Ebû Hâşim el Cübbâî, ilâhî sıfatların ontolojik bir
varlığa sahip olmadığı görüşü ile bunların ilâhî zâtta bulunan sonsuz manalar olduğu
görüşü arasında ara bir çözüm bulma amacıyla ahval teorisine başvurmuştur. Bu
teoriye göre sıfatlar ontolojik varlıklar değil sadece ilâhî zâtın birer
halleridirler. Bâkillânî ise bu teoriyi Eş'arî sıfat anlayışını daha tutarlı
bir şekilde ortaya koymak amacıyla dönüştürerek sitemine taşıdı. Buna göre
haller ilâhî zâtın değil, ilâhî sıfatların halleri idi. Ayrıca teori, âlemde
nesnelerdeki manalar ile bu manaların idrakimize konu olan yönleri arasında
zorunlu bir nedenselliğin varlığı iddiasını taşımaktadır. Teori her ne kadar
yarı determinist olan Mu'tezile kelamcıları için uygun olmuşsa da kâdir-i muhtâr Tanrı fikri
temelli olan Eş'arî anlayışı ile tutarlı olmamıştır. Çünkü bu anlayışta bir
nesnedeki mana ile onun hâli arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi söz
konusu değil; aksine bunlar arasında ilâhî irade ve kudretin taalluku bulunmaktadır.
Bu durumda bir nesnedeki hallerin illeti zâttaki manalar değil ilâhî irade ve
kudret olmaktadır.
Journal Section | Articles |
---|---|
Authors | |
Publication Date | January 25, 2017 |
Submission Date | January 10, 2017 |
Published in Issue | Year 2017 Volume: 3 Issue: 1 |
İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 2017'den bu yana TR DİZİN ULAKBİM tarafından taranmaktadır.