Çatışma Yönetimi, Çatışma Çözümü ve Karar Verme Süreci Ekseninde Arabuluculuğa Psikolojik Yaklaşımlar

Year 2024, Volume: 82 Issue: 1, 163 - 205, 07.06.2024

Seda Özmumcu

https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.1.006

Abstract

Çatışma, insanların etkileşim ve iletişim içinde bulunduğu toplumsal yaşamın kaçınılmaz bir parçasıdır. Zira insan var olduğundan bu yana farklı bireyler ile iletişim içinde olan sosyal bir varlıktır. Bu sebeple bireyler arasında bu etkileşim ve iletişim olduğu sürece, insanlar farklı nedenlerden dolayı çatışma içine girmiştir. Çalışma konumuz itibariyle, bireylerin çeşitli sebeplerden dolayı hukuki meselelerden kaynaklanan uyuşmazlıklarının çatışma yönetimi ve çatışma çözümü yöntemleri ile barışçıl bir şekilde çözüme kavuşturulmasının yollarından biri de “arabuluculuk” olmuştur.
Türk hukukunda 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile hukuk sistemimize dahil olan arabuluculuk kurumu ile anlaşmazlığın tarafları arasında, özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıkların (ihtiyari veya mecburi) yargı yoluna gidilmeden önce arabuluculuk yoluyla çözümü amaçlanmaktadır.
Arabuluculuk kurumunun ilk planda hukuk temelli görünümüne rağmen, incelemeye konu edildikçe diğer başka disiplinler ile de yakından ilişkili olduğu görülmektedir. Arabuluculuk, dava prosedüründe karşımıza çıkan taraf dilekçeleri üzerinden cereyan eden bir muhakeme değildir. Arabuluculuğun özü, çatışan ve uyuşmazlık içine düşen tarafların çatışmalarını analiz etmek için onları dinlemek, anlamak bir başka ifade ile çatışma içinde olan insanı tanımak olgusuna dayanmaktadır.
Buna bağlı olarak, arabuluculuk müzakereleri sırasında, çeşitli nedenlerden ötürü öfke, gerginlik, kaygı, hayal kırıklığı ve benzeri duygu durumlarını yaşayan uyuşmazlık taraflarının, böyle bir anda beyin yapılarının nasıl işlediğini, hangi duyguların onları tetiklediğini, hangi nörolojik ve psikolojik etkiler altında kaldıklarını, çatışmayı yönetebilmek için arabulucunun görebilmesi ve bu durumu kontrol edebilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda makalemizin ana teması, arabuluculuğun iletişim, nöroloji ve psikoloji gibi diğer disiplinler ile olan yakın ilişkisini ortaya koyup, bunlar arasında bir köprü kurabilmeyi ve buna dayalı olarak da alana katkı sağlayabilmeyi hedef etmektedir.

Keywords

Çatışma Yönetimi, Çatışma Çözümü, Arabuluculuk, Nöroloji, Beynin Bileşenleri, Amigdala, Hipokampus, Karar Verme, Ayna Nöronlar, Psikoloji

Psychological Approaches to Mediation Along the Axis of Conflict Management, Conflict Resolution, and Decision-Making Process

Abstract

Conflict is an inevitable part of communal living, where people interact and communicate. Yet based on human existence, people are social creatures who communicate with various other individuals. Thus, for as long as these interactions and communications have occurred, people have started conflicts for various reasons. The study’s subject is mediation, a conflict management and resolution method that has been used as a peaceful means for resolving individual disputes that arise out of legal matters for various reasons. Mediation became a part of the Turkish legal system through Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes and is used with the aim of resolving interparty disputes (voluntary or compulsory) that arise out of private law before being referred to judicial remediation. Even though mediation appears to have a legal foundation, further examination shows it to also be closely related to other disciplines. Mediation is not a trial that flows with party submissions, as seen in lawsuit procedures. The essence of mediation involves analyzing conflicts of parties in dispute by listening to and understanding the parties, namely by getting to know the people who are in conflict. In this context, the main theme of the article is to establish a close connection between mediation and other disciplines such as communications, neurology, and psychology and to build bridges among these with the aim of contributing to the field on this basis.

Keywords

Conflict Management, Conflict Resolution, Mediation, Neurology, Part of The Brain, Amygdala, Hippocampus, Decision Making, Mirror Neurons, Psychology

References

• Abanoz E, Yürütücü İşlevlerin Olaya İlişkin Potansiyeller Yönetimiyle Sınırda Entelektüel İşlevsellik, Dikkat Eksikliği; Hiperaktivite Bozukluğu ve Sağlıklı Gruplarla Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Uzmanlık Tezi, 2020). google scholar
• Acar H,Karar Verme Tarzlarının Öz Yeterlilik ve Kaygı Düzeyleri Açısından İncelenmesi, (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayınlanmamış YLT, 2021). google scholar
• Akkirman D A, “Etkin Çatışma Yönetimi ve Müdahale Stratejileri”, (1998), (13), (2), D.E.Ü.Î.Î.B.F. Dergisi, 1. google scholar
• Akman A/Yakut E, “Kişiler Arası Çatışma Yönetimi Yaklaşımlarının Demografik ve Kontrol Değişkenleri Açısından İncelenmesi”, (2018), (7), (2), International Journal of Social Science Research, 188. google scholar
• Aktaş M. A, “Çatışma ve Çatışma Yönetimi Kavramına Güncel Bir Bakış", (2019), (1), (2), Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 130. google scholar
• Akyeşilmen N, Çatışma Yönetimi Kavramsal Bir Analiz, (Barışı Konuşmak, Teori ve Pratikte Çatışma Yönetimi), (1. Baskı, Pelikan Yayınevi, 2013). google scholar
• Al B, “The Effect of Teamwork and Conflict Management on Perceived Individual Performance”, (2022), (4), (1), Journal of Organizational Behavior Review, 64. google scholar
• Altıntaş D, “Markaların Yönünü Belirlemeye Yardımcı Bir Pusula: Pazarlama Penceresinden Hipokampusa Bakış”, (2020), (1), Sosyal Mucit Academic Review, 32. google scholar
• Alvarez A. J /Emory E, “Executive Function and the Frontal Lobes A Meta-Analytic Review”, (2006), (3) (16), Neuropsychology Review, 17. google scholar
• Azak A / T Sultan, “Klinik Karar Verme ve Hemşirelik”, 2009, (17), (3), Türkiye Klinikleri J. Med Ethics, 176. google scholar
• Bader E. E, “The Psychology of Mediation: Issues of Self and Identity and the IDR Cycle, (2002), (10) Pepperdine Dispute Resolution Law Journal, 183. google scholar
• Bakır Yiğitbaş Ş, “Risk ve Belirsizlik Altında Karar Verme Davranışı ve Nöroekonomi”, (2021), (7), (3), Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 25. google scholar
• Bechara A, “The Role of Emotion in Decision-Making: Evidence from Neurologica Patients With Orbitofrontal Damage”, (2004), (55), Brain and Cognition, 30. google scholar
• Behimehr S /Jamali R.H, “Cognitive Biases and Their Effects on Information Behavior of Graduate Students in Their Research Projects, (2020), (8), (2), Journal of Information Science Theory and Practice, 18. google scholar
• Birke R, “Neuroscience and Settlement: An Examination of Scientific Innovations and Practical Applications”, (2010), (25), (2), Ohio State Journal on Dispute Resolution, 477. google scholar
• Bruine de Bruin W, “On Assessment of Decision Quality: Considerations Regarding Utility, Conflict and Accountability”, in D.Harman/L.Macchi (eds), Thinking: Psychological Perspectives on Reasoning, Judgment and Decision Making, (John Wiley & Sons, Ltd, 2003). google scholar
• Çağlayan A.O, Örgütsel Çatışma Yönetimi ve Bir Araştırma, (Pamukkale Üniversitesi SBE, Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış YLT, 2006). google scholar
• Canbulat T, Beyin Uyumlu Öğrenme Yaklaşımının İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrencilerin Akademim Başarılarına, Yönetici İşlevlerine ve Akademik Benlik Saygılarına Etkisi, (Dokuz Eylül Üniversitesi EBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2014). google scholar
• Canlı E, Örgütlerde Kişilerarası Çatışmalar, (İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2001). google scholar
• Çelik H/Aydoğdu N. B, “Duygu Odaklı Terapi: Psikoterapide Yeni Bir Yaklaşım”, (2018), (5), (2), e - Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 50. google scholar
• Çiftpınar B, “İkinci Dil Öğreniminde Beyin Temelli Kurgusal Yaklaşım”, (2012), (11), (1), Elementary Education Online, 107. google scholar
• Cook R/ Bird G/ Catmur C/ Press C/ Heyes C, “Mirror Neurons: From Origin to Function”, (2014), (37), Behavioral and Brain Sciences, 177. google scholar
• Cüceloğlu D, İnsan ve Davranışı, (15. Bası, Remzi Kitapevi, 2006). google scholar
• Dağ N, “Beyin Yapısı ve Fonksiyonu ile Beyin Araştırmaları Tarihine Bir Bakış” (2001), (15), (47), EKEV Akademi Dergisi, 1. google scholar
• Dağlı B/Sığrı Ü, “Çatışma Yönetiminde Liderin Arabuluculuk Rolü”, (2014), (1), Research Journal of Business and Management, 87, google scholar
• Damasio R. A, “Emotion in the Perspective of Integrated Nervous System”, (1998), (26), Brain Research Reviews, 83. google scholar
• Damasio R. A, Descartes’in Yanılgısı, (Duygu, Akıl ve İnsan Beyni), (Çev. Bahar Atlamaz), (3. Basım, Varlık Yayınları, 2006). google scholar
• Dinç G/Özer Kaya D, “Karar Verme Süreciyle İlgili Beyin Yapıları: Derleme”, (2022), (11), (1), Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 142. google scholar
• Dinçer Aydın U H, Nörogirişimcilik: Yaratıcılık, Fırsat Tanıma ve Karar Verme Sürecine Yönelik Bir Araştırma, (Pamukkale Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2021). google scholar
• Doğan M. A, Duygusal Boyutlar Kuramının Sinirsel Terapilerde Olası Kullanım Alanları, (Üsküdar Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2019), s.11. google scholar
• Doruk A/Uzun Ö, “Limbik Sistem”, (1997), (8), (1-4), Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 10. google scholar
• Duman B,Neden Beyin Temelli Öğrenme, (3. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, 2015). google scholar
• Emhan A, “Karar Verme Süreci ve Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması”, (2007), (6), (21) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 212. google scholar
• Erduran Avcı D / google scholar
• Yağbasan R, “Beyin Yarı Kürelerinin Baskın Olarak Kullanılmasına Yönelik Öğretim Stratejileri”, (2008), (28), (2), Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1. google scholar
• Ertuğrul A/Rezaki M, “Prefrontal Korteks ve Şizofreni”, (2006), (16), (2), Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 118. google scholar
• Ertürk Ç /Mutuş R, “Ayna Nöronların Aktivitesi ve Çeşitli Hastalıklar Üzerine Etkisi” (2022), (17), IGUSABDER, 648. google scholar
• Gold I. J/ Shadlen N. M, “The Neural Basis of Decision Making”, (2007), (30), The Annual Review of Neuroscience, 535. google scholar
• Gupta R / Koscik R. T / Bechara A / Tranel D, “The Amygdala and Decision Making”, 2011,49 (4), Neuropsychologia, 760. google scholar
• Gültekin T / Çoşkuner M, “Episodik-Anlamsal Bellek ev Bağ Yönetimi Yaklaşımında Anlamsal Belleğin İz’i”, 2017, (6), (32), Idil Sanat ve Dil Dergisi, 1155. google scholar
• Gümüşeli A. I, İzmir Ortaöğretim Okulları Yöneticilerinin Öğretmenler ile Aralarındaki Çatışmaları Yönetme Biçimleri, (Ankara Üniversitesi SBÜ, Yayınlanmamış Doktora Tezi,1994). google scholar
• Güt A / Baloğlu Sevinç S, “Nöro Pazarlama”, iç Yasin Yılmaztürk/Çağatay Akdoğan (ed), Pazarlamada Seçme Konular: Kavramlar ve Çalışmalar, (Özgür Yayınları 2023). google scholar
• Harı E/Cengiz C/Kılıç F/Yurdakoş E, “Ayna Nöron Sistemi ve Fonksiyonlarına Klinik Yaklaşım”, (2021), (84), (3), İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 430. google scholar
• İçellioğlu S, Prefrontal Yönetici İşlevlere Duyarlı Iowa Gambling Testinin Sağlıklı Türk Deneklerde Normatif Verilerinin Toplanması, (İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2008), 4; google scholar
• İçellioğlu S, Karar Verme Davranışında "Somatik İşaret Hipotezinin" Önemine Dair Gelişimsel Bir Çalışma, (İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2013). google scholar
• İzci Y/Erbaş C.Y, “Hipokampus: Yapısı ve Fonksiyonları”, (2015), (25), (3), Türk Nöroşir Dergisi, 287. google scholar
• Iacoboni M, “Imitation, Empathy; and Mirror Neurons”, (2009), (60), The Annual Review of Pyschology, 653, 665; google scholar
• Jehn A. K / Mannix A. E,“The Dynamic Nature of Conflict: A Longitudinal Study of Intragroup Conflict and Group Performance”, (2001), (44), (2), The Academy of Management Journal, 238. google scholar
• Jensen E, Teaching with the Brain in Mind, (2. Ed., Association for Supervision and Curriculum Development, 2005). google scholar
• Kaku M, Zihnin Geleceği, Bilimin Zihni Anlamaya ve Geliştirmeye Yönelik Arayışları, (3. Basım, ODTÜ Yayıncılık, 2016). google scholar
• Kara A/ Ünal B, “Östrojen ve Hipokampus İlişkisi”, 2010, 5 (3), Türkiye Klinikleri Nöroloji Dergisi, 167. google scholar
• Karcıoğlu F / Alioğulları D. Z, “Çatışmanın Nedenleri ve Çatışma Yönetim Tarzları İlişkisi”, (2012), (26), (3-4), AÜİİBD, 215. google scholar
• Karip E, Çatışma Yönetimi, (7. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, 2020). google scholar
• Kekeç E.K, Elif Kısmet Kekeç, Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, (3. Baskı, Adalet Yayınevi, 2016). google scholar
• Keren G / Miller E. C, “A Glossary of Terms and Concepts in Peace and Conflict Studies”, in Mary E. King (eds), (2. Ed., University for Peace, 2005). google scholar
• Keysers C, “Mirror Neurons”, (2010), (19), (21) Current Biology, 971, 972; google scholar
• Kıral E, “Yönetimde Karar ve Etik Karar Verme Sorunsalı”, (2015), (6), (2), Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 73. google scholar
• Koçak K. Z, Yöneticilerin Çatışma Yönetimi Stilleri ile Çalışanların İş Verimliliği Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma, (Aksaray Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2018). google scholar
• Koçak K.Z /Aktaş M. A, “Çatışma ve Çatışma Yönetimi Kavramına Güncel Bir Bakış", (2019), (1), (2), Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 130. google scholar
• Korucu Ş. T / Özer Kaya D, “Düşünüyorum Öyleyse Yapacağım: Karar Verme ve Eylemi Başlatma Sürecinde Korteksin İşlevi”, (2021), (6), (3), İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 199. google scholar
• Köksoy F, “Çatışma Yönetimi mi Yoksa Çatışma Çözümü mü? Barış Müzakere Sürecine Teorik Olarak Yaklaşmak”, (2018), 7 (2), Güvenlik Bilimleri Dergisi, 203. google scholar
• Köprülüoğlu M/Hareket S/Polat K/Özer Kaya D, “Ayna Nöronlar ve Güncel Rehabilitasyon Yaklaşımlarında Kullanımı: Geleneksel Derleme”, (2022), (7), (4), Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 1235. google scholar
• Küçükay A, “Karar Vermenin Psikolojisi”, (2018), (9), (35), TAAD, 607, 611. google scholar
• Lack J/ Bogacz F, “The Neurophysiology of ADR and Process Design: A New Approach to Conflict Prevention and Resolution”, (2012), (14), (1), Cardozo Journal of Conflict Resolution, 33. google scholar
• Lerner S. J/Li Y/ Valdesolo P/Kassam S. K, “Emotion and Decision Making”, (2015), (66), Annual Review of Psychology, 799. google scholar
• Metin A, “Yüz İfadelerinde Duygular: Derleme Çalışması”, (2019), (9), (10), (17), Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 2027. google scholar
• Maclean D. P, “The Brain’s Generation Gap, (2002), The Social Contract, 185. google scholar
• Missier D.F / Mantyla T/ Bruine de Bruin W, “Executive Functions in Decision Making: An Individual Differences Approach”, (2010), (16), (2), Thinking & Reasoning, 60. google scholar
• O’Neill P. T, “Mirror Neurons, The New Neuroscience, And The Law, Some Preliminary Observations”, (2010), (39), Soutwestern Law Review, 499. google scholar
• Oral T, “Kadın Beyni-Erkek Beyni: Değiş(e)meyecek Farklılıklarımız” iç Yasemin Işıktaç (ed), Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Sempozyumu, (Sümer Kitapevi, 2014), 77. google scholar
• Özcan Ş, Çatışma Yönetimi, (1. Bası, İksadyayınevi, 2021). google scholar
• Phillips-Wren G / Power J. D / Mora M, “Cognitive Bias, Decision Styles, and Risk Attitudes in Decision Making and DSS”, (2019), (28), (2), Journal of Decision Systems, 63,63. google scholar
• Qiu L/Su J/Ni Y/Bai Y/Zang X/Li X/ Wan X“The Neural System of Metacognition Accompanying Decision-Making in the Prefrontal Cortex”, 2108/4, PLOS Biology, 1. google scholar
• Rahim M. A, “Toward A Theory of Managing Organizational Conflict”, (2002), (13), (3), The International Journal of Conflict, 206. google scholar
• Rizzolatti G/Fogassi L, “The Mirror Mechanism: Recent Findings and Perspectives”, (2014), Philosophical Transactions of The Royal Society, 1. google scholar
• Saraçlı Ö/ Atasoy N/ Karaahmet E, “Yakın İlişkilerin Nörobiyolojisi”, (2012), (4), (4), Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 414. google scholar
• Samuel M, “Bridging Mediation and Psychology: Mediatior’s Mindfullness and Raising”, (2017), (12), NALSAR Student Law Review 58. google scholar
• Savun M, “Emosyonların Psikolojisi”, 2008, (66), Prof. Dr. Ayhan Songar II. Davranış Fizyolojisi Sempozyumu, 85. google scholar
• Seçer E /Özer Kaya D, “Problem Çözme ve Karar Vermenin Nörobilişsel Süreci: Geleneksel Bir Derleme”, (2022), (7), (2), Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 588. google scholar
• Sodacı Karataş G, Seçilen Çatışma Yönetimi Stratejisi ile Duygusal Emek Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Saha Çalışması, (İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2019). google scholar
• Sourdin T/ Hioe A, “Mediation and Psychological Priming”, 2016, (35), (1), The Arbitrator & Mediator, 76,79. (http://hdl.handle. net/1959.13/ 1344132). google scholar
• Sökmen A./Yazıcıoğlu İ, “Thomas Modeli Kapsamında Yöneticilerin Çatışma Yönetimi Stilleri ve Tekstil İşletmelerinde Bir Alan Araştırması”, (2005), (1), Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1. google scholar
• Tan A, “Beyin Çalışmalarına Göre Sezgi ve Dinî Tecrübe”, iç İsmail Doğan/Enver Demirpolat/ Zeynep Sağır/Rahime Çelik (eds), Felsefe ve Din Bilimlerinde Lisansüstü Araştırmalar-I, (Lisans Yayıncılık, 2022). google scholar
• Tanır F/ Aktaş B/Keskin M/Özer Kaya D, “Ayna Nöronların Fiziksel, Sosyal ve Bilişsel Fonksiyonlar Üzerindeki Rolü: Geleneksel Derleme”, (2022), (7) (4), Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 1248. google scholar
• Thakore D,“Conflict and Conflict Management”, (2013), 8 (6), Journal of Business and Management, 7. google scholar
• Tokcan H, Sosyal Bilimler Öğretiminde Bütünsel Beyin Yaklaşımı ile Modellendirilmiş Etkinliklerin Akademik Başarı ve Tutumlar Üzerine Etkisi, Gazi Üniversitesi EBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2007). google scholar
• Topalkara K/Arslan A, “Emosyon ve Otonom Sinir Sistemi”, 1999, (1), Türk Nöroloji Dergisi, (1999), (1), 61. google scholar
• Türnüklü A, “Lise Yöneticilerinin Çatışma Çözüm Strateji ve Taktiklerinin Sosyal Oluşturmacılık Kuramı Perspektifinden İncelenmesi”, (2005), (42), Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 255. google scholar
• Türnüklü A / Şahin İ, “İlköğretim Okullarında Öğrenci Çatışmaları ve Öğretmenlerin Bu Çatışmalarla Başa Çıkma Stratejileri”, (2002), (30), Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 283. google scholar
• Ulcay T/Kamaşak B, “Beyin İçindeki Yansımalar: Ayna Nöron Sistemi”, in Ahmet Özşimşek (ed). Güncel Nöroloji Çalışmaları, 2021, (3), 65. google scholar
• Ulu H, "Karar Vermede Çalışma Belleği Yükü Görevlilerinin Üniversite Öğrencileri Üzerinde Araştırılması”, (İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2019). google scholar
• Uzunlar H /Özer Kaya D, “Öğrenme, Problem Çözme ve Karar Vermenin Sinir Bilimi”, (2023), (10), (1), MCBU-SBED, 45. google scholar
• Ünal D/Aksak S/ Shin D. J / Jadhav P. S, “Multiple Modes of Hippocampal-Prefrontal Interactions in Memory-Guided Behavior”, (2016), (40), Current Opinion in Neurobiology, 161. google scholar
• Üngüren E,“Beynin Nöroanatomik ve Nörokimyasal Yapısının Kişilik ve Davranış Üzerindeki Etkisi”, (2015), (7), (1), Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 193. google scholar
• Yener G. G, “Beyin-Sinir Ağları ve İlişkili Klinik Özellikler”, (2002), (5), Klinik Psikiyatri Dergisi, 135. google scholar
• Yusufoğlu C. C, Stanislavski Sistemine Göre Psikoteknikte Eylemi Somatik İşaretleyici Hipotezi ile Ele Almak, (Kadir Has Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış YLT, 2017). google scholar
• Zararsız İ/Sarsılmaz M,“Prefrontal Korteks”, (2005), (25), Türkiye Klinikleri Dergisi, 232. google scholar
• Zemelka M. A, “Theory of the Reptilian Brain in Neuromarketing in the Light of Neuroanatomy”, (2018), (3), (3), Theranostics Brain, Spine & Neural Disorders, 33. google scholar
• Xu F/ Huang L,“Electrophysiological Measurement ofEmotion and Somatic State Affecting Ambiguity Decision: Evidences From SCRs, ERPs, and HR”, (2020), (11), Frontiers in Psychology, 1. google scholar