The impact of the geography of the Turkic world course on the development of high school student’s awareness of the Turkic world

Yıl 2025, Sayı: 55, 1 - 24, 30.05.2025

İbrahim Himmetoğlu , Bülent Aksoy

https://doi.org/10.32003/igge.1616907

Öz

The Turkic World Geography course can be selected as an elective course in the 10th and 11th grades in high schools as of the 2023-2024 academic year. The aim of this research is to determine whether the Turkic world geography course has an effect on the formation of students’ awareness of the Turkic world. The research was designed in phenomenological design. The data were collected by semi-structured interview technique. The study group consisted of 30 students of an Anatolian High School in Kayseri who took the elective geography of the Turkic world course and 30 students who did not take this course. The students are in grade 11. 40% of the participants were boys and 60% were girls. Criterion sampling method, one of the purposeful sampling methods, was used in the selection of the participants. The interviews lasted for 4 days and a total of 20 hours, 9 minutes and 17 seconds were interviewed. Interviews were conducted at the end of the academic year. The data were analysed by descriptive analysis method. According to the findings, it was understood that the students who took the elective geography of the Turkic world course had a better awareness of the Turkic world than those who did not. According to the findings, it can be concluded that this course has an important place in teaching the geography of Turkic states. It is recommended that students be informed to choose this course.

Anahtar Kelimeler

High School Students , Geography Of The Turkic World , Awareness

Lise öğrencilerinin Türk dünyası farkındalıklarının oluşmasında Türk dünyası coğrafyası dersinin etkisi

Öz

Türk dünyası coğrafyası dersi, 2023- 2024 eğitim- öğretim yılından itibaren ortaöğretim kurumlarında 10 ve 11. sınıflarda seçmeli ders olarak seçilebilmektedir. Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin Türk dünyası farkındalıklarının oluşmasında Türk dünyası coğrafyası dersinin etkisinin olup olmadığını belirlemektir. Araştırma fenomenolojik desende kurgulanmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Kayseri’de bulunan bir Anadolu Lisesi’nin seçmeli Türk dünyası coğrafyası dersini alan 30 öğrencisi ile bu dersi almayan 30 öğrencisi çalışma grubunu oluşturmaktadır. Öğrenciler 11. sınıftadır. Katılımcıların %40’ı erkek; %60’ı kızdır. Katılımcıların seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler 4 gün sürmüş toplamda 20 saat 9 dakika 17 saniye görüşme yapılmıştır. Görüşmeler eğitim öğretim yılı sonunda gerçekleştirilmiştir. Veriler, içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Bulgulara göre seçmeli Türk dünyası coğrafyası dersini alan öğrencilerin almayanlara göre Türk Dünyası farkındalığının geliştiği anlaşılmıştır. Bulgulara göre bu dersin Türk devletlerinin coğrafyasının öğretiminde önemli bir yere sahip olduğu sonucu çıkarılabilir. Bu dersin seçilmesi için öğrencilerin bilgilendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lise öğrencileri , Türk Dünyası Coğrafyası , Farkındalık

Etik Beyan

GAZİ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ- Etik Komisyonu'ndan 27.05.2024 tarih E-77082166-604.01-957440 sayılı onay alınmıştır (Araştırma Kod No: 2024 - 853). Uygulama yapılan okul idaresinden, veli ve öğrencilerden gerekli olan tüm izinler alınarak gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Akengin, H., & Sarybaeva, B. (2024). Türk Dünyasında ortak kavramsal çerçevenin oluşturulmasına yönelik bir değerlendirme. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11(1), 294-313. https://doi.org/10.16985/mtad.1361924
• Aksoy, B., & Karaçalı, H. (2015). 7. Sınıf öğrencilerinin zihin haritasında Türk Dünyası algısı. Uluslararası Türk eğitim bilimleri dergisi, 2015(4), 1-14.
• Alım, M. (2009). Coğrafya eğitimi öğrencilerinin Türk Dünyası algıları (Atatürk Üniversitesi örneği). Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6. 2, 575-586.
• Altunay, E., Oral, G., & Yalçınkaya, M. (2014). Eğitim kurumlarında mobbing uygulamalarına ilişkin nitel bir araştırma. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 62-80. https://doi.org/10.19126/suje.37750
• Aynural, S., & Kesici, A. K. (2010). Batı Türskitan Cumhuriyetleri Birliği’nin gerekliliği. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi (50), 1211-1230.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2024). Bilimsel araştırma yöntemleri. (35. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2023). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev: S.B. Demir ve M. Bütün (Edt.). (7. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W. & Creswell, J. D. (2021). Araştırma tasarımı nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev: E. Karadağ (Edt.). (1. Baskı) Ankara: Nobel.
• Çilingir, A. (2025). Metin Erksan’ın Acı Hayat (1962) filminden uyarlanan Acı Hayat Dizisine ilişkin bir betimsel analiz. Kronotop İletişim Dergisi, 2(1), 107-130.
• Demir, N. (2001). Türk Dünyası’nın sınırları: Türk Topluluklarının gelişmesinde bağlayıcı ve ayırıcı unsurlar. Türkbilig, (2), 168-177.
• Demirok, U. (2019). Üniversite öğrencilerinin Türk Dünyası algısı: Balıkesir Üniversitesi örneği. (Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir).
• Diktaş, G. (2008). Sakarya Üniversitesi’nde öğrenim gören Türk Cumhuriyetleri ve akraba topluluklarından gelen öğrencilerdeki Türkiye imajı. (Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya).
• The People of East Turkistan (2024, 9 Kasım). Doğu Türkistan Nüfusu. 9 Kasım 2024 tarihinde https://east- turkistan.net/about-the-people-of-east-turkistan/ adresinden edinilmiştir.
• Glesne, C. (2020). Nitel araştırmaya giriş. (Çev: A.Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Edt.).(6. Baskı). Ankara: Anı
• Gülüm, K., Seyfullayeva, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin Türk Dünyası algısı ve bilgi kaynakları. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, C.6, s.18.
• Güzel, E., Güzel, D., Yıldırım, M. & Taşpınar, M.S. (2023). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algısının İncelenmesi: Bir Fenomenoloji Çalışması. International Social Sciences Studies Journal, Vol:9, Issue:109; pp:6206-6212. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/sssj.68695
• İnel, Y., & Topal, E. (Mayıs, 2015) Üniversite Öğrencilerinin Türk Dünyası Coğrafyasına İlişkin Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. I. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi’nde sunulmuştur. Saraybosna, Bosna Hersek.
• Karaçalı, H. (2012). 7. Sınıf Öğrencilerinin Zihin Haritasında Türk Dünyası Algısı. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara)
• Karagöz, Y. (2021). SPSS-AMOS- META uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel.
• Karahan, S., Uca, S. & Güdük, T. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme türleri ve görüşme tekniklerinin uygulanma süreci. Nitel Sosyal Bilimler, 4(1), 78-101. https://doi.org/10.47105/nsb.1118399
• Karakaya, G., & Öner, S. (2021). Türkçe ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Türk Dünyası algılarının incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(Özel Sayı), 53-70. https://doi.org/10.33206/mjss.974397
• Kaymakcı, S. (Mayıs, 2016). Sosyal bilgiler dersinde Türk Dünyası konularının öğretiminde çözümlemeli öykünün kullanımı üzerine bir araştırma, Türk Dünyası’nda İlmî Araştırmalar Sempozyumu’nda sunulmuştur. Celalabat, Kırgızistan.
• Lin, T.C., Lin, T. J., & Tsai, C. C. (2014). Research trends in science education from 2008 to 2012: A systematic content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 36(8), 1346- 1372. https://doi.org/10.1080/09500693.2013.864428
• MEB, (2022). Öğretim programları, 11.10. 2024 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx? PID=1205 adresinden edinilmiştir.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Selahattin Turan (Edt.). Ankara: Nobel.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. sage.
• Niftili, A. (2024). 17-18. Yüzyıllarda Rus seyyahların Türkistanla ilgili gözlemleri ve deneyimleri. TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 4, sy. 1. 275-296. https://doi.org/10.5281/zenodo.12605250
• Özsoy, B. (2023). ‘Türk Dünyası’ söylemi içinde Türk Devletleri Teşkilatı’nın rolü ve önemi, Anasay 25, 40-55. https://doi.org/10.33404/anasay.1324953
• Özey, R. (2010) Dünya ve Türkiye ölçeğinde siyasi coğrafya (7. Baskı). İstanbul: Aktif yayıncılık.
• Sezer, A. (2011). Cumhuriyet dönemi ortaöğretim coğrafya derslerinde Türk dünyası coğrafyasının öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, no. 29, pp. 341-73.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2025, 1 Mart). Türk Dünyası Haritası. 1 Mart 2025 tarihinde https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_07/09185109_turk_dunyasi_haritasi_ttkb.pdf adresinden erişilmiştir.
• Tokcan, H. (2017). Determining the Turkish World perceptions of candidate social studies teachers through word association test. Universal Journal of Educational Research, 5(8), 1386-1395. https://doi.org/10.13189/ujer.2017.050812
• Topal, E., & Sezer, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin Türk dünyası coğrafyasına ilişkin farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi (33), 96-113. https://doi.org/10.14781/mcd.08328
• Topal, E. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Türk Dünyası Coğrafyasına İlişkin Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.).
• Turgut, T., & Kaymakcı, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Türk Dünyasına ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 19(1), 37-86. https://doi.org/10.32449/egetdid.553717
• Türk Akademisi (2024, 2 Aralık). Türk Akademisi Hakkında. 2 Aralık 2024 tarihinde https://turkicacademy.org/tu/about/ob-akademii adresinden erişilmiştir.
• Ulusoy, K. (2009). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin Türk Dünyası ve Türk Cumhuriyetlerine yönelik tutum ve düşünceleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 357-377.
• Üçüncü, K. (2022). Tarihten günümüze Türk Dilinin görünümü üzerine bir değerlendirme. Düşünce Dünyasında Türkiz, 1(3), 147-154.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.