Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre okuryazarlığı becerisine ilişkin görüşleri

Yıl 2022, Sayı: 47, 115 - 134, 30.09.2022

Ruşen Büken , Ahmet Katılmış

https://doi.org/10.32003/igge.1123657

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre okuryazarlığı becerisinine ilişkin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımlarından temel nitel araştırma deseni kullanılmış, araştırma verileri uzman görüşü alınarak hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Araştırma katılımcıları, amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ilinde görev yapan 9 sosyal bilgiler öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma verileri içerik analiziyle çözümlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre çevre okuryazarlığı becerisinin kazandırılmasında derslerde genellikle öğretmen merkezli öğretimin kullanıldığı bunun yanı sıra öğrenci merkezli ders faaliyetlerinin de bazı öğretmenler tarafından uygulandığı görülmüştür. Öğretmenlerin çevre okuryazarlık becerisinin kapsamına yönelik farkındalıklarının yüksek olduğu ancak ders saatinin yetersizliği, öğretim programının yoğun olması ve okul dışı etkinliklerin yapılamaması sebebiyle beceri kazandırmada güçlükler yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bazı öğretmenlerin çevre okuryazarlığı becerisine ilişkin öz yeterliliklerinin istenilen seviyede olmadığı ve bu öğretmenlerin hizmet içi eğitim talebinde bulundukları tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında çevre okuryazarlığı becerisini kazandırmada okul dışı öğrenme ortamlarından faydalanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, coğrafya, beceri eğitimi, çevre okuryazarlığı

Opinions of social studies teachers on environmental literacy skills

Öz

In this study, it was aimed to determine the views of social studies teachers about environmental literacy skills. In the study, the basic qualitative research design, one of the qualitative research methods, was used. The research participants were determined by purposive sampling method and consisted of 9 social studies teachers working in the 2021-2022 academic year in Şanlırfa. Research data were analyzed by content analysis. According to the results obtained, it has been observed that teacher-centered teaching is generally used in lessons in order to bring environmental literacy skills, as well as student-centered lesson activities are applied by some teachers. It has been concluded that the teachers' awareness of the scope of environmental literacy skills is high, but they have difficulties in bringing skills due to the lack of class hours, the crowded curriculum and the inability to perform out-of-school activities. Out-of-school learning environments should be used.

Anahtar Kelimeler

Social studies, geography, skills training, environmental literacy

Kaynakça

• Altın, B. N., & Oruç, S. (2008). Çocukluk döneminde doğa sporlarının çevre eğitiminde kullanımı, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 10-18.
• Aslan, S., & Bulut, B. (2021). 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde etkinlik temelli öğretimin kullanılmasının öğrencilerin çevresel okuryazarlık düzeylerine etkisi. Turkish Journal of Educational Studies, 8(1), 85-108.
• Bülbül, Y., & Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre, çevre eğitim ve çevresel vatandaşlık kavramlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 165-183.
• Çengelci-Köse, T., &Bursa, S. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığına ilişkin algıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergis, 33(2), 372-388.
• Dikicigil, Ö., & Gülersoy, A. E. (2020). Social studies pre-service teachers' awareness of environmental ethics. Ilkogretim Online, 19(3). 1579-1591. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2020.734482
• Durmuş, E. & Kınacı, M. K. (2021). Opinions of social studies teacher education students about the impact of environmental education on ecological literacy. Review of International Geographical Education (RIGEO), 11(2), 482-501. https://doi.org/10.33403/rigeo.825516
• Erbasan, Ö., & Erkol, M. (2019). Examination of primary school teachers’ environmental literacy levels. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(2), 311-324.
• Fettahlıoğlu, P. (2018). Algılanan çevresel sorunların çevre okuryazarlık düzeyine göre analizi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 404-425.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. (2. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Güngör-Cabbar, B., & Özcan, H. (2021). Çevre okuryazarlığı ve sürdürülebilirlik. H. Tokcan & Y. Topkaya (Ed.), Çevre Eğitimi içinde (397-412). Ankara: Pegem Akademi.
• Hunter, R. H., & Jordan, R. C. (2022). The effects of educator’s level of environmental literacy on their issue identification practices. Environmental Education Research, 28(5), 767-785.
• Karatekin, K., & Aksoy, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1). 1423-1438. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2858
• Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Ankara).
• Kıyıcı, F. B., Yiğit, E. A., & Darçın, E. S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-27.
• Köse, T. Ç., & Bursa, S. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığına ilişkin algıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 372-388. https://doi.org/10.19171/uefad.609049
• MEB. (2018a). Hayat bilgisi dersi öğretim programı, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326 adresinden 20.05.2022 tarihinde edinilmiştir.
• MEB. (2018b). Fen bilimleri dersi öğretim programı, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=325 adresinden 20.05.22 tarihinde edinilmiştir.
• MEB. (2018c). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden 15.04.2022 tarihinde edinilmiştir.
• MEB. (2022). Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=1143 adresinden 16.04.2022 tarihinde edinilmiştir.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. (Çev: S. Turan). (3. Baskı). Ankara: Nobel.
• Morrone, M., Mancl, K., & Carr, K. (2001) Development of a metric to test group differences in ecological knowledge as one component of environmental literacy, The Journal of Environmental Education, 32(4), 33-42, https://doi.org/10.1080/00958960109598661
• PISA. (2012). PISA 2012 results: students and money fınancıal lıteracy skills for the 21st century. https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/PISA-2012-results-volume-vi.pdf adresinden edinilmiştir.
• Roth, C. E. (1968). Curriculum overwiev for developing environmentally literate
• citizens. https://eric.ed.gov/?id=ED032982 adresinden edinilmiştir.
• Roth, C. E. (1992). Environmental literacy: its roots, evolution and directions in the
• 1990s. https://eric.ed.gov/?id=ED348235 adresinden edinilmiştir.
• Schwarz, G. (2001). Literacy expanded: the role of media literacy in teacher education. Teacher Education Quarterly, 28(2), 111-119.
• Semenderoğlu, A., & Arslan, K. (2022). Coğrafya öğretmen adaylarının çevresel davranışlarının belirlenmesi: Buca eğitim fakültesi örneği. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 46, 1-19. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1071222
• Şimşek, Ü., & Yıldırım, T. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrencilere çevre okuryazarlığı becerisi kazandırmada okul dışı coğrafya öğretiminden yararlanma durumları. Turkish Studies- Education, 15(6), 4525- 4538. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.45143
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (9), 649-669.
• Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık
• Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
• Teksöz-Tuncer, G., Alp E., & Ertepınar, H. (2007). Ankara’daki Eğitim Fakültelerinde Çevre Okuryazarlığının Belirlenmesi, Tübitak Araştırma Projesi https://app.trdizin.gov.tr/publication/project/detail/T0Rjd09EZz0 adresinden edinilmiştir.
• Tırpancı, H. (2019). Sosyal bilgiler dersinde etkinlik temelli çevre eğitimi uygulamalarını öğrencilerin akademik başarılarına etkisi ve uygulama hakkındaki görüşleri. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara).
• Uhrinová, M., Balážová, M., Kroufek, R., & Synaková, E. (2021). Selected aspects of environmental literacy among pupils with regard to the aims of primary education. The New Educational Review, 66, 57-70.
• UNESCO-UNEP (1977). Intergovernmental conference on environmental education organized by Unesco in cooperation with UNEP Tbilisi: Final Report. Tbilisi. https://www.gdrc.org/uem/ee/Tbilisi-Declaration.pdf
• Ünalan, A. (2018). Öğretmenlerin çevreye yönelik davranış düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Kastamonu).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (12. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara).