MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERİN KATILIM BANKALARINA ETKİSİ: CAMELS MODELİ KAPSAMINDA İNCELEME

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 61 - 74, 29.06.2025

Mehmet Sinan Çelik

Abstract

Bu çalışma, makroekonomik değişkenlerin katılım bankalarının CAMELS performans göstergeleri üzerindeki etkisini analiz etmektedir. Çalışmada 2019-2023 dönemi için Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarına ait veriler kullanılmış olup panel regresyon analizi yöntemi uygulanmıştır. Analiz sonuçları, bütçe dengesi değişkeninin tüm CAMELS bileşenleri üzerinde negatif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bu durum, bütçe açığının artmasının katılım bankalarının sermaye yeterliliği, varlık kalitesi, yönetim etkinliği, kârlılık ve likidite üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ortaya koymaktadır. Para arzı (M2) değişkeni ise genellikle pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olup, para arzındaki artışın katılım bankalarının finansal performansını güçlendirdiği anlaşılmaktadır. GSYİH büyüme oranı bazı modellerde negatif ve anlamlı bir etkiye sahip olup, ekonomik büyümenin belirli finansal göstergeler üzerinde baskı oluşturabileceğini düşündürmektedir. Enflasyon değişkeni ise genel olarak istatistiksel olarak anlamlı bulunmamış, sadece yönetim etkinliği modeli için pozitif ve anlamlı bir etkiye sahiptir. Sonuç olarak, makroekonomik değişkenlerin katılım bankalarının finansal göstergeleri üzerinde farklı yönlerde ve farklı şekillerde etkileri olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar, düzenleyici kurumlar ve politika yapıcılar için önemli bilgiler sunmaktadır.

Keywords

CAMELS , Katılım Bankaları , Panel Regresyon

The Impact of Macroeconomic Variables on Participation Banks An Analysis within the Scope of CAMELS Model

Abstract

This study analyzes the impact of macroeconomic variables on CAMELS performance indicators of participation banks. In the study, data from participation banks operating in Turkey for 2019-2023 were used, and the panel regression analysis method was applied. The analysis results show that the budget balance variable negatively and significantly affects all CAMELS components. This situation reveals that an increase in the budget deficit negatively affects the capital adequacy, asset quality, management effectiveness, profitability, and liquidity of participation banks. On the other hand, the money supply (M2) variable generally has a positive and significant effect, indicating that an increase in money supply strengthens the financial performance of participation banks. The GDP growth rate negatively and significantly impacts some models, suggesting that economic growth may pressure certain financial indicators. The inflation variable is not found to be statistically significant in general and has a positive and significant effect only for the management effectiveness model. In conclusion, macroeconomic variables have different effects on financial indicators of participation banks in different directions and different ways. These results provide essential information for regulators and policymakers.

Keywords

CAMELS , Katılım Bankaları , Panel Regresyon

References

• Akyüz, F., Soba, A. Ş., ve Yeşil, T. (2020). Katılım bankalarının CAMELS analizi yöntemiyle finansal performanslarının değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (87), 145-166.
• Alparslan, N., & Özbek, B. (2024). Covıd-19 Öncesi Ve Sonrası Dönemde Türkiye’deki Katılım Bankalarının Camels Yöntemi ile Finansal Performanslarının Analizi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 113-126.
• Altan, M., (2001). Fonksiyonlar ve İşlemler Açısından Bankacılık. İstanbul: Beta Basım.
• Atar, A. (2023). Katılım Esaslı Yatırım Bankacılığı: Türk Bankacılık Sisteminde Yeni Bir Aktör. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 8(1), 285-296.
• Aytekin, Sinan - Sakarya, Şakir. (2013). “BIST’deki Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının 2001 ve 2008 Finansal Krizleri Çerçevesinde CAMELS Derecelendirme Sistemi ile Değerlendirilmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 25-58.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 2025. https://www.bddk.org.tr/ Erişim Tarihi: 02.01.2025 Barth, JR, Caprio, G & Levine, R 2008, Bank Regulations Are Changing: For Better or Worse?, Working Paper, World Bank.
• Baselga-Pascual, l., & Vähämaa, e. (2021). Female leadership and bank performance in latin america. EmergingMarkets Review, 48, 100807.
• Batır Eyceyurt, T. (2019). Türkiye’de Kamu Katılım Bankalarının Bankacılık Sektörü Bazında Değerlendirilmesi: CAMELS Analizi İle 2015-2017 Yıllarına İlişkin Bir İnceleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (83), 193-212.
• Beyter, R. (2024). CAMELS Analizi ve İstatistiksel Yöntemler Kullanılarak Mevduat ve Katılım Bankacılığı Sektörlerinin Karşılaştırmalı Performans Analizi: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü Finans Anabilim Dalı, İstanbul, 2024.
• Buallay, A., Fadel, S. M., Alajmi, J., & Saudagaran, S. (2021). sustainability reporting and bank performance after fi-nancial crisis: evidence from developed and developing countries. Competitiveness Review: An International BusinessJournal, 31(4), 747–770.
• Dash, Mihir - Das, Annyesha. (2010), “A CAMELS Analysis of the Indian Banking Industry”, papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1666900.
• Dilber, C., ve Hatipoğlu, M. (2022). CAMELS göstergeleri bağlamında katılım bankacılığı ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(4), 2972-2993.
• Doğan, M. (2013). Katılım ve geleneksel bankaların finansal performanslarının karşılaştırılması: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (58), 175-188.
• Driscoll J. C. and Kraay A. C., (1998). “Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panel Data”, Review of Economics and Statistics, 80, 549-560.
• Ege, İlhan - Topaloğlu, Emre - Karakozak, Özlem (2015). “CAMELS Performans Değerleme Modeli: Türkiye’deki Mevduat Bankaları Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), ss. 109-126.
• Eren, F. Y., Özdağoğlu, A., ve Bekci, İ. (2021). Katılım bankalarının CAMELS oranlarının analizi: MULTIMOORA ve MAUT yöntemleri ile bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(30), 552-572.
• Gümüş, Fatih, B. - Nalbantoğlu, Önder (2015). “Türk Bankacılık Sektörünün CAMELS Analizi Yöntemiyle 2002-2013 Yılları Arasında Performans Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), ss. 83-106.
• Hirtle, BJ & Lopez, JA 1999, ‘Supervisory Information and the Frequency of Bank Examinations’, FRBNY Economic Policy Review, pp. 1-19.
• Kacem, O., & El harbi, s. (2023). Risk governance, ethics codes and bank performance: evidence from large banksworldwide. Managerial Finance, 49(2), 205–226.
• Kandemir, Tuğrul - Demirel Arıcı, Nuray (2013). “Mevduat Bankalarında CAMELS Performans Değerleme Modeli Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma (2001-2010)”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), ss. 61-87.
• Karakuş, R. ve Küçük, Ş. Y. (2016). Katılım bankalarında karlılığın belirleyicileri: Türkiye örneği için bir panel veri analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 119-133.
• Kutlu, M. ve Karamustafa, O. (2019). Katılım bankalarının ekonomik büyümede rolü: mevduat bankaları ile karşılaştırmalı bir analiz. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 3025-3034
• Mazzillo, JA 1993, The structure of the US banking system and banking supervision, Working Paper, Institute of Brazilian Issues of The George Washington University.
• Özçim, H. ve Kaya F. (2021a). Türkiye’deki katılım bankalarında asimetrik bilgi sorununun makroekonomik kullanımları çerçevesinde incelenmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6 (16), 572-584.
• Öztürk, H. (2016). Türk bankacılık sektörünü etkileyen makro ekonomik faktörlerin ampirik analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (620), 11-29.
• Rozzani, N., ve Rahman, R. A. (2013). CAMELS and performance evaluation of banks in Malaysia: conventional versus Islamic. Journal of Islamic Finance and Business Research, 2(1), 36-45.
• Tatoğlu Y., F., (2021) Panel Veri Ekonometrisi / Stata Uygulamalı, Beta Yayıncılık
• Tenekeci, M., (2017). Katılım Bankacılığının Finansal İstikrara Etkisi: Türkiye Örneği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 25. Konya: KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı .
• Thangavelu, SM & Findlay, C 2010, ‘Bank efficiency, regulation and response to crisis of financial institutions in selected Asian countries’, paper presented at the ERIA Workshop Program “Linkages between Real and Financial Aspects of Economic Integration in East Asia”, Singapore, February 2010.
• Uludağ, M. C. (2019). Türkiye'de katılım bankacılığının analitik incelemesi. Maliye ve Finans Yazıları, (111), 201-232.
• Williams, Harley. Tega. (2011). “Determinants of capital adequacy in the Banking Sub-Sector of the Nigeria Economy: Efficacy of Camels.(A Model Specification with CoIntegration Analysis).” International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 1(3), pp. 233.
• Yazıcıoğlu, Y., ve Uygurtürk, H. (2023). Yabancı, özel ve kamusal sermayeli mevduat bankaları ile katılım bankalarının CAMELS yöntemiyle analizi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(2), 115-131.
• Yıldız, N. (2023). Performance analysis of participation banks operating in Türkiye. Cumhuriyet Universitesi Journal of Economics & Administrative Sciences (JEAS), 24(1).