“Elysium” filminin fütüristik mimari bağlamında incelenmesi

Year 2025, Issue: 48, 578 - 606, 30.06.2025

Seda Subaşı , Serhat Anıktar

https://doi.org/10.31198/idealkent.1604277

Abstract

Var olan mekânın yansıtılması veya düşlenen mekânın bireye aktarılmasında en etkili yollardan biri sinemadır. Görsel zenginlik ve çarpıcılık açısından sinema, mekânın hafızada yer edinmesine olanak sağlamaktadır. Geleneksel olanı dilediği gibi yansıtma ve algılatma gücü olan sinema, kimi zaman gelecekteki mimarlık eylemlerine de yön vermiştir veya ilham olmuştur. Mimarlık ve sinemanın iç içe olduğu film türlerinden biri bilimkurgu filmleridir. Bilimkurgu filmleri insanların ütopyaları ve distopyaları daha kolay hayal etmesini sağlamaktadır. Kimi zaman bunun da ötesinde, gelecekte teknolojinin gelişmesiyle, filmlerdeki mekânsal kurgular gerçeğe dönüşmektedir. Mekân bağlamında literatürdeki karşılıklarına bakıldığında ütopya, yerin hoşnutsuzluğuna karşın kusursuz bir görüntü sunmaktır. Distopyalar ise var olan mekânların bugünkü halinden daha kötü yansıtılmasıdır. Distopyalarda sürekli denetimde olan, baskı uygulayan ve kaosa izin vermeyen bir otorite bulunmaktadır. Ütopya kent kavramı 20. yüzyılda fütüristik mimari olarak karşılık bulmuştur. Fütüristik mimari geçmişi tamamen reddetme ve gelecek için en ideal olanı kurgulama düşüncesine dayanmaktadır; teknoloji en ileri seviyede kullanılmakta, yüzen veya atmosfere asılı kentler güçlü makineler gibi kurgulanmaktadır. Fütüristik kentlerde sağlıklı ve mutlu bireyler zamanlarının çoğunu kendilerine ayırmaktadır. Bu çalışmanın amacı geleneksel kent- fütüristik kent sahnelerini analiz ederek Elysium filmini fütüristik mimari bağlamında değerlendirmektir. Aynı zamanda amaç, filmde yer alan mekânları ütopya ve distopya kavramları üzerinden görsellerle analiz etmektir.

Keywords

distopya , fütüristik mimari , sinema ve mimarlık , ütopya

Review of the movie “elysium” in the context of futuristic architecture

Abstract

Cinema is one of the most effective ways of reflecting the existing space or transferring the imagined space to the individual. In terms of visual richness and strikingness, cinema allows the space to take place in the memory. Cinema, which has the power to reflect and perceive the traditional as it wishes, has sometimes shaped or inspired future architectural actions. One of the film genres in which architecture and cinema are intertwined is science fiction films. Science fiction movies enable people to imagine utopias and dystopias more easily. Sometimes even beyond this, with the development of technology in the future, the spatial fictions in the movies become reality. In the context of space, utopia is to present a perfect image despite the discontent of the place. Dystopias, on the other hand, reflect existing spaces worse than they are today. In dystopias, there is an authority that is constantly under control, exerts pressure and does not allow chaos. In the 20th century, the concept of the utopian city was reflected in futuristic architecture. Futuristic architecture is based on the idea of completely rejecting the past and constructing the most ideal for the future; technology is used at the highest level, floating or atmospheric cities are built like powerful machines. In futuristic cities, healthy and happy individuals spend most of their time for themselves. The aim of this study is to evaluate the film Elysium in the context of futuristic architecture by analyzing the traditional city-futuristic city scenes. At the same time, the aim is to analyze the spaces in the film with visuals through the concepts of utopia and dystopia.

Keywords

dystopia , futuristic architecture , cinema and architecture , utopia

References

• Aksu, A., Uludağ, Z. ve Çağlar, N. (2008). Sanat, kent ve mimarlık eleştirisi için ortak bir tema: Kent kolajları. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(4), 741–748.
• Arslan, M. E. (2006). 20. yüzyıl teknolojik ütopyalarının hareketlilik, esneklik/uyabilirlik ve teknoloji kavramları (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Bektaş, E. H. E. (2017). Sinema ve mekân ilişkisi açısından bilimkurgu filmlerine bir bakış. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2(2), 201–218.
• Beşışık, G. (2013). Sinema ve mimarlıkta mekân kurgusu ve kavrayışı (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Bezel, N. (1993). Ütopyalarda ve karşı ütopyalarda aklın ve insanın durumu ve kapsamı. Varlık Dergisi, 1026(3), 17–25.
• Bloch, E. (1986). The principle of hope. MIT Press. https://www.academia.edu/123958178/The_Principle_of_Hope
• Conrads, U. (1991). 20. yüzyıl mimarisinde program ve manifestolar (S. Yavuz, Çev.). Şevki Vanlı Mimarlık Yayınları. (Orijinal çalışma yayımlanma tarihi: 1914).
• Çakmaklı, C. (2020). Biyomimetik bakış açısı ile fütüristik mimarlık üzerine bir inceleme: Vincent Callebaut mimarlığını anlamak (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Dostoğlu, N. T. (2001). Ütopya, kent ve mimarlık üzerine düşünceler. Arredamento Mimarlık, (5), 73–76.
• Ekici, T. (2001). Teknolojik gelişimlerin mimarlığı yönlendirici etkileri konusunda bir araştırma (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Fishman, R. (2017). Urban utopias in the twentieth century: Ebenezer Howard, Frank Lloyd Wright, and Le Corbusier. Princeton University Press. https://archive.org/details/urbanutopiasintw0000fish/page/n7/mode/2up
• Friedman, Y., ve Lynch, P. (2017). Yona Friedman on empowering people with adaptable architecture. ArchDaily. https://www.archdaily.com/878616/yona-friedman-on-empowering-people-with-adaptable-architecture
• Fuller, B. (1931). No more secondhand god and other writings. In No more secondhand god and other writings (252–269). Penguin Books. https://www.google.com.tr/books/edition/No_More_Secondhand_God/-p3gDQAAQBAJ?hl=tr&gbpv=0
• Gürel, S. (1968). Uzay organizasyonlarında yeni gelişmeler. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi. Halıcıoğlu, F. H., ve Koralay, S. (2020). Reducing complexity in design and construction: Simple, integrated and innovative approaches. Yapı Dergisi, 457(0), 54–59.
• Hasol, D. (2000). Mimarlıkta ütopya. Yapı Dergisi, 228, 62–69.
• Hobson, B. (2020). Archigram's Plug-In City shows that "pre-fabrication doesn't have to be boring" says Peter Cook. Dezeen. https://www.dezeen.com/2020/05/13/archigram-instant-city-peter-cook-video-interview-vdf/
• Kale, G. (2004). Sinemada görsel deneyim ve mimarlık (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Kellner, D. (2013). Cinema wars: Hollywood film and politics in the Bush-Cheney (G. Koca, Çev.; 1. baskı). Metis Yayıncılık.
• Kostof, S. (1991). The city shaped: Urban patterns and meanings through history. Thames & Hudson Ltd.
• Kronenburg, R. (2002). Houses in motion: The genesis, history and development of the portable building (2. baskı). Wiley Academy.
• Özen, G. (2006). Bilimkurgu ve etki alanı üzerinden geleceğin yapay çevrelerinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Phaidon. (2017). How The Jetsons inspired a 3-mile-high super tall. Phaidon. https://www.phaidon.com/agenda/architecture/articles/2017/january/20/how-the-jetsons-inspired-a-3-mile-high-super-tall/
• Rowe, C., ve Koettner, F. (1978). Collage city. MIT Press.
• Sadler, S. (2005). Archigram: Architecture without architecture. MIT Press.
• Sarıgül, A. İ. (2008). Mimarlıkta gelecekçilik (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Şimşek, Ü. (2019). Aidiyetsiz mimarlık: 20. yüzyıl kent ütopyaları (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Tafuri, M. (1976). Architecture and utopia: Design and capitalist development. MIT Press.
• Ülker, Ş. Ş. (2011). Mimarlık ve sinema ortak alanında zamansallık ve gelecek mekanları (Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı).
• Yalım, E. (2002). Bilim kurgu edebiyatında ütopya ve mimarlık ilişkisi (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• URL bağlantıları
• URL 1: Arkeopolis.com; yesilodak.com
• URL 2: Archdaily.com; doganhasol.net
• URL 3: https://yapidergisi.com/tasarim-ve-yapimda-karmasikligi-azaltmak-basit-butunlesik-ve-yenilikci-yaklasimlar/
• URL 4: https://utopicus2013.blogspot.com/2013/06/triton-city-first-utopian-seasted.html; https://www.archdaily.com/781065/interview-with-yona-friedman-imagine-having-improvised-volumes-floating-in-space-like-balloons
• URL 5: https://www.archdaily.com/399329/ad-classics-the-plug-in-city-peter-cook-archigram
• URL 6: https://listelist.com/futuristik-yapilar/
• URL 7: https://www.evolo.us/sky-table-a-social-implant/ ; https://www.evolo.us/lo2p-delhi-recycling-center/
• URL 8: Phaidon.com
• URL 9: https://arkeopolis.com/antik-cagda-altin-oran/