Mirastan Yoksunluk ve Mirasçılıktan Çıkarma Sebeplerinin Masumiyet Karinesi ile İlişkisi

Year 2024, Volume: 82 Issue: 1, 47 - 76, 07.06.2024

Barış Demirsatan

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.4.002

Abstract

Masumiyet karinesi ve onunla bağlantılı lekelenmeme hakkı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından düzenlenmiş ve olağanüstü hal durumunda dahi dokunulamayan bir temel haktır. Bu bağlamda özel hukuk yargılamasında masumiyet karinesinin ihlal edilmesi Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde yapılan başvuru sonucunda kural olarak bir yargılamanın yenilenmesi sebebi oluşturur. Bu nedenle bir tarafın suç işlediği yönünde itham içeren mirastan yoksunluk ve mirasçılıktan çıkarma sebeplerine ilişkin özel hukuk yargılamalarında bu hususun önemle göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Her ne kadar maddi hukuka ilişkin düzenlemelerde bu yönde açık veya örtülü bir düzenleme bulunmasa da yargılamanın yenilenmesine sebebiyet verebilecek bir temel hak ihlalinden kaçınmak için Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine uygun yorum ilkesine koşut bir yorum benimsenmeli ve böylece temel hak ihlaline yol açması olası maddi hukuk koşulları ile temel hakların korunmasına ilişkin ilkeler arasında uyum sağlanmalıdır. Bununla birlikte, suç ithamında bulunulan ilgili kişi hayatını kaybetmişse, bu durumda özel hukuk mahkemesinin suçun işlenmesi hususunda karar vermesinde bir engel bulunmamaktadır. Ceza yargılamasında hüküm verilmesinin güçleştiği hallerde ise masumiyet karinesinin Anayasa’da düzenleniş tarzı dikkate alındığında özel hukuk mahkemesinin mahkûmiyet kararı aramasının isabetli olacağı ifade edilebilir.

Keywords

Masumiyet Karinesi, Lekelenmeme Hakkı, Mirastan Yoksunluk, Mirasçılıktan Çıkarma, Temel Hakların Korunması

The Connection Reasons for Deprivation of Inheritance and Removal from Inheritance Have With Presumption of Innocence

Abstract

Presumption of innocence and the right not to be criminalized constitute fundamental rights enshrined in the Turkish Constitution and the European Convention on Human Rights. In principle, violating the presumption of innocence in private law proceedings constitutes a reason for a retrial as a result of a complaint filed before the Turkish Constitutional Court or the European Court of Human Rights. Therefore, this issue needs to be taken into consideration in proceedings regarding grounds for deprivation of inheritance and exclusion from inheritance that are comprised of an accusation of the party having committed a crime. Although no explicit or implicit provision exists in the regulations on substantive law in this regard, an interpretation in line with the Turkish Constitution and the European Convention on Human Rights should be adopted in order to avoid violating fundamental rights, as well as achieving harmony between the substantive legal conditions that may lead to a violation of fundamental rights and the principles governing the protection of fundamental rights. However, if a person who has been charged with an offence dies, no obstacle exists for the civil court to render a judgment. In cases where rendering a judgment in criminal proceedings would be difficult, having the civil court seek a conviction decision can be said to be appropriate considering how the presumption of innocence is regulated in the Turkish Constitution.

Keywords

Presumption Of Innocence, Right Not to be Criminalized, Deprivation of İnheritance, Disinheritance, Protection of Fundamental Rights

References

• Akıncı F, ‘Lekelenmeme Hakkı’ (2020) 11(43) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 177-202. google scholar
• Akıncı Ş, Borçlar Hukuku Bilgisi (9. Bası, Sayram 2016). google scholar
• Akkan M, Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017). google scholar
• Antalya G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II (Legal 2015). google scholar
• Antalya OG ve Sağlam İ, Miras Hukuku (3. Bası, Legal 2015). google scholar
• Antalya OG, Hukuk Metodolojisi (Seçkin 2021). google scholar
• Atalay O, Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017). google scholar
• Atalı M, Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017). google scholar
• Atlı B, Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüzlüğü ve Hükümden Düşmesi (Seçkin 2017). google scholar
• Auberson G, Personnalites publiques et vie privee (Schulthess 2013). google scholar
• Baş Süzel E, Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görme (2. Bası, On İki Levha 2023). google scholar
• Baytaz AB, Kanunilik İlkesi Bağlamında Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Yorum (On İki Levha 2018). google scholar
• Beaud O, ‘Les obligations imposees aux personnes privees par les droits fondamentaux-Un regard français sur la conception allemande’ (2013) 10 Jus Politicum 1-18. google scholar
• Bekar E, ‘Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m. 223)’ (2017) 75(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 15-59. google scholar
• Bekar E, Türk ve Amerikan Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali (Seçkin 2013). google scholar
• Belgin Güneş D, Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkileri (On İki Levha 2019). google scholar
• Belling DW, ‘Die Verantwortung des Staats für die Normsetzung durch die Tarifpartner zur Grundrechtstreue und Legalitatskontrolle von Tarifnormen’ (1999) Zeitschrift für Arbeitsrecht 547-615. google scholar
• Bessenich B ve Rickli S, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II (Art. 457-977 ZGB Art. 1-61 SchlT ZGB) (6. Bası, Helbing Lichtenhahn 2019). google scholar
• Boyar O, Anayasa ve Özel Hukuk (On İki Levha 2019). google scholar
• Canaris C-W, ‘Grundrechte und Privatrecht’ (1984) 184 Archiv für die civilistische Praxis 201-246. google scholar
• Colombi Ciacchi A, ‘Freedom of contract as freedom from unconscionable contracts’ Unconscionability in European Private Financial Transactions - Protecting the Vulnerable (Cambridge University 2010). google scholar
• Couchepin G ve Maire L, Stampflis Handkommentar Commentaire du droit des succession (Stâmpfli 2012). google scholar
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi Cilt I-II (On İki Levha 2018). google scholar
• Değirmencioğlu B, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında “Masumiyet Karinesi”nin Korunması’ (2019) 2 Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 307-356. google scholar
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Bası, Seçkin 2021). google scholar
• Demirsatan B, ‘Le delai absolu de prescription dans la responsabilite delictuelle en droit turc et le droit de l’acces effectif au tribunal’ (2019) 2 Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 717-744. google scholar
• Demirsatan B, ‘Miras Sözleşmelerinde Aşırı Yararlanmanın Uygulanabilirliği’ (2020) 22(2) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1053-1088. google scholar
• Dönmezer S ‘Suçsuzluk Karinesi Üzerine Düşünceler’ Prof. Dr. Nurullah Kunter’e Armağan (Beta 1998). google scholar
• Dönmezer S ve Erman S, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım Cilt II (12. Bası, Beta 1999). google scholar
• Dural M ve Öğüz T, Kişiler Hukuku (22. Bası, Filiz 2021). google scholar
• Dural M ve Öz T, Miras Hukuku (15. Bası, Filiz 2020). google scholar
• Engin İ, Mirastan Yoksunluk (Beşir Kitabevi 2010). google scholar
• Eren F ve Yücer Aktürk İ, Türk Miras Hukuku (Yetkin 2019). google scholar
• Ergül O, ‘Bireysel Başvuru Üzerinden Hukuk Metoduna Odaklanmak: Norm somutlaşması, İhmal Yaptırımı ve İçtihat Farklılığı Özelinde Bir Genel Değerlendirme’ (2018) 35 Anayasa Yargısı 225-239. google scholar
• Escher A, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Das Erbrecht Zweite Abteilung (3. Bası, Schulthess 1960). google scholar
• Escher A, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Das Erbrecht Erste Abteilung (3. Bası, Schulthess 1959). google scholar
• Fedkte J, ‘Drittwirkung in Germany’ Human Rights and the Private Sphere (Routledge-Cavendish 2007). google scholar
• Feyzioğlu M, ‘Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ (1999) 48(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 135-163. google scholar
• Gönen D, ‘Cezai Mirasçılıktan Çıkarmanın Amacı ve Cezai Mirasçılıktan Çıkarmaya Tabi Kişilerin Kapsamı’ Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan (Der 2015). google scholar
• Gönensay S ve Birsen K, Miras Hukuku (2. Bası, Ahmed Said Matbaası 1963). google scholar
• Guinand J, Stettler M ve Leuba Au, Droit des successions (6. Bası, Schulthess 2005). google scholar
• Gümüş MA, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin 2021). google scholar
• Gümüşay R, ‘Bireysel Başvuruda İhlalin Ortadan Kaldırılmasının Bir Aracı Olarak “Yeniden Yargılama” Kararı ve İcrası’ (2018) 22(1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 93-143. google scholar
• Hafızoğulları Z, ‘Kusurluluğu Kaldıran Bir Neden Olarak Ceza Hukukunda İstenemezlik İlkesi’ (2008) 57(3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 337-369. google scholar
• Hager J, J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Eckpfeiler des Zivilrechts (Sellier de Gruyter 2008). google scholar
• Henssler M, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 5 (8. Bası, C.H.Beck 2020). google scholar
• Hrubesch-Millauer S, Orell Füssli Kommentar ZGB Kommentar (42. Bası, Orell Füssli 2021). google scholar
• İmre Z, Türk Miras Hukuku (4. Bası, Fakülteler Matbaası 1978). google scholar
• İnan AN, Ertaş Ş ve Albaş H, Miras Hukuku (8. Bası, İleri 2012). google scholar
• İnceoğlu MM, Baş Süzel E ve Aytekin İnceoğlu A, ‘Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlişkisi’ (2016) 11(145-146) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 149209. google scholar
• Kanadoğlu K, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru (On İki Levha 2015). google scholar
• Kanadoğlu, OK Anayasa Mahkemesi (Beta 2004). google scholar
• Kara E, ‘Lekelenmeme Hakkı’ (2012) 43 Adalet Dergisi 188-197. google scholar
• Kaya SB, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesiyle Karşılaştırmalı Olarak Anayasal Hakların Hukuki Rejimi ve Yorumu (Seçkin 2021). google scholar
• Kılıçoğlu AM, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (22. Bası, Turhan 2018). google scholar
• Kocayusufpaşaoğlu N, Borçlar Hukuku Genel Bölüm I (4. Basıdan 7. Tıpkı Bası, Filiz 2014). google scholar
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku (3. Bası, Filiz 1987). google scholar
• Köprülü B, Miras Hukuku Dersleri (2. Bası, Fakülteler Matbaası 1985). google scholar
• Kuru B, Medenî Usul Hukuku El Kitabı Cilt I ve II (Yetkin 2020). google scholar
• Malaurie Ph, Droit civil Les successions Les Liberalites (2. Bası, Defrenois 2006). google scholar
• Marguenaud J-P, ‘La fondamentalisation du droit prive’ (2015) 11 Revue de droit d’Assas 33-36. google scholar
• Meili A, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I (5. Bası, Helbing Lichtenhahn 2015). google scholar
• Montavon P, Abrege de droit civil (4. Bası, Schulthess 2020). google scholar
• Müller JP, Verwirklichung der Grundrechte nach Art. 35 BV Der Freiheit Chancengeben (Stâmpfli 2018). google scholar
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. Bası, Beta 2021). google scholar
• Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku (21. Bası, Filiz 2022). google scholar
• Oğuzman MK, Miras Hukuku (6. Bası, Filiz 1995). google scholar
• Ormanoğlu HD, ‘Anayasal Bağlamda ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Boyutuyla Suçsuzluk Karinesi’ (2016) 65(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2241-2276. google scholar
• Önok RM ve Önay I, ‘Hukuk Düzeninin Birliği İlkesi Çerçevesinde Zorunluluk Hâlinin Hukukî Niteliği’ (2019) 77(2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 847-895. google scholar
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Bası, Seçkin 2021). google scholar
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Bası, Seçkin 2019). google scholar
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (16. Bası, Seçkin 2021). google scholar
• Özekes M, Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017). google scholar
• Piotet P, Droit successoral (2. Bası, Editions universitaires 1975). google scholar
• Portmann W, ‘DieAnfechtung des öffentlichrechtlichenArbeitsvertrags wegen eines Willensmangels - Mit Ausführungen zur Tragweite der Unschuldsvermutung (Besprechung von BGE 132 II 161, vollstandiger Text im Urteil 2A.621/2005 vom 30. Januar 2006)’ (2006) 4(6) Zeitschrift für juristische Ausbildung und Praxis 144-158. google scholar
• Quint PE, ‘Free Speech and Private Law in German Constitutional Theory’ (1989) 48(2) Maryland Law Review 247-349. google scholar
• Rençber A, Kabahat Genel Teorisi Açısından Vergi Kabahatleri (On İki Levha 2017). google scholar
• Reto H, Strafe im schweizerischen Privatrecht, Phânomenologie und Grenzen gesetzlich begründeter Strafsanktionen des Privatrechts (Stâmpfli 2015). google scholar
• Rodenbeck J, ‘#MeToo vs. Persönlichkeitsrechte und Unschuldsvermutung Grenzen der Veröffentlichung verjahrter und nicht verjahrter sexualstrafrechtlicher Vorwürfe’ (2018) 71(17) Neue juristische Wochenschrift 1227. google scholar
• Roussianos L ve Auberson G, Stâmpflis Handkommentar Commentaire du droit des succession (Stâmpfli 2012). google scholar
• Schwander I, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II (Art. 457-977 ZGB Art. 1-61 SchIT ZGB) (6. Bası, Helbing Lichtenhahn 2019). google scholar
• Serozan R ve Engin Bİ, Miras Hukuku (8. Bası, Seçkin 2022) google scholar
• Serozan R, Hukukta Yöntem - Mantık (2. Bası, Vedat 2017). google scholar
• Serozan R, Medeni Hukuk (6. Bası, Vedat 2015). google scholar
• Sutter T ve Freiburghaus D, Kommentar zum neuen Scheidungsrecht (Schulthess 1999). google scholar
• Şahbaz İ, “Anayasa Mahkemesi Kararının Gerekçesinin Bağlayıcılığı Sorunu” (2020) 2 Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 341-382. google scholar
• Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku II (12. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Terre F, Lequette Y ve Gaudemet S, Droit Civil Les successions Les liberalites (4. Bası, Dalloz 2013). google scholar
• Tezcan D, Erdem MR ve Önok M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (19. Bası, Seçkin 2021). google scholar
• Teziç E, Anayasa Hukuku (24. Bası, Beta 2020). google scholar
• Thelin A, ‘L’indemnisation du prevenu acquitte en droit vaudois’ (1995) 1995(HI) Journal des Tribunaux 98-107. google scholar
• Tosun S, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurularda Masumiyet Karinesi (On İki Levha 2018) google scholar
• Wegmann PF, Vermutung und Fiktion (Schulthess 2016). google scholar
• Weimar P, Berner Kommentar - Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Die Erben, Die gesetzlichen Erben, Die Verfügungen von Todes wegen (3. Bası, Stâmpfli 2009). google scholar
• Werly S, ‘Facettes du droit de la personnalite’ La parole de trop dans les medias (Helbing Lichtenhahn 2014). google scholar
• Wildisen Ch, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (3. Bası, Schulthess 2016). google scholar
• Wolf M ve Neuner J, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts (11. Bası, C.H.Beck 2016). google scholar
• Yağcı K, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma (On İki Levha 2013). google scholar
• Yavuz ÖC, ‘Ceza Mahkemesi Kararlarında Meşru Savunma ve Zorunluluk Hâlinin Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi’ (2018) 1(2) Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 121-138. google scholar
• Yıldırım A, ‘Anayasa Mahkemesi Uygulamasında Masumiyet Karinesi’ (2017) 5(9) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 491-517. google scholar