Balgat: Modernleşme Kuramının “Örnek” Köyünden Postmodern Karmaşaya

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 11, 300 - 324, 31.01.2014

Seriye Sezen

Öz

Yazı,
bir zamanlar Ankara’nın kaderine terk edilmiş bir köyü olan Balgat’ın
Ankara’nın merkez semtine dönüşüm sürecini incelemektedir. İncelemenin temel
izleği, 1950’li yıllarda ABD’li bilim adamı Daniel Lerner’ın, Türkiye’nin de
dâhil edildiği Orta Doğu ülkelerinde modernleşme sürecini inceleyen eseridir.
İdeolojik kaynağını modernleşme kuramının oluşturduğu bu eserin Türkiye
incelemesinde Balgat Köyü merkezi bir yer tutmaktadır. Lerner, modern ve
geleneksel olanı “köy bakkalı” ve “köy muhtarı” üzerinden tipleştirmekte ve
köyün kısa dönemde geçirdiği değişimi başarılı bir modernleşme örneği olarak
sunmaktadır. Çalışmada, Lerner’ın söz konusu eserinden hareketle Balgat’ın
1950’lerden günümüze kadar geçirdiği dönüşüm, Balgat köylüleriyle yapılan
görüşmeler ve gözlemler aracılığı ile değerlendirilmektedir. Çalışmanın savı,
hızlı bir değişme/dönüşme sürecinde olan ve post-modern bir karmaşa görüntüsü
veren Balgat’ın yakın gelecekte mahalle dokusunu tümden bir iş merkezine dönüşeceğidir. 

Anahtar Kelimeler

Balgat, Balgat Köyü, Daniel Lerner, Ankara, kentleşme, kentsel değişme

Balgat: From “Model Village of Modernisation Theory” to Postmodern Disorder

Öz

This
paper examines the transformation of Balgat from a remote and deserted village
to a central neighbourhood of Ankara. It stems from Daniel Lerner’s once very
popular book The Passing of Traditional Society: Modernising the Middle East.
The study on Balgat village in the beginning of fifties, occupies a central
place in this work which is based on modernization theory. In Lerner’s work the
“village grocer” represents modernity while the “village chief” represents the
traditional circle. Lerner describes the short term change occurred between
1950 and 1954 in this village as a successful modernization case. In this
paper, the transformation of Balgat from 1950’s to 2010s is studied in a basis
of direct physical urban observations and interviews with old residents who
knew those times during which Lerner visited the village. It is argued that
Balgat which shows presently signs of post-modern disorder in a process of
rapid change and transformation will lose its neighbourhood character to become
a central business area.

Anahtar Kelimeler

Balgat, Balgat village, Ankara, Daniel Lerner, urbanisation, urban change

Kaynakça

• Akçura, T. (1971). Ankara: Türkiye Cumhuriyeti’nin Başkenti Hakkında Monografik Bir Araştırma. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
• Ankara Giyim Sanayicileri Derneği (2012). 10 Kasım 2012 tarihinde http://www.agsd.org.tr/uyeler.aspx adresinden erişildi.
• Bernath, C. H. (tarihsiz). JUSMMAT and Turkey: History and Overview. 20 Mart 2013 tarihinde http://www.disam.dsca.mil/pubs/Vol%2074/Jusmmat%20&%20Turkey%20Bernath.pdf adresinden erişildi.
• Demir, E. ve Yılmaz, B. (2009). Konfeksiyon Sektöründe Kadın Emeğine Genel Bir Bakış: Balgat Tekstil Havzasında Bir Araştırma. Özgürlük Dünyası, 8 (205). 10 Kasım 2012 tarihinde http://www.ozgurlukdunyasi.org/arsiv/8-sayi-205/83-konfeksiyon-sektoeruende-kadn-emeine-genel-bir-bak-balgat-tekstil-havzasnda-bir-aratrma adresinden erişildi.
• Demirsoy, İ. ve Demirdelen, H. (1999). Balgat Roma Mezarı. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1998 Yıllığı. Kültür Bakanlığı Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara: 24-47.
• Erdoğan, A. (2007) Adım Adım Ankara. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.
• Halkevi Köycüler Kolu (1935). Balkat Köyü, Ülkü, 4 (24), 467-470.
• Kurdaş, K. (1998). ODTÜ’lü Yıllarım: Bir Hizmetin Hikayesi. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı.
• Lerner, D. (1964). The Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East (2. bs.). New York: The Free Press. Sağlamtunç, T. (1994). Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesinin Tarihçesi. Türk Kütüphaneciliği, 8 (3), 193.
• Şenyapılı, Ö. (2004). Ne Demek Ankara; Balgat, Niye Balgat!? Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı.
• Shah, H. (2011). The Production of Modernization: Daniel Lerner, Mass Media, and the Passing of Traditional Society. Philadelphia, Pennsylvania: Temple University Press.