GÖÇ VE GİRİŞİMCİLİK: ERZURUM İLİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Sayı: 44, 320 - 337, 23.07.2021

Fatih Arıcı

https://doi.org/10.32003/igge.906558

Öz

Girişimcilik ile kalkınma arasında doğru yönde bir ilişki bulunmaktadır. Girişim faaliyetlerinin artması ekonomik kalkınmayı sağlayarak, ekonomik temelli göçleri azaltmaktadır. Bu çalışmada da Erzurum ilinin göç ve girişimcilik yapısı ele alınmıştır. İlden son dönemlerde kaynaklanan göçlerin; nedenleri ve sonuçları irdelenerek, göçlerin azaltılmasına dair ilin girişimcilik yapısı üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Göç nedenlerinin tespitinde TÜİK tarafından hazırlanan “illerde yaşam endeksi” veri seti kullanılmıştır. Bu veri setinde yer alan değişkenlerden verilen göçler üzerinde etkisi olanlarının tespiti regresyon analizi ile yapılmıştır. Analiz sonucunda; göçler üzerinde %95 güven aralığında ve 0.05 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olan değişkenin “gelir ve servet” olduğuna dayalı bir modele ulaşılmıştır. Bu sonuç, ilin verdiği göçlerin temelinde ekonomik nedenlerin en önemli göç nedeni olarak önemini koruduğunu göstermektedir. İlden kaynaklanan göçlerin azaltılması adına yapılacak iyileştirmeler de bu yön üzerinde olmalıdır. Bu doğrultuda kalkınmayı pozitif yönde etkileyen girişim sayılarının artırılması çözüm yollarından birisi olacaktır. Toplam girişim sayısı bakımından 81 il içerisinde 42. sırada yer alan ilde girişim sayıları yetersizdir. Kalkınma için önemi vurgulanan; “imalat”, “tarım”, “mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler” üzerine girişim sayıları ise süreç içerisinde istenilen düzeyde artış yakalayamamıştır. Bu sebeple ilinin ekonomik yönden kalkınması ve ekonomik nedenlere bağlı göçlerin azaltılması için bu faaliyet alanlarındaki yenilikçi girişim sayılarının artırılması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

İç Göç, Girişimcilik, Kalkınma, Erzurum

MIGRATION AND ENTREPRENEURSHIP: AN EVALUATION ON ERZURUM PROVINCE

Öz

There is a positive relationship between entrepreneurship and economic development. The increase in entrepreneurial activities reduces economy-based migration flows by facilitating economic development. In this study, the migration and entrepreneurship structures of Erzurum province were addressed. By examining the causes and consequences of the migration from Erzurum province in the last period, the evaluations were made about the entrepreneurship structure of the province in terms of reducing the migration. The data set that was retrieved from the ‘Index of Life in the Provinces of Turkey’ prepared by the Turkish Statistical Institute was utilized to find out the causes of migration from Erzurum. The identification of the variables that had effects on the migration from Erzurum province as per this data set was performed through regression analysis. Alongside the regression analysis, a model that indicated that the variable that was statistically significant at the 5% level with a 95% confidence interval was ‘income and wealth’ was obtained. This result demonstrates that, based on the migration from Erzurum province, the economic reasons still keep its position as the most important cause of migration. The improvements to be made to reduce the migration from the province should focus on this aspect. In this direction, increasing the number of enterprises that positively affect economic development will be one of the solutions. The number of enterprises is inadequate in Erzurum province that ranks 42nd out of 81 Turkish provinces in terms of the total number of enterprises. The number of enterprises on ‘manufacturing’, ‘agriculture’, and ‘vocational, scientific, and technical activities’ whose importance was stressed for economic development could not increase at the desired level in the province during the process. Therefore, increasing the number of innovative enterprises in these areas is of importance to the economic development of the province and the reduction of migration arising from economic reasons.

Anahtar Kelimeler

Internal Migration, Entrepreneurship, Development, Erzurum

Kaynakça

• Akar, S. (2014). Türkiye’de daha iyi yaşam endeksi: OECD ülkeleri ile karşılaştırma. Journal of Life Economics, 1(1), 1-12.
• Altaş, N. & Şi̇mşek, Ö. (2020). Erzurum’daki Suriyeli sığınmacıların kentsel entegrasyonu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (Özel Sayı), 331-349.
• Andersson, P. & Wadensjo, E. (2004). Self-employed immigrants in Denmark and Sweden: a way to economic self-reliance? IZA Discussion Paper No. 1130 Retrieved from https://ssrn.com/abstract=542822
• Arınç, K. & Zaman, M. (2018). Tarihi İpekyolu’ndan Erzurum’a yaya mülteci akını ve ortaya çıkan sorunlar. TÜCAUM 30.Yıl uluslararası coğrafya sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s. 667-691). Ankara.
• Avcı, S. (2014). Türkiye’de 65 ve üzeri yaştaki nüfusun gelişimi ile mekânsal dağılışı. TÜCAUM 8. coğrafya sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s. 299-308). Ankara.
• Azoulay, P., Jones, B. F., Kim, J. D. & Miranda, J. (2020). Immigration and entrepreneurship in the United States. NBER Working Paper, (w27778). 15 Eylül tarihinde https://www.nber.org/papers/w27778., adresinden temin edinilmiştir.
• Bahar, O. & Bingöl, F. K. (2010). Türkiye'de iç göç hareketlerinin istihdam ve işgücü piyasalarına etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 43-61.
• Bakırcı, M. (2013). Kırsal alanda istihdamın çeşitlendirilmesi: Kâhta tekstil işçileri örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 660-681.
• Başkaya, A. (1997). 20. Yüzyıl Erzurum tarihi ve inanç coğrafyası. (Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ).
• Birch, D. L. (1979). The Job Generation Process, M.I.T. Program On Neighborhood And Regional Change. Cambridge: Mass.
• Birinci, S. (2017). Türkiye’de göç etkinliği, nüfus devinimi ve nüfus değişimi (2014-2015), Türk Coğrafya Dergisi, (69), 81-88.
• Bozdoğan, Ö. & Doldur, H. (2020). İstanbul’un sosyal konut üretim alanlarından biri: Tuzla, Türk Coğrafya Dergisi, (74), 135-142.
• Cansız, M., Kurnaz, Z. & Yavan, N. (2018). Girişimcilik ekosisteminde Türkiye için yeni bir araç: yenilik merkezleri/ağları. Verimlilik Dergisi, 4, 7-69.
• Castles, S. (2008). Development and migration-migration and development: what comes first? Development, 2(09), 1-18.
• Ceylan, A. & Günaşdı, Y. (2017). Erzurum ve çevresindeki Urartu yazıtlarının tarihi açıdan değerlendirilmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 4(13), 313-350.
• Coşkun, O. & Zaman, S. (2012). Kentlere göç eden kırsal nüfusun kentsel uyumu ve kentlileşme düzeyleri üzerine uygulamalı bir araştırma: Erzurum kenti örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 441-455.
• Coşkun, O. (2008). İç göçler açısından Erzurum ilinin analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(20), 239-266.
• Cuervo, Á., Ribeiro, D. & Roig, S. (2007). Entrepreneurship: concepts, theory and perspective. introduction. In A. Cuervo, D. Ribeiro & S. Roig (Eds.), Entrepreneurship (pp. 1-20). Berlin: Springer,
• Çögürcü, İ. (2016). İktisadi doktrinlerde geçmişten günümüze girişimciliğin önemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 65-80.
• de Haas, H. (2010). Migration and development: a theoretical perspective. International Migration Review, 44(1), 227-264.
• Emsen, Ö. S., İrmiş, A. & Deliktaş, E. (2003). İktisadi gelişmede girişimciliğin rolü-karşılaştırmalı bir analiz: Erzurum-Denizli (II), Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 141-154.
• ETÜ, (2018). 5 Aralık 2020 tarihinde https://erzurum.edu.tr/Content/etugeneldosyalar/390529d7-ee81-4891- adff-9da98ae021dc.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Fairlie, R. W. & Lofstrom, M. (2015). Immigrant entrepreneurship. In B. Chiswick & P. Miller (Eds.), Handbook of the economics of international immigration (pp. 877-911). Amsterdam: Elsevier.
• Garipağaoğlu, N. (2001). Türkiye’de göç alan illere yönelen nüfusun eğitim durumu. Marmara Coğrafya Dergisi, 2(3), 71-86.
• Gerni, C., Buzdağlı, Ö. & Emsen, Ö. S. (2020). İl düzeyinde gerileme süreci: Erzurum örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 1181-1206.
• Gök, Y. & Kayserili, A. (2011). Cumhuriyet döneminde (1927-2008) Erzurum ilinin kır-şehir nüfus değişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 1-17.
• Greenwood, M. J. (1985). Human migration: theory, models, and empirical studies. Journal of regional Science, 25(4), 521-544.
• Greenwood, M. J. (2019). The migration legacy of E.G. Ravenstein. Migration Studies, 7(2), 269-278.
• Grigg, D. B. (1977). E.G. Ravenstein and the “laws of migration”. Journal of Historical Geography, 3(1), 41- 54.
• Gündüz, İ. (2017). Cumhuriyet döneminde Erzurum ekonomisinin Türkiye ve Kafkasya açısından önemi. (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul).
• GYODER, (2017). 12 Mayıs 2021 tarihinde https://www.gyoder.org.tr/uploads/Yay%C4%B1nlar/arastirma_raporlari/ar3.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Hébert, R. F. & Link, A. N. (2009). A History of Entrepreneurship. London: Routledge.
• İçduygu, A. & Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. O. Baydar, (Ed.), 75 Yılda köylerden şehirlere içinde (s. 249-268), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• İŞKUR, (2018). 12 Mayıs 2021 tarihinde https://media.iskur.gov.tr/31621/erzurum.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Kandemir, O. (2017). Refah göstergeleri bağlamında Türkiye’de iller arası iç göç hareketlerinin analizi. İnsani ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 275-288.
• Kent, C. A., Sexton, D. L. & Vesper, K. H. (1982). Encyclopedia of entrepreneurship. 14 Eylül tarihinde https://ssrn.com/abstract=1496225., adresinden temin edinilmiştir.
• Kocaman, T. (2008). Türkiye’de iç göçler ve göç edenlerin nitelikleri (1965-2000), Devlet Planlama Teşkilatı, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. 28 Kasım 2020 tarihinde http://ekutup.dpt.gov.tr/nufus/kocamant/icgoc.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Koç, H. & Sağdıç, M. (2013). Göç hareketinin nüfusun cinsiyet ve yaş grubu üzerine etkisi (Sivas örneği) . Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 295-324.
• KUDAKA, (2015). 5 Aralık 2020 tarihinde https://www.kudaka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/7a5af- sosyal_yapi_analizi_erzurum.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Küçükuğurlu, M. (2018). Erzurum Çarşı Pazar, Eski Erzurum Çarşıları ve Üretim Mekânları. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Landström, H. (2004). Pioneers in entrepreneurship research. In G. Corbetta, M. Huse, & D Ravasi (Eds.), Crossroads of entrepreneurship (pp. 13-31). Dordrecht: Springer.
• Light, I. & Bonacich, E. (1988). Immigrant Entrepreneurs: Koreans in Los Angeles, 1965-1982. Berkeley: University of California Press.
• Low, M. B. & MacMillan I. C.(2007). Entrepreneurship: past research and future challenges. In A. Cuervo, D. Ribeiro & S. Roig (Eds.), Entrepreneurship (pp. 131-154). Berlin: Springer.
• Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. & Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: a review and appraisal. Population and Development Review, 19 (3), 431-466. https://www.jstor.org/stable/2938462
• Mutluer, M. (1992). Edremit yöresi kırsal alanında nüfus hareketlerine neden olan faktörler. Ege Coğrafya Dergisi, 6(1), 119-151.
• Naudé, W., Siegel, M. & Marchand, K. (2017). Migration, entrepreneurship and development: critical questions. IZA Journal of Migration, 6(1), 1-16.
• Önder, H. (2017). Türkiye’de girişimcilik verimlilik ve inovasyonun sanayi sektörüne etkileri: zaman serileri ile bir analiz. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 12(2), 17-26.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2019). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2017), Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, 17 Ocak 2021 tarihinde https://www.bebka.org.tr/admin/datas/sayfas/89/sege-2017_1581687211.pdf, adresinden temin edilmiştir.
• Taşlıgil, N. (1993). Kastamonu ilinin nüfus gelişimi ve Türkiye nüfus hareketleri içerisinde yeri. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 215-224.
• Tekeli, İ. (1975). Göç teorileri ve politikaları arasındaki ilişkiler. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(1), 153- 176.
• Terzioğlu, M. K., Bulut, M. & Erkut E. N. (2018). Göç: girişimcilik ve bilgi teknolojilerinin etkisi. ICOAEF’18 4. International Conference on Applied Economics and Finance&Extended with social sciences pull paper proceeding içinde (s. 1227-1240). Kuşadası, Turkey.
• Topkaya, Ö. (2013). Tarihsel süreçte girişimcilik teorisi: girişimciliğin ekonomik büyüme ve istihdam boyutu. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(1), 29-53.
• Tulan, D. & Türko, E. S. (2018). Kadın girişimciliği: Erzurum ilinde bir uygulama. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), 3(1), 285-306.
• TÜİK (2011). Nüfus ve konut araştırması. 19 Ağustos 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15843 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2015). İllerde yaşam endeksi, 20 Eylül 2020 tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do? id=24561 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2020a). Nüfus ve demografi verileri, 05 Ağustos 2020 tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2020b). İşgücü İstatistikleri, 20 Kasım tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2020c). İş kayıtları istatistikleri, 25 Kasım 2020 tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2020d). Bitkisel üretim istatistikleri, 18 Aralık 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/? kn=92&locale=tr adresinden edinilmiştir.
• Tümertekin, E. & Özgüç N. (2015). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân. İstanbul: Çantay Kitapevi.
• Vinogradov, E. & Gabelko, M. (2010). Entrepreneurship among Russian immigrants in Norway and their stay- at-home peers. Journal of Developmental Entrepreneurship, 15(04), 461-479.
• Yamak, R. & Yamak N. (1999), Türkiye’de gelir dağılımı ve iç göç. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 16-28.
• Yavuz, O. (1993). Erzurum’da göç sorunu, nedenleri, sonuçları ve çözüm yolları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 2(1 ve 2), 10-21.
• Yılmaz, C. (1993). Türkiye’de kırsal sanayinin desteklenmesi ve işçi şirketleri örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 305-334.
• Yüceşahin, M. & Özgür, E. (2006). Türkiye’nin güneydoğusunda nüfusun zorunlu yerinden oluşu: süreçler ve mekânsal örüntü. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(2), 15-35.