Regional Policies of Turkey

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 37, 1772 - 1797, 14.11.2022

Aygül Akkuş

https://doi.org/10.31198/idealkent.1121784

Cited By: 1

Öz

Turkey, especially as many policies implemented within the scope of EU adaptation efforts in the 2000s and began to lose its influence legislation today. In this study, The State Planning Organization (DPT), which is an effective institution in the development of regions, eliminating inequalities between regions and determining future policies and activities, and the Development Plans prepared by it, and the institutions established to ensure regional development such as Development Agencies and Regional Development Administrations have been examined, and these institutions today point has been evaluated. Within the framework of harmonization with the EU in Turkey, the Statistical Regional Units Classification (IMM) was implemented in 2002. Development Agencies, on the other hand, continue to exist in 26 different Level 2 regions in line with the said IMM application. As a result of the study, it has been seen that the main reasons for this are the reservations about the concept of region due to Turkey's unitary state structure, the loss of importance given to local governments in the 2000s within the framework of harmonization with the EU, the increase in the tendency of centralization with the laws enacted, and the lack of adequate resource allocation to eliminate regional development differences.

Anahtar Kelimeler

Region, regional policies, European Union, State Planning Organization, Regional Development Administrations

Türkiye’nin Bölge Politikaları

Öz

Türkiye’nin özellikle 2000’li yıllarda AB’ye uyum çabaları kapsamında hayata geçirdiği pek çok politika ve yasal düzenlemeler günümüzde etkisini kaybetmeye başlamıştır. Bunlardan biri de, bölgeler arası eşitsizliklerin giderilmesi ve bölgesel kalkınma anlayışının sağlanması yolunda atılan adımlardır. Bu çalışma kapsamında, Türkiye’de bölge politikalarının yasal çerçevesi ve kurumsal açıdan değerlendirmesi yapılmıştır. Bölgelerin gelişmesinde, bölgeler arası eşitsizliklerin giderilmesinde ve geleceğe yönelik politika ve faaliyetlerin belirlenmesinde etkili bir kurum olan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ve onun tarafından hazırlanan Kalkınma Planları ile Kalkınma Ajansları ve Bölge Kalkınma İdareleri gibi bölgesel gelişmenin sağlanması amacıyla kurulan kurumlar incelenmiş ve bu kurumların günümüzde geldiği nokta değerlendirilmiştir. Türkiye’de AB’ye uyum çerçevesinde, 2002 yılında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBB) uygulamasına geçilmiştir. Kalkınma Ajansları ise yine söz konusu İBB uygulaması doğrultusunda 26 farklı Düzey 2 bölgesinde varlığını sürdürmektedir. Ancak çalışmada da sözü edilen kurumsal, hukuksal ve politik dönüşümlerin ana amacı olan bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi ve bölgesel politikaların geliştirilmesinin gerekli başarıyı gösteremediği ortaya çıkmış ve çalışma sonucunda bunun temel sebeplerinin, Türkiye’nin üniter devlet yapısı gereği bölge kavramına çekince duyulması, 2000’lerde AB’ye uyum çerçevesinde yerinden yönetimlere verilen önemin son yıllarda etkisini yitirmesi, çıkarılan yasalarla merkezileşme eğiliminin artması ve bölgesel gelişme farklarının giderilmesi için yeterli kaynak aktarımı yapılmaması olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bölge, Bölge Politikaları, Avrupa Birliği, Devlet Planlama Teşkilatı, Bölge Kalkınma İdareleri

Kaynakça

• Akpınar, Rasim (2011). Teori ve uygulamada bölgesel kalkınma politikaları. İstanbul: Ekim Yayın.
• Akpınar, Rasim (2017). Yerel kalkınmada bölge ölçeğinde kurumsal yapılanma: Bölge kalkınma idaresi başkanlıkları. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 13-22.
• Aydın, Recep (2021). DPT’nin kuruluş sürecinde iktidar bloğu ve bürokrasi arasındaki ilişkiler üzerine bir tartışma. Memleket, Siyaset, Yönetim Dergisi, 16(35), 1-36.
• Bafoil, François ve Kaya Ayhan (2009). Bölgesel kalkınma ve Avrupa Birliği: Karabük, Valenciennes ve Katowice karşılaştırmalı analizi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bozdoğan, Nur Mine (2014). Türkiye’de bölgesel kalkınma ve teşvik politikaları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çelikkaya, Süha, Yaman, Habibe, Dağlı İbrahim ve Çapık, Eser (2018). Bölgesel politikaların kalkınma planlarındaki yeri ve zamana bağlı dönüşümü. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(22), 21-31.
• DAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2021-2023 Eylem Planı. 19.05.2022 tarihinde, https://www.dap.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dap.gov.tr_32_PT8C33EX_dap-bolge-kalkinma-programi-2021-2023.pdf adresinden erişildi.
• DAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2021 Faaliyet Raporu. 19.05.2022 tarihinde, https://www.dap.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dap.gov.tr_31_IC6K33JJ_dap-bki-2021-faaliyet-raporu.pdf adresinden erişildi.
• DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2014-2019 Eylem Planı. 07.05.2022 tarihinde, http://www.dokap.gov.tr/Upload/Genel/dokap-eylem-plani-2014-2019-docx-888641-rd_40.docx adresinden erişildi.
• DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2017 Yılı İlerleme Raporu. 08.05.2022 tarihinde, http://www.dokap.gov.tr/wp-content/uploads/2018/02/DOKAP-Eylem-Plani-2017-Yili-ilerleme-Raporu.pdf adresinden erişildi.
• DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. Bölge kalkınma programı: 2021-2023. 11.05.2022 tarihinde, https://www.dokap.gov.tr/Upload/Genel/dokap-bolge-kalkinma-programi-2021-2023-pdf-574599-rd_6.pdf adresinden erişildi.
• DPT. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1979-1983. 14.05.2022 tarihinde, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Dorduncu_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1979-1983.pdf adresinden erişildi.
• DPT. Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1990-1994. 14.05.2022 tarihinde, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Alt%C4%B1nc%C4%B1-Be%C5%9F-Y%C4%B1lll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1990-1994%E2%80%8B.pdf adresinden erişildi.
• DPT. Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1996-2000. 16.05.2022 tarihinde, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Yedinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1996-2000.pdf adresinden erişildi.
• DPT. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: 2001-2005. 15.05.2022 tarihinde, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Sekizinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-2001-2005.pdf adresinden erişildi.
• DPT (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1963-1967.
• DPT (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1973-1977.
• DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı: 2007-2013.
• DPT (2007). Yeni Bölgesel Gelişme Politika Ve Uygulamaları. Ankara: Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
• Eşiyok, B. A. (2009). Bölgesel kalkınma ve GAP. Türk İdare Dergisi, 81(463-464), 103-130.
• Filiztekin, A. (2008). Türkiye’de bölgesel farklar ve politikalar. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (2018). GAP’ın hedefleri. 05.05.2022 tarihinde, http://www.gap.gov.tr/gap-in-hedefleri-sayfa-23.html adresinden erişildi.
• GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. GAP bölge kalkınma programı: 2021-2023 eylem planı. 09.05.2022 tarihinde, http://www.gap.gov.tr/upload/dosyalar/pdfler/icerik/BKP2021-2023.pdf adresinden erişildi.
• Göymen, K. (2004). Türkiye’de bölge kavramı ve politikaların gelişimi. AB ve Türkiye’de Bölgesel Yönetişim Uluslararası Konferansı. İstanbul: Pendik Belediyesi, 13-39.
• Kalkınma Bakanlığı. Onuncu Kalkınma Planı: 2014-2018. 14.05.2022 tarihinde, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf adresinden erişildi.
• Keleş, Ruşen ve Mengi, Ayşegül (2013). Avrupa Birliği’nin bölge politikaları. İstanbul: Cem Yayınevi.
• KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2021-2023 Eylem Planı. 10.05.2022 tarihinde http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/264.pdf adresinden erişildi.
• KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. 2021 Faaliyet Raporu. 10.05.2022 tarihinde, http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/279.pdf adresinden erişildi.
• KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (2019). 2018 Yılı Faaliyet Raporu. 10.05.2022 tarihinde, http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/233.pdf adresinden erişildi.
• Mengi, Ayşegül (1998). Avrupa Birliği’nde bölgeler karşısında yerel yönetimler. Ankara: İmaj Yayınları.
• Özaslan, Metin ve Akpınar, Rasim (2005). Türkiye’de bölgesel gelişme politikaları. I. Doğu Anadolu Sempozyumu Bildirileri, Elazığ.
• Peşelioğlu, İstemihan (2007). Avrupa Birliği perspektifinde Türkiye ekonomisinde bölgesel kalkınma ajanslarının uygulama imkânları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Resmi Gazete (2006). 5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun. 03.03.2022 tarihinde, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/02/20060208-1.htm adresinden erişildi.
• Resmi Gazete (2018). 703 Sayılı Anayasa’da Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. 23.05.2022 tarihinde, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180709M3.pdf adresinden erişildi.
• Resmi Gazete (2018). 4 Numaralı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili, Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. 22.05.2022 tarihinde, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180715-1.pdf adresinden erişildi.
• TDK (2022). Türk Dil Kurumu sözlükleri. 17.09.2022 tarihinde, www.sozluk.gov.tr adresinden erişildi.
• TÜİK (2019). 23.05.2022 tarihinde, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/ adresinden erişildi