Kentsel Koruma ve Rekonstrüksiyon: Münster Prinzipalmarkt Örneği

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 19, 498 - 526, 31.05.2016

Pınar Öktem Erkartal

Öz

Kent, oluştukları dönemin kültürünü, sosyal
yapısını, estetik kaygılarını ve yapım teknolojilerini yansıtan mimari
katmanlardan oluşmaktadır. Kültürel mirası tanımlayan mimari katmanların
tarihsel süreklilik içinde zamana yayılarak kendiliğinden geliştiği veya önemli
kırılmalar esnasında dış dinamiklere bağlı olarak aniden başkalaştığı her evre,
kente ve sosyo-kültürel yaşama ilişkin çok değerli bir tarihi belge niteliği
taşımaktadır. Koruma kavramı, kent belleğini oluşturan taşınmaz kültür
varlıklarının nesilden nesile doğru aktarımı açısından son derece önemlidir. Yeni
yaklaşım, uygulama ve akademik araştırmalarla gelişen ve değişen koruma
disiplini bünyesindeki tartışmalardan birisi de yurtiçi ve yurtdışında farklı
uygulamalarına rastlanan rekonstrüksiyon projeleridir. İkinci Dünya Savaşı
sonrasında Almanya’nın en çok zarar gören bölgelerinden birisi olan Münster,
doğal afetler veya dünya savaşları gibi dinamiklerin kentin mimari
katmanlarında yarattığı ani değişim ve bu değişim sonrasında kentsel koruma kapsamında
uygulanan yeniden yapım süreci için değerli bir örnek teşkil etmektedir. Münster’in
tarihi kent merkezi, toplumsal kötü anıların silinmesi, kent tarihinin
kaybolmaması, kentin dünya mirası içindeki yerini kazanması ve halkın aidiyet
duygusu hissettiği kent mekânının yeniden üretilmesi amacıyla kentin mevcut
Orta Çağ kent planına sadık kalınarak yeniden inşa edilmiş ve yeni yapılarla
genişletilmiştir. Bu çalışmanın amacı, kentsel koruma disiplini içerisinde
rekonstrüksiyona bakışı özetlemek, konuyla ilişkili olarak savaş sonrası
süreçte yeni yapım x yeniden yapım sorunsalını tartışmak ve kentsel sürekliliği
rekonstrüksiyon projeleriyle sağlamış Münster kenti örneğini inceleyerek;
konuyla ilgili hassas noktaların altını çizmektir. Çalışma kapsamında ele
alınan Münster Prinzipalmarkt yeniden yapım projesi halkın tamamının
katılımıyla gerçekleştirilmiş ve savaş sonrasında büyük hasar görmüş bir kentin
yeniden güvenle yaşanabilir bir yerleşim bölgesine dönüşmesinde önemli bir
tezleştirici (katalizör) olmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Reskonstrüksiyon, Kentsel Koruma, Kentsel Bellek, Savaş Sonrası İyileştirme, Münster

Urban Conservation and Reconstruction: The Case of Münster Prinzipalmarkt

Öz

The city is composed of architectural layers
which reflect the culture, social structure, architectural aesthetics and
construction technology of the period in which they emanated. Each stage,
occurred spontaneously by development of the architectural layers in the historical
continuity or by sudden metamorphoses depending on the external dynamics, has the
characteristic of a historical document. The concept of preservation is
extremely important for the transfer of the immovable cultural property
constituting the urban memory from generation to generation. One of the
controversies in this discipline is the reconstruction notion within which different
applications can be seen inside and outside of the country. As one of the most
damaged cities in Germany after the Second World War, Münster constitutes a
valuable example for the sudden change of architectural layers and the
reconstruction process after this transition. The historic city center has been
rebuilt by several reconstruction projects in keeping with the city's existing
medieval urban plan and has been expanded with new buildings with intent to remove
the social bad memories, to preserve the lost history of the city, to win a
place in the world heritage and to make citizens feel attached to the place.
This study aims to summarize the approach to reconstruction in the urban conservation
discipline, to discuss the new-/ re-construction problematic in the post-war
process and to underline the sensitive points on the subject by examining the
case of Münster where the urban continuity is provided by reconstruction
projects, which were realized with the participation of the entire population
and have been important catalysts for transforming the badly damaged urban
pattern into a habitable zone.

Anahtar Kelimeler

Reconstruction, Urban Preservation, Urban Memory, Post-War Rehabilitation, Münster

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (1996). Tarihi çevre koruma ve restorasyon, YEM Yayınları.
• Alioğlu, E., F. (2013). Rekonstrüksiyon ya da yeniden yapma, hangi yapı için? Taksim topçu kışlası için bir değerlendirme. Megaron 2013; 8(1), 1-7. Doi: 10.5505/ MEGARON.2013.18189.
• Altrock, U. (2008). Projecte zum “Wieder-Aufbau” und gesellschaftlicher hinterg-rund. Identität durch rekonstruktion? Positionen zum wiederaufbau verlorener bau-ten und räume, Dokumentation der Baukulturwerkstatt vom 16.Oktober 2008 im Bärensaal des Alten Stadthauses in Berlin. URL: http://www.bbsr.bund.de/BBSR/DE/Veroeffentlichungen/BMVBS/Sonderveroeffentlichungen/2009/DL_IdentitaetRekonstruktion.pdf?__blob=publication File&v=2, 26.03.2016.
• Barakat, S. (2005). Postwar reconstruction and the recovery of cultural heritage: critical lessons from the last fifteen years. N. Stanley-Price (Ed.), Cultural Herit-age in Postwar Recovery içinde (ss.26-39). Roma: ICCROM Conservation Stu-dies 6.
• Bode, V. (2002). Kriegszerstörung und wiederaufbau deutscher städte nach 1945. Institut für Länderkunde (ed.) Nationalatlas Bundesrepublik Deutschland, 5, 88-91.
• Durmuş, S. ve Öktem Erkartal, P. (2015). A method in urban reading: perception of observer and observed in the architectural layers of Edirne/Turkey, Confe-rence Proceedings Book 4 içinde (ss.239-247). SGEM 2015, 26.08-01.09.2015, Bul-garia: SGEM 2015.
• Dushkina, N. (2009). Historic reconstruction: prospects for heritage preservation or metamorphoses of theory?. N. Stanley-Price ve J. King (Ed.), Conserving the Authentic. Essays in Honor of Jukka Jokilehto içinde (ss.83-94). Roma: ICCROM Conservation Studies 10.
• Erder, C. (1975). Tarihi çevre bilinci, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, No: 24.
• Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci: towards a phenomenology of architecture. Rizzoli.
• Mazlum, D. (2014). Koruma kuramının mimari rekonstrüksiyona bakışı. Mimarlık Dergisi, 380, 72-77. ISSN: 1300-4212.
• Öktem Erkartal, P. ve Özüer, M. (2016). Tarihi dokuyu taklit etme/ yok sayma. Ş. Öymen Gür, A. N. Evcil, P. Öktem Erkartal (Ed), Fill in the Blanks içinde (ss.121-129). İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayın No: 111.
• Petzet, M. (2009). Genius loci- the spirit of monuments and sites. N. Stanley-Price ve J. King (Ed.), Conserving the Authentic. Essays in Honor of Jukka Jokilehto içinde (s.63-68). Roma: ICCROM Conservation Studies 10.
• Pick, G. (2000). Kontinuität oder neubeginn? Der wiederaufbau in Münster, URL: http://alt.westfaelischer-kunstverein.de/uploads/pdf/2000_realplaces/pick.pdf, 26.03.2016.
• Stanley-Price, N. (2005). The thread of continuity: cultural heritage in post-war recovery, N. Stanley-Price (Ed.), Cultural Heritage in Postwar Recovery içinde (ss.1-16). Roma: ICCROM Conservation Studies 6.
• Stanley-Price, N. (2009). The reconstruction of ruins: principles and practice. Ali-son Richmond ve Alison Bracker (Ed.), Conservation: Principles, Dilemmas and Uncomfortable Truths içinde (ss.32-46). Oxford: Elsevier.
• Voss, M. (2013). Weiterbauen 1945, der wiederaufbau des Prinzipalmarktes. URL: https://www.muenster.de/stadt/stadtplanung/pdf/Voss_Weiterbauen_1945_-_Der_Wiederaufbau_des_Prinzipalmarktes.pdf, 31.03.2016.
• URL-1: Welcome to Münster, introductory information and tips: living, working, studying, education, transport, authorities, leisur. Erişim adresi: http://www.muenster.de/stadt/pdf/welcome_to_ms_2013.pdf, 24.03.2016.
• URL-2: http://www.bildindex.de/obj20668730.html#|home, 27.03.2016.
• URL-3: Münster Historisch, Rathaus des Westfälischen Friedens, p.8, Erişim adresi: https://www.muenster.de/stadt/tourismus/pdf/muenster-historisch_d_2015.pdf, 27.03.2016.
• URL-4: http://www.stadtbild-deutschland.org/forum/index.php?thread/773-m% C3%BCnster/&pageNo=3, 27.03.2016.
• URL-5: http://www.bilderbuch-muenster.de/Fotos/centrum_stra%C3%9Fenszene_um_1900_historisch_400324, 27.03.2016.
• URL-6: http://www.akpool.de/ansichtskarten/25486103-ansichtskarte-postkarte-muenster-in-westfalen-blick-auf-das-rathaus, 30.03.2016.
• URL-7: https://www.lwl.org/LWL/Kultur/museumkunstkultur/das_museum/architektur/neubau, 28.03.2016.
• URL-8: http://www.muenster.de/stadt/tourismus/en/old-town-area_library.html, 31.03.2016.