ANALYSIS OF ACCESSIBILITY TO SCHOOLS IN KARAKÖPRÜ ON THE BASIS OF GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS (GIS)

Yıl 2020, Sayı: 42, 543 - 566, 25.07.2020

Neşe Duman , Mustafa Recep İrcan

https://doi.org/10.32003/igge.745603

Cited By: 4

Öz

Technological developments, rapid population growth and industrialization have caused important changes in the infrastructure and infrastructure of the cities. This situation makes the impact of the cities more evident especially in the present day when the world has turned into a global village. These and similar problems in cities have brought to the fore such as smart city and spatial analysis, making the use of Geographic Information Systems in this field mandatory. Spatial analysis made provides information about the carrying capacity of the cities, and enables many problems such as security, transportation and infrastructure to be identified and resolved. Spatial analysis of the schools in the city center of Karaköprü was carried out in this study, which was prepared under the heading “Analysis of Accessibility to Schools in Karaköprü on the Geographic Information Systems Base”. Numerical and vector data obtained from the relevant institutions are mapped with ArcGIS 10.5 software, a geographic information systems software. While preparing the maps, the topology and network (network) analysis of the data in the accessibility analysis were analyzed in accordance with the distances in the relevant legislation and the alternative distances used in other studies that previously studied accessibility. As a result of the study, it has been determined that the primary school and primary school where the biggest problem is encountered in accessibility. On the other hand, it is seen that accessibility problem is not much in secondary and high school schools.

Anahtar Kelimeler

Network Analysis, Geographic Information Systems, Education Units, Karaköprü

KARAKÖPRÜ’DEKİ OKULLARA ERİŞİLEBİLİRLİĞİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) TABANINDA ANALİZİ

Öz

Teknolojik gelişmeler, hızlı nüfus artışı, sanayileşme gibi etkiler, şehirlerin alt ve üstyapısı üzerinde önemli değişikliklerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu durum, özellikle dünyanın küresel bir köye dönüştüğü günümüzde, şehirler üzerindeki etkisini daha belirgin bir şekilde hissettirmektedir. Şehirlerde yaşanan bu ve benzeri sorunlar, akıllı kent ve mekânsal analiz gibi konuları ön plana çıkararak Coğrafi Bilgi Sistemlerinin bu alandaki kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Yapılan mekânsal analizler, şehirlerin taşıma kapasitesi hakkında bilgiler vererek, başta güvenlik olmak üzere ulaşım, altyapı gibi birçok sorunların tespit edilip, bunların çözümüne olanak sağlamaktadır. “Karaköprü’deki Okullara Erişilebilirliğin Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanında Analizi” başlığı ile hazırlanan bu çalışmada Karaköprü şehir merkezindeki okulların mekânsal analizi gerçekleştirilmiştir. İlgili kurumlardan temin edilen sayısal ve vektör veriler, bir coğrafi bilgi sistemleri yazılımı olan ArcGIS 10.5 programıyla haritalandırılmıştır. Haritalar hazırlanırken erişilebilirlik analizinde verilere topoloji ve network (ağ) analizi, ilgili mevzuattaki mesafeler (Resmî Gazete, 2014a) ile daha önce erişilebilirlik üzerine çalışılmış diğer çalışmalarda (Güray ve Kemeç, 2016; Sezer, Deniz ve Topuz, 2018; Sezer, Deniz, Kocaman ve Topuz, 2019) kullanılan alternatif mesafelere uygun olarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda erişilebilirlikte en büyük problemin yaşandığı okul kademelerinin anaokulu ve ilkokul olduğu tespit edilmiştir. Ortaokul ve Lise kademesindeki okullarda ise erişilebilirlik sıkıntısını az da olsa ortadan kaldırdığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağ Analizi, Eğitim Birimleri, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Karaköprü

Kaynakça

• Akdeniz, H. & Aydınlı, H. D. (2004). Yerel Yönetimlerin Coğrafi Bilgi Sistemlerine Dayalı Olarak Yeniden Yapılandırılması. Yerel Yönetimler Kongresi, 3-4 Aralık 2004, Çanakkale: Biga.
• Anonymous, (2009). Walking and Biking to School, Physical Activity and Health Outcomes. San Diego: Active Living Research.
• Audet, R., & Ludwig, G. (2000). GIS in schools. Redlands, CA.: Esri Press.
• Avcı, S. (1993). Türkiye’de şehirleşme ve şehirli nüfusun dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 249-269.
• Civan, M. (2005). Büyük kentlerde acil durumlarda itfaiye araçları için network analiz teknikleri kullanılarak en uygun güzergah belirlenmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart - 1 Nisan 2005, Ankara.
• Cooper, A. R., Andersen, L. B., Wedderkopp, N., Page, A. S. & Froberg, K. (2005). Physical activity levels of children who walk, cycle or are driven to school. American Journal of Preventive Medicine, 29(3), 179–184.
• Çalıkuşu, F., Karamehmet, B. & Denizci, Ö. M. (2009). Bilgi güvenliği yönetim sistemi kapsamında risk yönetimi modeli. 30 Mayıs 2020 tarihinde http://www.farukcalikusu.com/Bilgi-Guvenligi-Yonetim-Sistemi_BGYS.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Darkot, B. (1967). Şehir ayrımında nüfus sayısı ve fonksiyon kriteri. İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 8(16), 3-8.
• Deniz, M. (2018). Uşak şehrinde aile sağlığı merkezlerine erişilebilirliğin CBS ile Analizi. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 13(26), 475-491.
• Deniz, M., Kocaman, E. & Topuz, M. (2018). Turgutlu ilçesinde aile sağlığı merkezlerinin (ASM) konumlarının erişilebilirlik açısından CBS ile analizi -TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası coğrafya sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 704-712). Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Deniz, M., Topuz, M. & Akbay, H. M. (2019). Ödemiş ilçesinde okul lokasyonlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile analizi. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 14(6), 3009-3029.
• Doğanay, H. (1995). Türkiye Beşerî Coğrafyası. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayını.
• Elmacı, S. & Bekdemir, Ü. (2008). Ortaçağ İslam âleminde şehir: İbn Haldun’un şehre bakışı. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(19), 73-88.
• Emiroğlu, M. (1975). Türkiye’nin coğrafi bölgelerine göre şehir yerleşmeleri ve şehirli nüfus. Ankara Üniversitesi DTCF Coğrafya Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7, 125-157.
• Ergüç, B., Aztopal, H. & Metin-Başoğlu, S. (2019). Kentlerin erişilebilirlik yönünden analizi. TMMOB 6. coğrafi bilgi sistemleri kongresi, 23-25 Ekim 2019, Ankara.
• Fjørtoft, I. & Sageie, J. (2000). The natural environment as a playground for children: Landscape description and analyses of a natural landscape. Landscape and Urban Planning, 48(1), 83-97.
• Geçen, R. (2019). Ağ analizi kullanılarak acil durumlarda itfaiye araçlarının erişebilirlik analizi: Ceyhan (Adana) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 199-211.
• Golby, M. & Appleby, R. (1997). New school-new era. Westminster Studies in Education, 20, 65-74.
• Göney, S. (1977). Şehir Coğrafyası, Yerleşme Coğrafyası. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Gözenç, S. & Günal, N. (1987). Türkiye’nin coğrafi bölgelerinde kır-şehir nüfusu ayrımı ile şehir nüfusunun 1/200,000 ölçekli haritada yükselti kademelerine göre tesbiti. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, 3(4), 27-37.
• Güray, E. & Kemeç, S. (2016). Van metropolitan alanında bulunan okul öncesi, ilk ve orta dereceli okulların mekânsal erişilebilirlik analizi. Adana. 6. Uzaktan algılama-CBS sempozyumu (UZAL-CBS 2016) bildiriler kitabı içinde (ss. 582-588). Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Hsiao, S., Lu, J., Sterling, J. & Weatherford, M. (1997). Use of geographic information system for analysis of transit pedestrian access. Transportation Research Record, 1604, 50–59.
• Karaboran, H. (1989). Şehir coğrafyası ve şehirsel fonksiyonlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 81-118.
• Karabulut, Y. (1981). Karadeniz coğrafi bölgesi nüfusu (I. şehirsel). Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 10, 123-151.
• Kemeç, S., Karahan-Kamacı, E. & Mert, Y. (2019). Acil sağlık birimleri mekânsal erişilebilirlik analizi: Van kenti örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(1), 22-32.
• Koçak, H. (2009). Coğrafi bilgi sistemlerinin kentsel yasam kalitesinin yükseltilmesine etkileri üzerine bir değerlendirme. Dumlupınar üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 141- 147.
• Mahmood, K. & Khalifa, S. (1978). Primary school buildings requirements and design, pakistan engineering congress. Symposium on low-cost structures, XVI, 57-72, Lahore.
• Malone, K. & Trater, P. (2003). Children’s environmental learning and the use, design and management of schoolgrounds. Children, Youth and Environments, 13(2), 87-137.
• MEB, (Millî Eğitim Bakanlığı), (2020). 2020 yılı bütçe sunuş konuşması. 20 Mayıs 2020 tarihinde https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/18094404_2020_BUTCE_SUNUYU_17.12.2019.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Moore, R. & Wong, H. (1997). Natural learning: Creating environments for rediscovering nature’s way of teaching. Berkley: MIG Communications.
• O’Neill, W. A., Ramsey, R. D. & Chou, J. (1992). Analysis of transit service areas using geographic information systems. Transportation Research Record, 1364, 131–138.
• OpenStreetMap Katılımcıları, (2020). 24 Nisan 2020 tarihinde https://download.geofabrik.de/europe.html, adresinden edinilmiştir.
• Ölmez, İ. & Geçen, R. (2018). Acil durumlarda ambulans erişebilirliği: Antakya (Hatay) örneği. International Journal of Social Science, 73, 361-375.
• Öner, S. & Aydın, F. (2014). Coğrafi bilgi sistemleri destekli eğitimin coğrafya dersindeki akademik başarı üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(3), 179-196.
• Özçağlar, A. (1997) Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler). Ankara: Erol Yayınevi.
• Özçağlar, A. (2003). Coğrafyaya Giriş-Sistematik, Kavramlar, Yöntemler. Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık.
• Özçağlar, A. (2005). Türkiye’de mülki idare bölümlerinin idari coğrafya analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(1), 1-25.
• Özgür, E. M. (1996). İl ve ilçe merkezlerimizin faal nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılımı bakımından sınıflandırılması. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 53-71.
• Özuysal, M. & Gülhan, M. (2017). Ulaşım Planlaması Bağlamında Erişilebilirlik ve Talep Modelindeki Yeri. 12. Ulaştırma Kongresi Ulaştırma Politikaları, 24-26 Mayıs 2017, Bildiriler Kitabı, 157-170. Adana: Seyhan Belediyesi Yaşar Kemal Kültür Merkezi.
• Özyaba, M. (1998). İlköğretim okulları açık alan tasarım ilkeleri ve standartlarının tespiti. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon).
• Phillips, C. G. & Edwards, H. R. (2002). Socioeconomic, community-based approach for developing integrated mass transit systems application to city of Baltimore, Maryland. Transportation Research Record, 1797, 71–79.
• Resmî Gazete, (2012). On dört ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi yedi ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun. 16 Mayıs 2020 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Resmî Gazete, (2014a). Çevre ve şehircilik bakanlığından: mekânsal planlar yapım yönetmeliği. 16 Mayıs 2020 tarihinde 16.05.2020, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm, adresinden edinilmiştir.
• Resmî Gazete, (2014b). Millî eğitim bakanlığından: millî eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. 16 Mayıs 2020 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140726-4.htm, adresinden edinilmiştir.
• Selen, H. S. (1945). Türkiye'de köy yerleşmeleri ve şehirleşme hareketleri. Türk Coğrafya Dergisi, 7-8, 97-106.
• Sergün, Ü. (1974-1977). Türkiye’de nüfus artışı ve sorunları. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 211-222.
• Sezer, A., Deniz, M. & Topuz, M. (2018). Uşak şehrinde okullara erişilebilirliğin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ile analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 470- 494.
• Sezer, A., Deniz, M., Kocaman, E. & Topuz, M. (2019). Analysis of accessibility of schools in Turgutlu City via geographical information system (GIS). International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 190-207.
• Şen, Ö. (2019). Güneydoğu Anadolu Bölgesi ilçelerinin coğrafi ve potansiyel erişilebilirlik analizi. Türk Coğrafya Dergisi (73), 61­66.
• Taylor, A., Wiley, A., Kuo, F. & Sullivan, W. (1998). Growing up in the inner city: Green spaces as places to grow. Environment and Behavior, 30(1), 3–27.
• Titman, W. (1994). Special Places, Special People: The Hidden Curriculum of School Grounds. Gudalming: World Wide Fund For Nature/ Learning through Landscapes.
• Tümertekin, E. (1965). Türkiye’deki Şehirlerin Fonksiyonel Sınıflandırması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını.
• Tümertekin, E. (1973). Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul: İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Yasak, Ü. (2019). An analysis on the accessibility of family health centers in Kula city. Özdoğru, H; Çetin, T; Kara, H (Ed), New trends in Social sciences içinde (93-104). Lithuanian: SRA (Strategic Researches Academy) Academic Publishing.
• Yenice, M. S. (2012). Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 13, 41-47.
• Yenice, M. S. (2013). İlköğretim okulları için mekansal yeterlilik analizi; Burdur örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 28(3), 430- 439.
• Yücel, T. (1961). Türkiye’de şehirleşme hareketleri. Türk Coğrafya Dergisi, 21, 31-44.
• Zhu, X. & Lee, C. (2008). Walkability and safety around elementary schools: economic and ethnic disparities. American Journal of Preventive Medicine, 34(4), 282-290.