Türkiye-İsrail İlişkilerinde Rotayı Değiştirmek: Hermann Modeli

Year 2025, Volume: 40 Issue: 1, 193 - 222

Burak Bınarcı

https://doi.org/10.24988/ije.1480312

Abstract

Türkiye-İsrail ilişkileri 1948’den 1991 Madrid Konferansına kadar inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. Türkiye ve İsrail, 1990lı yıllarda hegemonik güç haline gelen ABD’nin Tahran ve Bağdat’a yönelik çevreleme politikası kapsamında Ortadoğu güvenlik hattının iki önemli aktörü haline gelmiş ve bu doğrultuda iki ülke arasında stratejik ortaklık kurulmuştur. Fakat 2000li yıllara gelindiğinde Türkiye ve İsrail’in çıkarları Irak ve Suriye’de çatışmaya başlamış ve AK Parti iktidarlarının Filistin hassasiyeti de devreye girdiğinde Türkiye’nin İsrail’e yönelik politikası stratejik ortaklıktan denge içinde denge izlemeye dönüşmüştür. Türkiye’nin İsrail-Suriye barışını sağlamak için arabuluculuk girişiminde bulunduğu ve barış müzakerelerinin devam ettiği dönemde İsrail’in Gazze’ye saldırması ve ardından Davos’ta Erdoğan ve Peres arasında yaşanan gerginlik ikili ilişkilerde tansiyonun yükselmesine sebep olmuştur. İsrail’in Mavi Marmara saldırısı sonucu ilişkiler kesilmiş ve Türkiye İsrail’den özür dilemesini, tazminat ödemesini ve Gazze’deki ablukayı kaldırmasını talep etmiştir. Dondurulmuş ilişkilerde ABD teşvikiyle 2013 yılında İsrail’in Türkiye’den özür dilemesiyle normalleşmenin yolu açılmış olsa da 2014 yılı sonuna kadar herhangi bir yakınlaşma görülmemiştir. Bu dönemde Türkiye bir yandan Filistin meselesini içselleştirirken diğer yandan da uluslararası alanda Filistin yönetiminin tanınması için girişimlerde bulunmuş ve İsrail’e olan baskısını devam ettirmiştir. Charles Hermann’ın Rotayı Değiştirmek Modeli dış politikada değişimin doğasını tespit edebilmek için birbirini tamamlayan düzeylerde değerlendirme zemini sunmaktadır. Bu çerçevede çalışmada 2002-2014 yılları arasında Türkiye’nin İsrail politikasındaki değişimin uyum/efor, program, problem/amaç ve uluslararası yönelim kapsamında analizi amaçlanmaktadır.Charles Hermann’ın Rotayı Değiştirmek Modeli dış politikada değişimin doğasını tespit edebilmek için birbirini tamamlayan düzeylerde değerlendirme zemini sunmaktadır. Bu çerçevede çalışmada 2002-2014 yılları arasında Türkiye’nin İsrail politikasındaki değişimin uyum/efor, program, problem/amaç ve uluslararası yönelim kapsamında analizi amaçlanmaktadır.

Keywords

Türkiye-İsrail İlişkileri, Dış Politikada Değişim, Rotayı Değiştirmek: Hermann Modeli, Türk Dış Politikası

Changing the Course in Türkiye-Israel Relations: The Hermann Model

Abstract

Türkiye-Israel relations followed a fluctuating course from 1948 until the 1991 Madrid Conference. Türkiye and Israel became two important actors of the Middle East security line within the scope of the containment policy of the USA, which became the hegemonic power in the 1990s, towards Tehran and Baghdad. A strategic partnership was established between the two countries in this direction. However, in the 2000s, the interests of Türkiye and Israel began to conflict in Iraq and Syria, and when the AK Party governments' sensitivity to Palestine came into play, Türkiye's policy towards Israel turned from a strategic partnership to monitoring balance within balance. During the period when Türkiye attempted to mediate to ensure Israel-Syria peace and peace negotiations were continuing, Israel's attack on Gaza and the subsequent tension between Erdoğan and Peres in Davos caused tension in bilateral relations to rise. As a result of Israel's Mavi Marmara attack, relations were severed and Türkiye demanded Israel to apologize, pay compensation and lift the blockade in Gaza. Although the path to normalization was paved in frozen relations with Israel's apology to Türkiye in 2013, with the encouragement of the USA, no rapprochement was seen until the end of 2014. During this period, while Türkiye internalized the Palestinian issue, it also took initiatives to recognize the Palestinian administration in the international arena and continued its pressure on Israel. Charles Hermann's Changing Course Model provides a basis for evaluation at complementary levels to determine the nature of change in foreign policy. In this context, the study aims to analyze the change in Türkiye's Israel policy between 2002 and 2014 within the scope of adjustment/effort, program, problem/goal and international orientation.Charles Hermann's Changing Course Model provides a basis for evaluation at complementary levels to determine the nature of change in foreign policy. In this context, the study aims to analyze the change in Türkiye's Israel policy between 2002 and 2014 within the scope of adjustment/effort, program, problem/goal and international orientation.

Keywords

Türkiye-Israel Relations, Change in Foreign Policy, Changing Course: The Hermann Model, Turkish Foreign Policy

References

• ABD Ziyaretini Tamamlayan Başbakan Erdoğan, Türkiye’ye Döndü... (2004, Haziran 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/abd-ziyaretini-tamamlayan-basbakan-erdogan-turkiyeye-dondu.
• ABD, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün İsrail Ziyaretinden Memnun... (2005, Ocak 4). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/abd-disisleri-bakani-abdullah-gulun-israil-ziyaretinden-memnun.
• ABD’den Erdoğan’ın Sözlerine İlişkin Açıklama. (2013, Ağustos 20). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/abd-den-erdogan-in-sozlerine-iliskin-aciklama.
• ABD’den Ortadoğu’da “Birlik Turu.” (2007, Temmuz 31). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/abdden-ortadoguda-birlik-turu.
• Abdullah Gül ile Nebil Şaad’ın Ortak Basın Toplantısı...(2). (2005, Ocak 5). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/abdullah-gul-ile-nebil-saadin-ortak-basin-toplantisi-2.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı. (2007, Şubat 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/ak-parti-tbmm-grup-toplantisi.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı. (2008, Nisan 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/ak-parti-tbmm-grup-toplantisi.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı. (2009, Şubat 3). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/ak-parti-tbmm-grup-toplantisi.
• Ak Parti TBMM Grup Toplantısı...(3). (2004, Haziran 15). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/ak-parti-tbmm-grup-toplantisi-3.
• Aksar, Y. (2012). Birleşmiş Milletler Palmer (Mavi Marmara) Raporu ve uluslararası hukuk. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(33), 23–40.
• Alterman, J.B. ve Malka, H. (2012). Shifting Eastern Mediterranean Geometry. Washington Quarterly. 35(3):111-125.
• Amerikan Yahudi Kongresi’ne mektupla yanıt. (2014, Temmuz 29). Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/politika/amerikan-yahudi-kongresine-mektupla-yanit/135981.
• Bakan Davutoğlu: “İsrail’e 3 Temel İlkeden Asla Feragat Etmeyeceğimizi Bildirdik.” (2012). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/bakan-davutoglu-israile-3-temel-ilkeden-asla-feragat-etmeyecegimizi-bildirdik.
• Bakan Davutoğlu’ndan İsrail Açıklaması. (2012, Nisan 23). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/bakan-davutoglundan-israil-aciklamasi.
• Bakan Gül’den Hamas Açıklaması... (2006, Şubat 19). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/bakan-gulden-hamas-aciklamasi.
• Bakan Gül’den Hamas Ziyareti Açıklaması... (2006, Şubat 16). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/bakan-gulden-hamas-ziyareti-aciklamasi.
• Balcı, A., ve Kardaş, T. (2012). The changing dynamics of Turkey’s Relations with Israel: An analysis of “securization.” Insight Turkey, 14(2), 99–120.
• Başbakan Erdoğan “Gazze” Oturumunda Konuştu. (2009, Ocak 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-gazze-oturumunda-konustu.
• Başbakan Erdoğan Arap Birliği’nde Konuştu. (2011, Eylül 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-arap-birliginde-konustu.
• Başbakan Erdoğan BM Genel Kurulu’nda Konuştu (1). (2011, Eylül 22). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-bm-genel-kurulunda-konustu-1.
• Başbakan Erdoğan Gazze Oturumunu Terk Etti (2). (2009, Ocak 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-gazze-oturumunu-terk-etti-2.
• Başbakan Erdoğan Irak’a Gitti (1). (2009, Ekim 15). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-iraka-gitti-1.
• Başbakan Erdoğan Oturumu Terk Etmesinden Sonra Konuştu. (2009b, Ocak 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-oturumu-terk-etmesinden-sonra-konustu.
• Başbakan Erdoğan, “Türkiye Neden Şimdi Ortadoğu ile İlgileniyor?” Diye Soran Arap Gazeteciye Tepki Gösterdi. (2009, Ocak 5). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-turkiye-neden-simdi-ortadogu-ile-ilgileniyor-diye-soran-arap-gazeteciye-tepki-gosterdi.
• Başbakan Erdoğan, ABD Başkanı Bush ile Telefon Görüşmesi Yaptı... (2006, Temmuz 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-abd-baskani-bush-ile-telefon-gorusmesi-yapti.
• Başbakan Erdoğan, Filistin Başbakanı Abbas İle Telefonla Görüştü. (2003, Haziran 8). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-filistin-basbakani-abbas-ile-telefonla-gorustu.
• Başbakan Erdoğan, Gazze’ye Saldıran İsrail’e Sert Tepki Gösterdi. (2008, Aralık 27). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-gazzeye-saldiran-israile-sert-tepki-gosterdi.
• Başbakan Erdoğan, İsrail’in Özrünü Değerlendirdi. (2013, Mart 23). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-israilin-ozrunu-degerlendirdi.
• Başbakan Erdoğan: “Ey İslam Dünyası Senin Canın Yanmıyor, Yüreğin Parçalanmıyor Mu?” (2014, Temmuz 17). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-ey-islam-dunyasi-senin-canin-yanmiyor-yuregin-parcalanmiyor-mu.
• Başbakan Erdoğan: “Filistin İle İlgili Bu Gelişme Dünyamız İçin Tarihi Bir Gelişme.” (2012, Aralık 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-filistin-ile-ilgili-bu-gelisme-dunyamiz-icin-tarihi-bir-gelisme.
• Başbakan Erdoğan: “İnsani Trajediye Sessiz Kalmayın.” (2008, Aralık 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-insani-trajediye-sessiz-kalmayin.
• Başbakan Erdoğan: “İsrail Bir Terör Devletidir.” (2014, Temmuz 25). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-israil-bir-teror-devletidir.
• Başbakan Erdoğan: “Zulüm Durmazsa Türkiye ve İsrail Arasındaki Normalleşmenin Gerçekleşmesi Mümkün Değildir.” (2014, Temmuz 10). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogan-zulum-durmazsa-turkiye-ve-israil-arasindaki-normallesmenin-gerceklesmesi-mumkun-degildir.
• Başbakan Erdoğan’a Cesaret Ödülü... (2005, Haziran 10). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogana-cesaret-odulu.
• Başbakan Erdoğan’dan Hamas ve El Fetih’e “Süratle Uzlaşın” Çağrısı. (2009, Ocak 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogandan-hamas-ve-el-fetihe-suratle-uzlasin-cagrisi.
• Başbakan Erdoğan’dan İsrail Başbakan’ı Şaron’a Kutlama Telefonu... (2005, Ağustos24). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogandan-israil-basbakani-sarona-kutlama-telefonu.
• Başbakan Erdoğan’dan Ortadoğu Ülkelerine “Barış” Turu. (2008, Aralık 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogandan-ortadogu-ulkelerine-baris-turu.
• Başbakan Erdoğan’dan, Ortadoğu’daki Gerginlikle İlgili Yorum... (2006, Temmuz 14). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdogandan-ortadogudaki-gerginlikle-ilgili-yorum.
• Başbakan Erdoğan’ın Açıklamalarına İsrail’den Tepki. (2008, Ocak 24). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-aciklamalarina-israilden-tepki.
• Başbakan Erdoğan’ın Basın Toplantısı. (2010, Ocak 12). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-basin-toplantisi.
• Başbakan Erdoğan’ın Basın Toplantısı...(2). (2006, Ocak 27). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-basin-toplantisi-2.
• Başbakan Erdoğan’ın İsrail İle İlgili Açıklamalarına Düzeltme. (2011, Eylül 6). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-israil-ile-ilgili-aciklamalarina-duzeltme.
• Başbakan Erdoğan’ın İsrail Ziyareti... (2005, Mayıs 2). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-israil-ziyareti.
• Başbakan Erdoğan’ın Mısır Temasları. (2009, Ocak 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-erdoganin-misir-temaslari.
• Başbakan Gül’ün Mısır Ziyareti...(7). (2002, Ocak 5). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-gulun-misir-ziyareti-7.
• Başbakan-Hariri Ortak Basın Toplantısı (3). (2010, Ocak 11). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakan-hariri-ortak-basin-toplantisi-3.
• Başbakanlık kaynakları, İsrail Başbakanı Netenyahunun, Başbakan Erdoğandan özür dilediğini doğruladı. (2013, Mart 22). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/basbakanlik-kaynaklari-israil-basbakani-netenyahunun-basbakan-erdogandan-ozur-diledigini-dogruladi.
• Bengio, O. (2004). The Turkish-Israeli relationship: Changing Ties of Middle Eastern outsiders. New York: Palgrave Macmillan.
• Benli Altunışık, M. ve Martin, L. G. (2023). Turkey and the Middle East and North Africa under the AKP: A three level analysis of foreign policy change. Uluslararası İlişkiler / International Relations, 20(78), 79–96.
• Bila, F. (2005, Şubat 12). Erdoğan-Şaron zirvesi. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/erdogan-saron-zirvesi-104825.
• Bila, F. (2006, Şubat 18). Hamas ziyaretinin perde arkası. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/hamas-ziyaretinin-perde-arkasi-146745.
• Bila, F. (2010a, Haziran 4). İsrail kaybetti. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/israil-kaybetti-1246438.
• Bila, F. (2010b, Haziran 17). Türkiye’den İsrail’e: Büyükelçilik yerine maslahatgüzarlık. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/turkiye-den-israil-e-buyukelcilik-yerine-maslahatguzarlik-1251814.
• BM raporunda sadece tazminat var. (2011, Eylül 1). NTV. https://www.ntv.com.tr/dunya/bm-raporunda-sadece-tazminat-var.
• Burris, G. (2003) Turkey–Israel: speed bumbs. Middle East Quarterly. 10(4), http://www. meforum.org/569/turkey-israel-speed-bumps.
• Cumhurbaşkanı Gül, Mısır Dönüşünde Uçakta Açıklamalarda Bulundu. (2008, Ocak 17). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/cumhurbaskani-gul-misir-donusunde-ucakta-aciklamalarda-bulundu.
• Davutoğlu George Washıngton Üniversitesi’nde Konuştu. (2012, Şubat 10). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-george-washington-universitesinde-konustu.
• Davutoğlu, İtalyan Mevkidaşı ile Ortak Basın Toplantısı Yaptı. (2012, Kasım 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-italyan-mevkidasi-ile-ortak-basin-toplantisi-yapti.
• Davutoğlu: “Filistin’i Desteklemek İçin New York’tayız.” (2012, Kasım 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-filistin-i-desteklemek-icin-new-york-tayiz.
• Davutoğlu: “İsrail’in Bu Yeni Gerçeği Kabul Etmesi Lazım.” (2012, Kasım 30). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-israil-in-bu-yeni-gercegi-kabul-etmesi-lazim.
• Davutoğlu: “Türkiyesiz Bir Ateşkes Söz Konusu Olamazdı.” (2009, Ocak 19). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-turkiyesiz-bir-ateskes-soz-konusu-olamazdi.
• Davutoğlu-Rasmussen Ortak Basın Toplantısı. (2012, Şubat 17). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/davutoglu-rasmusssen-ortak-basin-toplantisi.
• Devlet Bakanı Tüzmen: “Davos’ta Yaşanan Süreç Bitmiştir.” (2009, Şubat 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/devlet-bakani-tuzmen-davosta-yasanan-surec-bitmistir.
• Dışişleri Bakanı Davutoğlu Bosna Hersek’e Gitti. (2009, Ekim 16). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/disisleri-bakani-davutoglu-bosna-herseke-gitti.
• Dışişleri Bakanı Davutoğlu Karadağ’a Gitti (2). (2010, Ocak 28). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/disisleri-bakani-davutoglu-karadaga-gitti-2.
• Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun Basın Toplantısı 1. (2011, Eylül 2). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/disisleri-bakani-davutoglunun-basin-toplantisi.
• Dışişleri Bakanlığı’ndan İkinci Açıklama. (2010, Ocak 12). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/disisleri-bakanligindan-ikinci-aciklama.
• Elekdağ, S. (1996). 2 1/2 War Strategy. Perceptions. Journal of International Affairs, 1(4):21-32.
• Erdoğan Ve Şaron’un Basın Toplantısı...(1). (2005, Mayıs 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdogan-ve-saronun-basin-toplantisi-1.
• Erdoğan, İsrail Başbakanı ile Telefonda Görüştü. (2003, Haziran 8). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdogan-israil-basbakani-ile-telefonda-gorustu.
• Erdoğan, İstanbul’daki Saldırıları Lanetledi... (2003, Kasım 16). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdogan-istanbuldaki-saldirilari-lanetledi.
• Erdoğan’dan İsrail’e Mesaj. (2012, Eylül 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdogandan-israile-mesaj.
• Erdoğan’ın ABD’deki Temasları... (2002, Aralık 10). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdoganin-abddeki-temaslari.
• Erdoğan’ın Tokyo’daki Basın Toplantısı...(2). (2004, Nisan 13). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdoganin-tokyodaki-basin-toplantisi-2.
• Erdoğan—Paritzky Görüşmesinden Notlar... (2004, Mayıs 25). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/erdogan-paritzky-gorusmesinden-notlar.
• Filistin Devlet Başkanı Abbas İsrail Saldırılarından Hamas’ı Sorumlu Tuttu. (2008, Aralık 28). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/filistin-devlet-baskani-abbas-israil-saldirilarindan-hamasi-sorumlu-tuttu.
• Filistin’de Seçimleri Hamas’ın Kazanması... (2006, Ocak 26). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/filistinde-secimleri-hamasin-kazanmasi.
• Gazze Şeridi’nde Ateşkes Yürürlüğe Girdi. (2008, Haziran 19). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/gazze-seridinde-ateskes-yururluge-girdi.
• Gazze’de Daimi Ateşkes. (2014, Ağustos 26). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/gazze-de-daimi-ateskes.
• Gül ve Şalom’un Ortak Basın Toplantısı. (2003, Nisan 14). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/gul-ve-salomun-ortak-basin-toplantisi.
• Halliday, F. (2005). The Middle East in International Relations: Power, Politics and Ideology. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hamas’dan “Direniş Sürecek” Açıklaması... (2005, Ocak 12). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/hamasdan-direnis-surecek-aciklamasi.
• Hermann, C. F. (1990). Changing Course: When Governments Choose to Redirect Foreign Policy. International Studies Quarterly, 34(1), 3–21.
• Israel-Syria dialogue ‘to continue.’ (2008, May 23). Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2008/5/23/israel-syria-dialogue-to-continue.
• İsrail Askerleri Yardım Gemisine Saldırdı. (2010, Mayıs 31). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israil-askerleri-yardim-gemisine-saldirdi.
• İsrail Başbakan Yardımcısı Olmert’in Basın Toplantısı. (2004, Temmuz 15). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israil-basbakan-yardimcisi-olmertin-basin-toplantisi.
• İsrail Başbakanı Olmert Ankara’da. (2008, Aralık 22). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israil-basbakani-olmert-ankarada.
• İsrail Dışişleri Bakanı Yardımcısı Ayalon’dan “Yüksek Koltuk” Mesajı. (2010, Ocak 12). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israil-disisleri-bakani-yardimcisi-ayalondan-yuksek-koltuk-mesaji.
• İsrail ve Pakistan Dışişleri Bakanlarının İstanbul Buluşması... (2005, Eylül 1). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israil-ve-pakistan-disisleri-bakanlarinin-istanbul-bulusmasi.
• İsrail’den Gazze’ye Hava Saldırısı: En Az 40 Ölü. (2008, Aralık 27). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israilden-gazzeye-hava-saldirisi-en-az-40-olu.
• İsrail’den Hamas’a 48 Saat Mühlet. (2008, Aralık 26). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israilden-hamasa-48-saat-muhlet.
• İsrailli Komisyon Mavi Marmara Baskınının “Yasal” Olduğunu Açıkladı. (2011, Ocak 23). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/israilli-komisyon-mavi-marmara-baskininin-yasal-oldugunu-acikladi.
• Kanat, K. B. ve Hannon, J. (2017). Turkey-Israel relations in the new era: Opportunities and challenges. Mediterranean Quarterly. 28(4):64-86.
• Kerry ve Davutoğlu Soruları Cevapladı. (2013, Nisan 7). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/kerry-ve-davutoglu-sorulari-cevapladi.
• Kıbrıs Rum Basınına Göre İsrail ve Güney Kıbrıs Ortak Askeri Tatbikata Hazırlanıyor. (2011, Ekim 20). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/kibris-rum-basinina-gore-israil-ve-guney-kibris-ortak-askeri-tatbikata-hazirlaniyor.
• Murinson, A. (2010). Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and Security in the Middle East and Caucasus. New York: Routledge.
• No: 182, 12 Ekim 2009, Anadolu Kartalı Tatbikatı Hk. / T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2009, Ekim12). T.C. Dışişleri Bakanlığı. https://www.mfa.gov.tr/no_-182_-12-ekim-2009_-anadolu-kartali-tatbikati-hk_.tr.mfa.
• NO-81—21 Mayıs 2008, İsrail ile Suriye arasında aracılı barış görüşmeleri hakkında / T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2008, Mayıs 21). T.C. Dışişleri Bakanlığı. https://www.mfa.gov.tr/no-81---21-mayis-2008_-israil-ile-suriye-arasinda-aracili-baris-gorusmeleri-hk_.tr.mfa.
• Obama: “Erdoğan ve Netanyahu Telefonla Görüştü.” (2013, Mart 22). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/obama-erdogan-ve-netanyahu-telefonla-gorustu.
• Oğuzlu, T. (2010). The changing dynamics of Turkey–Israel relations: A structural realist account. Mediterranean Politics, 15(2), 273–288.
• Oğuzlu, T. (2011). Türkiye-İsrail ilişkilerinde kriz ve “Güçler Dengesi” politikaları. Ortadoğu Analiz, 3(33), 30–37.
• Özcan, G. (2005). Türkiye İsrail İlişkilerinde Dönüşüm: Güvenliğin Ötesi. İstanbul: TESEV Yayınları.
• Özcan, G. (2012). Turkish-Israeli relations in crisis: Living with the gordian knot. Hellenıc Studıes, 20(1), Spring /Printemps 2012, 69-83.
• Özcan, G. (2018). The JDP’s changing discursive strategies towards Israel: Rhetoric vs. reality. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 15(57), 19-32.
• Peres, Erdoğan’dan Özür Diledi (2). (2009, Ocak 29). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/peres-erdogandan-ozur-diledi-2.
• Schulze, K. E. (2017). The Arab-Israeli conflict (Third edition). Routledge, Taylor & Francis Group.
• Siyasi İlişkiler Bozuk Ama Ticaret 4 Milyar Doları Aştı. (2012, Ocak 23). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/siyasi-iliskiler-bozuk-ama-ticaret-4-milyar-dolari-asti.
• Suriye’den İsrail’in İran talebine ret. (2008, Mayıs 25). Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/suriye-den-israil-in-iran-talebine-ret-9017281.
• Şahin, M. (2011). Türkiye-İsrail ilişkileri: Zoraki ittifak çöktü. Ortadoğu Analiz, Eylül 2011, 3(33):22-29.
• Şaron, Başbakan Gül’ü İsrail’e Davet Etti. (2002, Kasım 26). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/saron-basbakan-gulu-israile-davet-etti.
• Tür, Ö. (2012). Turkey and Israel in the 2000s—From cooperation to conflict. Israel Studies, 17(3), 45–66.
• Tür, Ö. (2013). İsrail'in özür dilemesi sonrası Türkiye-İsrail ilişkileri. Ortadoğu Analiz, Haziran 2013, 5(54), 26-34.
• Türkiye Gazze’ye İnsani Yardım Gönderecek. (2008, Mart 4). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/turkiye-gazzeye-insani-yardim-gonderecek.
• Türkiye İsrail’in kolunu nasıl bükeceğini bildi. (2013, Mart 23). Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-israilin-kolunu-nasil-bukecegini-bildi/262541.
• Türkiye’nin Mavi Marmara raporu. (2011, Ocak 24). BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/01/110124_turkey_gaza_report.
• Zorlu Enerji’nden İsrail’de 800 Milyon Dolarlık Santral Anlaşması. (2004, May 25). İhlas Haber Ajansı. http://6602688e6eeedf1c6410e9ba04c8f99ec514c07d.vetisonline.com/zorlu-enerjinden-israilde-800-milyon-dolarlik-santral-anlasmasi.Ahmed, Z. H. (2010).