A Field Study on Islamic Financial Literacy of Religious Employees in Trabzon Province

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 44 - 60, 29.06.2025

Mehmet Ersoy , Asiye Işik

Abstract

The awareness of the basic principles and working method of Islamic Finance, which is rooted in Islamic economics, which is indisputably important in terms of its aim to be a breath of fresh air in the changing economic conjuncture in recent years, is considered to be very important both in terms of the sector and academically. This study investigates the level of Islamic financial knowledge of Trabzon Diyanet employees and the effects of this knowledge on their financial attitudes, behaviours and religious beliefs. The results of the study reveal that the majority of the participants have a high level of knowledge about the principles of Islamic finance and this knowledge strengthens their tendency to avoid interest and to prefer financial instruments in accordance with Islam. In addition, demographic variables such as education level and place of work were observed to create differences in the level of knowledge. Some of the participants feel hopeless about the future. Training programmes to increase Islamic financial literacy need to be increased

Keywords

Islamic Finance, Islamic Financial Literacy, Religious Staff

Trabzon İli Diyanet Çalışanlarının İslami Finansal Okur Yazarlığı Üzerine Bir Alan Araştırması

Abstract

Son yıllarda değişen ekonomi konjonktürüne yeni bir soluk olma gayesi taşıması bakımından önemi tartışmasız olan, kökleri İslam’ın temel ilkelerine dayanan İslami Finansın temel prensiplerinin ve çalışma yönteminin doğru anlaşılması hem sektör açısından hem akademik anlamda oldukça önemli görülmektedir. Bu çalışma, Trabzon ili Diyanet çalışanlarının İslami finansal bilgi düzeylerini ve bu bilginin finansal tutum, davranış ve dini inançları üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Araştırma sonuçları, katılımcıların büyük çoğunluğunun İslami finans prensipleri konusunda yüksek bilgi düzeyine sahip olduğunu ve bu bilginin onların faizden kaçınma ve İslam’a uygun finansal araçları tercih etme eğilimlerini güçlendirdiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, eğitim seviyesi ve görev yeri gibi demografik değişkenlerin bilgi düzeyinde farklılıklar yarattığı gözlemlenmiştir. Katılımcıların bazıları geleceğe dair umutsuzluk hissetmektedir. İslami finansal okuryazarlığı artırmaya yönelik eğitim programlarının artırılması gerekmektedir

Keywords

Katılım Finans, İslami Finansal Okur Yazarlık, Diyanet Personeli

References

• Abdulrahim, S. H., Rosemaliza, A. R., & Hamed, A. B. (2016). Islamic financial literacy and its determinants among university students: An exploratory factor analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(7), 32-35.
• Altundere Doğan, M. B. (2020). İslami finans okuryazarlığı ve finansal tercihlere etkisi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 14(1), 69-98. https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.789957
• Altunişik, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık.
• Ansar, S., Klapper, L., & Singer, D. (2023). The importance of financial education for the effective use of formal financial services. Journal of Financial Literacy and Wellbeing, 1(1), 28-46.
• Aydin, O. (2019). Diyanet İşleri Başkanlığı üzerine bir tartışma: Temsil meselesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(3), 891-918.
• Ayçilek, M. A., Ayriçay, Y., & Bekereci, N. E. (2021). İslami finansa diyanet personelinin bakış açısı üzerine bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 67-89. Bayram, S. S. (2015). Finansal okuryazarlık ve para yönetimi davranışları: Anadolu Üniversitesi öğrencileri üzerine uygulama (Doctoral dissertation, Anadolu University).
• Berekeci, N. E., Ayriçay, Y., & Kök, D. (2018). İslami finansal okuryazarlık: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde bir alan araştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 45-60.
• Bildirici Çalık, E. (2021). Katılım bankası personelinin İslami finansal bilgi düzeyinin ve faizsiz bankacılık ilkelerine duyarlılığının ölçülmesine yönelik bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 52, 361-392.
• Blumenstock, J., Callen, M., & Ghani, T. (2018). Why do defaults affect behavior? Experimental evidence from Afghanistan. American Economic Review, 108, 2868–2901.
• Breza, E., Kanz, M., & Klapper, L. (2020). Learning to navigate a new financial technology: Evidence from payroll accounts. National Bureau of Economic Research Working Paper, 28249.
• Collins, M. J., & Urban, C. (2020). Measuring financial well-being over the life course. European Journal of Finance, 26(4–5), 341–359. https://doi.org/10.1080/1351847X.2019.168263
• Çizakça, M. (2014). İslam’da finans ve kalkınma: Tarihsel bir bakış açısı ve kısa bir ileri bakış. İçinde Z. Iqbal & A. Mirakhor (Ed.), Ekonomik Gelişim ve İslami Finans (ss. 143-161). İstanbul: Borsa İstanbul.
• DeVellis, R. F. (2012). Scale development: Theory and application (3rd ed.). Sage Publications Inc.
• Durmuş, M. E., & Yardımcıoğlu, F. (2018). İlahiyat öğrencileri ne kadar İslami finans okuryazarı? Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 167-183.
• Engin, C., Eren, A. S., & Balkar, O. E. (2020). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi lisans öğrencilerinin finansal okuryazarlık durumlarının tespitine yönelik bir alan çalışması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(2), 283-315.
• Erdoğan, A., & Çakır, M. (2020). Türkiye’de katılım banka müşterilerinin İslami finans okuryazarlığı ve yatırım tercihlerine etkileri. In 12th International Conference on Islamic Economics & Finance. Field, A. (2000). Discovering Statistics using SPSS for Windows. London – Thousand Oaks –New Delhi: Sage publications
• Field, E., Pande, R., Rigol, N., Schaner, S., & Troyer Moore, C. (2021). On her own account: How strengthening women’s financial control impacts labor supply and gender norms. American Economic Review, 111, 2342–2375.
• George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference (4th ed.). Allyn & Bacon.
• Güngör, H. Y., & Güleç, R. (2021). Muhafazakârlık tutumunun finansal davranışlara etkisi: Adıyaman ilindeki kamu personeli üzerine bir araştırma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 1-14.
• Iqbal, Z., & Mirakhor, A. (2011). An introduction to Islamic finance: Theory and practice (Vol. 687). John Wiley & Sons. İslamoğlu, A. H., & Altunişik, R. (2003). Tüketici davranışları. Beta Yayınları.
• Işık, M. (2021). Katılım Bankacılığının Sektör İçerisindeki Payının Arttırılmasında İslami Finansal Okuryazarlığın Önemi: Türkiye ve Malezya Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz.
• Jamsath, A. A. (2023). Bazı modern finansal işlemlerin İslam akitler nazariyesi açısından tahlili: Finansal kiralama ve sigorta örneği (Doctoral dissertation, Bursa Uludağ University).
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, H. N. (2017). Kanaat önderliği bağlamında imamlık rolü (Doctoral dissertation, Marmara University).
• Kohistani, M. N., & Çokmutlu, M. E. (2023). Üniversite öğrencilerinin İslami finansal okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi, 4(2), 54-78.
• Lajis, S. M. (2019). Enhancing Islamic financial literacy among Muslim community. Journal of Islamic Banking and Finance, 36(1), 28-41.
• Lusardi, A., & Messy, F. A. (2023). The importance of financial literacy and its impact on financial wellbeing. Journal of Financial Literacy and Wellbeing, 1(1), 1-11.
• Lusardi, A., Mitchell, O. S., & Curto, V. (2010). Financial literacy among the young. The Journal of Consumer Affairs, 44(2), 358-380.
• Muralidharan, K., Niehaus, P., & Sukhtankar, S. (2016). Building state capacity: Evidence from biometric smartcards in India. American Economic Review, 106, 2895–2929.
• Obaidullah, M. (2015). Islamic financial literacy: Conceptual framework and research agenda. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management.
• Öner, M. H. (2023). Katılım bankacılığı derslerinin İslami finans okuryazarlık düzeyine etkisi: Aksaray Üniversitesi örneği. Maruf İktisat İslâm İktisadı Araştırmaları Dergisi, 3(1), 4-17. https://doi.org/10.58686/marufiktisat.1292443
• Öner, M. H., & Canbaz, M. F. (2023). Üniversite öğrencilerinin İslami finans okuryazarlığı. Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 88-111. https://doi.org/10.52736/ubeyad.1309539
• Qublan, A. I. M. A., & Yıldız, M. (2022). Determining the level of Islamic finance literacy: A research on FEAS and FIS students. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 500-515.
• Roemanasari, F., Sabela, J., & Rusgianto, S. (2022). Islamic financial literacy and financial behavior on investment intention. Jurnal Ilmu Ekonomi Terapan, 7(2), 239-250.
• Salihoğlu, E. (2022). Türkiye’de katılım bankacılığı büyüklüğünü etkileyen seçilmiş faktörler üzerine bir analiz. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 211-234.
• Saray, Ö., & Güngör, S. (2023). İslami finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Tokat ili üzerine bir alan araştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, 309-333. https://doi.org/10.30794/pausbed.1097723
• Setiawati, R., Nidar, S. R., Anwar, M., & Masyita, D. (2018). Islamic financial literacy: Construct process and validity. Academy of Strategic Management Journal, 17(4), 1-12.
• Sirim, V. (2020). İslâm İktisadına Göre “Sonsuz İhtiyaçlar-Kıt Kaynaklar” Yaklaşımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(19), 51-73.
• Warmath, D., & Zimmerman, D. (2019). Financial literacy as more than knowledge: The development of a formative scale through the lens of Bloom's domains of knowledge. Journal of Consumer Affairs, 53(4), 1602-1629. https://doi.org/10.1111/joca.12286
• Wright, R., Tekin, E., Topalli, V., McClellan, C., Dickson, T., & Rosenfeld, R. (2017). Less cash, less crime: Evidence from the electronic benefit transfer program. Journal of Law and Economics, 60, 361-383.
• Yazıcıoğlu, M. E. (2024). A Grubu Mesleklerdeki Kamu Personelinin İslami Finansal Okuryazarlık Düzeyinin İncelenmesi= Examination of Islamic Financial Literacy Levels of Public Personnel in Group A Professions (Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
• Yıldırım, M. (2020). Bireylerin İslami finans okuryazarlık düzeyi ve katılım bankası tercihi: Türkiye değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 730-744.
• Yıldırımer, N. (2022). Kişilerin tüketim davranışlarında islami finansal okuryazarlığın etkisi (Master's thesis, Afyon Kocatepe University).