilt-I, (Çev. K.Eresen) Kalkedeon Yayınları, 34-39. https://whc.unesco.org/document/139146
• ICOMOS-Brasil (2008). Declaracıón De Foz Do Iguaçu, Erişim Adresi: https://www.icomos.org/centre_documentation/declaration- igua%C3%A7u-spa.pdf
• İnalcık, H. (2005). Batı Anadolu’da Yükselen Denizci Gazi Beylikleri, Bizanslı-lar ve Haçlılar. Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Sempozyumu Bildiri-ler Kitabı, 18-20 Ekim 2004, Balıkesir Üniversitesi, 38-46.
• KAİP (2019). Lampsakos (Lapseki) Kenti, Kuzey Nekropol Alanı (Üçüncü Derece Arkeolojik Sit Alanı) Plan Önerisi Teknik Raporu, Sezgek Planlama.
• Keçiş, M. ve Güneş, C. (2018). Bizans’ın Anadolu’daki Yeni Düzeni: Thema Sistemi’nin Ortaya Çıkışı ve Problemler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma-ları Dergisi, 19(43): 95-107.
• Korkmaz, Ş. (2005). Tanzimat Sonrası Çanakkale’nin İdari ve Nüfus Yapısı. Çanakkale Araştırmaları Yıllığı, 3: 110-114.
• Körpe, R. (1998). 1996 Lapseki Kurtarma Kazısı. VIII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, T.C. Kültür Bakanlığı Yayın, (ISBN:975-17-1875-9), 171-194.
• Körpe, R. (2008). Troas Bölgesi Antik Kentleri. M. Demir (Ed.). Çanakkale Tarihi içinde 385, C.I. Değişim Yayınları.
• Körpe, R. (2011). Antik Çağlarda Çanakkale Bölgesinde Tarım. U. Gözel (Ed.). Çanakkale Tarım Sempozyumu, Dünü, Bugünü, Geleceği, Bildiriler Kitabı içinde 113-129 (ISBN:978-605-4222-14-8).
• Körpe, R., Treister M. (2002). Rescue Excavations in the Necropolis of Lampsacus, 1996. Studia Trocia-Band 12 , Verlag Philipp Von Zabern, 429-450.
• Köse, M. (2010). 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Yayım-lanmamış Y. Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ksenophon (2019). Anabasis-On Binler'in Dönüşü, A. Çokona (Çev.) (5. Baskı), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 9-11.
• Mosshammer, A. A (1979). The Chronicle of Eusebius and Greek Chronog-raphic Tradition, Bucknell University Press, 36-43.
• Mouton, A., Rutherford, I., Yakuboviç, I. (2018). Luvi Uygarlığı: Anadolu ve Ege Arasında Kimlik, Kültür, Dil ve Din, K. Eresen (Çev.) Luvi Kimlikleri içinde 8. Cilt- I, Kalkedeon Yayınları.
• Nemutlu, F. E. (2019). Lapseki (Lampsakos) Antik Kentlerinin Kırsal Turizm Açısından İrdelenmesi. International Rural Tourism and Development Jour-nal, 3(2): 52-56.
• Odabaşı, Ş. (2012). Lapseki ve Pegasus. Erişim Adresi: https://www.canakkaleicinde.com/lapseki-ve-pegasus/
• Oğuz, M. K. (2013). Temettuat Defterlerine Göre Lapseki Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1844- 1845). Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enst., 36.
• Oğuz, M. K. ve Korkmaz, Ş. (2018). Lapseki Kazası’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerine Bazı Tespitler ve Değerlendirmeler (1845). Çanakkale Araş-tırmaları Türk Yıllığı, 24 (16-Bahar): 289-320.
• Orhun, M. (2018). Pergamon Kralı III. Attalos’un Bağışı ve Roma’nın Asya Eyaleti’nin Kuruluşu. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(14): 275-324
• Özveri, Ü. (2005). İlkçağdaki Anadolu Halkları, Kafkas Dernekleri Yayın, Erişim Adresi: https://www.kaffed.org/bilgi-belge/tarih/item/174- ilkcagdaki-anadolu-halklari.html
• Polat Becks, B. A. (2015). Lamponeia und Topçakıllar: Zwei befestigte Höhen-siedlungen der archaischen und klassischen Zeit bei Assos. K. Rheidt v.d. (Ed.). Assos-Kolloquium 15.-17. November 2012, 13-16.
• Ramsay, W.R. (2015). V.Sevin, (Çev.). Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası içinde 28 (Çev.), TTK Yayın.
• Ringas, D., Christopoulou, E., Stefanidakis, M. (2011). Urban Memory in Space and Time. G. Styliaras, D. Koukopoulos, F. Lazarinis (Ed.) Handbook of Re-search on Technologies and Cultural Heritage içinde 39-42. Information Scien-ce Reference.
• Russell, P. (2007). Liverpool’s Past: A Magical Mystery Tour. The Mersey So-und: Liverpool’s Language, People and Places, Open House Press, 17-35.
• Skirbekk, N., Gilje, N. (2006). Antik Yunan'dan Modern Döneme Felsefe Tari-hi, Kesit Yayınları, 39-44.
• Strabon (2005) Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika) (Kitap XII, XII, XIV) A.Pekman (Çev.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları, XII: 18-19
• Sustainable Development (2020, 11 Mart), Transforming Our World, Erişim Adresi: https://sustainabledevelopment.un.org/content /documents/7891Transforming%20Our%20World.pdf
• Takaoğlu, T. (2007). Antik Lampsakos'lu Bilgin ve Düşünürler, Lapseki Sem-pozyumu, 23-24 Haziran 2007, 204-212.
• Tanoğlu, M., Yücesan, M., Yağmur, İ. (2019). Lapseki Halkının 1915 Çanakka-le Köprüsüne Bakışı ve Beklentileri Üzerine Bir İnceleme. ICOAEF VI-International Conference on Applied Economics and Finance and Extended With Socıal Sciences, 90-97.
• Tenger, B. (1999). Zur Geographie und Geschichte der Troas.in: E. Schwert-heim (Hrsg.), DieTroas III., Neue Forschungen, 155.
• Thorpe, M. (2002). Roma Mimarlığı. R.Akbulut (Çev.). Homer Kitabevi.81.
• Thukydides (1976). Peloponnesos Savaşı-M.Ö. 431-404. T. Gökçöl (Çev.). Hür-riyet Yayınları, 19-20.
• Tolun, V. (2012). Aşklar, Savaşlar, Kahramanlar ve Çanakkale; Osmanlı’nın Akdeniz’e Açılan Kapısı. F. Özdem (Ed.) Çanakkale içinde 11-162. Yapı Kre-di Yayın.
• Tuna, C. (2012). Pityussa-Lampsakos-Lapseki, Altan Basımevi, 140-280.
• Türk, E., Gültekin, N. (2019). Arkeolojik Mirasın Çağdaş Kente Kazandırılma-sı: Antakya Müze Otel, 5. Uluslararası Kültür ve Medeniyet Kongresi, 604-622.
• Türker, A. Ç. (2006). Bizans Döneminde Orta Boğaz Bölgesi ve Madytos. İ.G. Yumuşak (Ed.). Çanakkale I: Savaşı ve Tarihi içinde 39-41. İstanbul Büyükşe-hir Belediyesi.
• Türker, A.Ç. (2008). Çanakkale Boğazında Bizans Dönemine Ait Tarihi ve Arkeolojik Veriler. M. Demir (Ed.). Çanakkale Tarihi Cilt-I içinde 526-530. Değişim Yayınları.
• Türkiye Nüfusu İl İlçe Mahalle Nüfusları (2020, 05 Şubat). Lapseki Nüfusu Çanakkale, Erişim Adresi: https://www.nufusune.com/lapseki- ilce-nufusu-canakkale
• Umar, B. (1999) İlkçağda Türkiye Halkı, İstanbul: İnkılap Yayın, 21.
• UNESCO (2017, 01 Ocak), World Heritage Centre and ICOMOS, Erişim Adre-si: https://whc.unesco.org/en/news/date=2017-01-01& calendarmode=year
• UNESCO-WHC (2015). Policy for the Integration of a Sustainable Develop-ment Perspective into the Processes of The World Heritage Convention, Erişim Adresi:
• United Nations (2012, 01 Haziran) Realizing the Future We Want for All, Eri-şim Adresi: http://www.un.org/millenniumgoals
• /pdf/Post_2015_UNTTreport.pdf Uysal, A.O. (2013). Osmanlı Devrinde Lapseki ve Mimarlık Eserleri, Sanat Tarihi Dergisi, 22 (2), 149-187.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1982). Osmanlı Tarihi, Cilt-I. (4.baskı), TTK. Yayın, 355.
• Ünlü, T.S. (2017). Kent Kimliğinin Oluşumunda Kentsel Bellek ve Kentsel Mekân İlişkisi: Mersin Örneği. Planlama, 27(1):75–93
• Yüksel, E. (2012). 17. yüzyıl Sonu, 18.yüzyıl Ortası ve 19.Yüzyıl Başında Yabancı Seyyahların Gözünden Batı Anadolu Antik Kentleri. Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabi-lim Dalı. 30-36.
• Yüksel, Y. (2010). Felsefe Tarihi Metodolojisi II. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayın. 23-28