KRONOLOJİK OLARAK BİR KENTİN ÜRETTİĞİ KOLEKTİF BELLEK: İZMİR KIZLARAĞASI HANI

Year 2022, Volume: 4 Issue: 1, 1 - 0, 31.12.2022

Ayla Yemenicioğlu

Abstract

İzmir’in sosyo-kültürel dokusunda bir Osmanlı mimari ve yaşam izlerini bırakan Kızlarağası Hanı İzmir’in en büyük ve en görkemli hanıdır. İzmir halkı ile yerli ve yabancı turistlerinin bir uğrak noktası olarak güncelliğini bugüne kadar sürdüren han, bulunduğu konum itibarıyla da İzmir’in en işlek merkezlerinden Kemeraltı Çarşısı’nın sembol yapılarındandır. Son yıllarda yapılan restorasyonlardan sonra İzmir’in otantik alışveriş ve sosyal yaşam merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bu yapı Osmanlı mimarisi örneklerinden biri olup İzmir‘in en önemli turistik mekânlarından birisidir. Kızlarağası Hanı tarihi Kemeraltı Çarşısı içerisinde Çankaya olarak bilinen semtin kenarında yer almaktadır. Kemeraltı Çarşısı içerisinde pek çok tarihi han bulunmaktadır ancak Kızlarağası Hanı bunlar içerisinde en iyi korunmuş olanıdır. Han, İzmir’de kent imgesi oluşturan bir yapı olarak kozmopolit bir kültürel kimlik inşa etmiştir. Bu kimliğe yüklenen anlam bağlamında mekânda günlük ihtiyaç ve zevklerin yansımalarını görmek mümkündür. Mekânın şehrin ticaret merkezinde yer alması İzmir limanına bağlantılı konumda bulunması bu imgesel gücü arttırmaktadır. Hanın etrafında kent mekânı örgütlendiğinden, kolektif belleğin domino taşlarının başladığı yere isabet etmektir. Lefebvre’nin mekânsal sınıflamasında tarihsel süreç içinde tasarlanan günümüze doğru ise algılanan ve yaşanan mekân olarak hayatını sürdürmesi ile mekân kültürel olgu niteliğini vurgulamaktadır. Belli bir ritmi olan han, insan, kültür ve çevre bağlamında Castells’in kente yönelik sosyolojik çözümlemeleri, Soja ve Lefebvre’nin mekân, Harvey’in şehir ve Lynch’in kent imgesi kavramı kapsamında değerlendirilmiştir.

Keywords

Kızlarağası Hanı, sosyal mekan, kent kimliği

References

• Referans1 Baudrillard, J., (2017). “Simülakrlar ve Simülasyon”. İstanbul: Doğu Batı Yayınları
• Referans2 Castells, M. (1997). “Kent, Sınıf, İktidar”, Çev. A. Erendil, 1.Baskı, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi
• Referans3 Çekindir, H. Y., & Aktan (2021). “Kent Kimliği ve Kolektif Bellek İkilisi: Kemeraltı Buluşma Noktaları Örneği”. Kemeraltı Akademik
• Referans4 Harvey, D. ([1973]2019). “Sosyal Adalet ve Şehir”. İstanbul:Metis Yayınları.
• Referans5 Geyik, G. (2007). “İzmir Su Yapıları (Çeşme, Sebil, Şadırvan)”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum
• Referans6 Kızlarağası Hanı, (2022). https://kizlaragasihani.com.tr/ Erişim tarihi 08.05.2022 Kültür Bakanlığı (2022 https://izmir.ktb.gov.tr/TR-210604/hanlar.html). Erişim tarihi 09.05.2022
• Referans7 Türkiye Kültür Portalı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/izmir/gezilecekyer/kizlaragasi-hani Erişim tarihi 25.05. 2022
• Referans8 Kurtar, S. (2012) . “Mekânı Yaşamak: Lefebvre ve Mekânın Diyalektik Oluşumu.” Tücaum
• Referans9 Lefebvre, H. ([1967] 2020a). “Şehir Hakkı”. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Referans10 Lefebvre, H. ([2014] 2020b). “Mekânın Üretimi”. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Referans11 Lynch, K. ([1960] 2021). “Kent İmgesi”. İstanbul: İşbankası Kültür Yayınları
• Referans12 Kültür Bakanlığı (2022). https://izmir.ktb.gov.tr/TR-210604/hanlar.html Erişim tarihi 10.05.2022
• Referans13 Mimarizm (2008). “7000 Yıllık Bir Çarşı: Kemeraltı”. Mimarizm, Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu. (Aralık 05, 2008). https://www.mimarizm.com/makale/7000-yillik-bir-carsi-kemeralti_113872?sourceId=113865. Erişim tarihi 11.05.2022
• Referans14 Tanpınar, A. (([1946] 2013). “Beş Şehir”. İstanbul: Dergah Yayınları
• Referans15 Soja, E. W., (2019). “Postmodern Coğrafyalar”. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Referans16 Sennett, R. ([1996] 2008). “Ten ve Taş”. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Görsel Kaynakça Referans1 Şekil 1. Kızlarağası Hanı Minyatür Resmi (Arya Kamalı). Kültür Bakanlığı https://izmir.ktb.gov.tr/TR-210604/hanlar.html. Erişim tarihi 10.05.2022
• Referans2 Şekil 2. Kızlarağası Hanı Kitabesi. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:K%C4%B1zlara%C4%9Fas%C4%B1_Han%C4%B1_Kitabe_1.jpg. Erişim tarihi 10.05.2022
• Referans3 Şekil 3. Kemeraltı krokisi. “7000 Yıllık Bir Çarşı: Kemeraltı”. Mimarizm, Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu. (Aralık 05, 2008). https://www.mimarizm.com/makale/7000-yillik-bir-carsi-kemeralti_113872?sourceId=113865. Erişim tarihi 11.05.2022
• Referans4 Şekil 4. Kızlarağası Hanı-üst Dış Cephe. https://www.seturday.com/trend-seyahat-rotalari/tarihi-bugunde-yasatan-bir-carsi-kizlaragasi-hani-izmir. Erişim tarihi 05.2022