Okuma Kaygısını Açıklayan Bir Model: Uyku Yoksunluğu, Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Ve Okuma Tutumu

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 96 - 115, 28.02.2025

Aslı Kandemir , Mustafa Yıldız

Abstract

Araştırmada, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin yaşadığı okuma kaygısının uyku yoksunluğu, sosyal duygusal öğrenme becerileri ve okuma tutumu ile birlikte nasıl açıklandığını hiyerarşik regresyon modeli ile anlaşılması amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modeliyle yapılan araştırmanın örneklem grubunu %51,4’ü kız (170 kişi), %48,6’sı ise erkek (161 kişi) öğrenci olmak üzere 331 öğrenci dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Çeliktürk ve Yamaç (2015) tarafından geliştirilen “Okuma Kaygısı Ölçeği”, Kandemir vd. (2021) tarafından geliştirilen “Çocuk ve Ergenler için Uyku Yoksunluğu Ölçeği”, Coryn vd. (2009) tarafından geliştirilmiş, Arslan ve Akın (2014) tarafından Türkçe’ ye uyarlanmış “Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Ölçeği”, McKenna ve Kear (1990) tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye Kocaarslan (2016) tarafından uyarlanan “İlkokul Öğrencileri İçin Okuma Tutumu Ölçeği” kullanılmıştır. Bu ölçekler ile toplanan verilerle, regresyon analizi için gerekli olan ön koşul analizleri yapılmış ve daha sonra hiyerarşik regresyon analizine geçilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, kurulan regresyon modelinin okuma kaygısını açıkladığı belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, uyku yoksunluğu pozitif ve anlamlı bir şekilde okuma kaygısını açıkladığı, sosyal duygusal öğrenme becerileri ise okuma kaygısını negatif ve anlamlı bir şekilde açıkladığı görülmüştür. Aynı zamanda araştırmada, okuma tutumunun okuma kaygısını anlamlı bir şekilde etkilediği belirlenmiştir. Araştırma bulguları alan yazın literatürü göre ve araştırmanın sınırlılıkları dikkate alınarak tartışılmıştır. Son olarak makalenin sonuçlarına göre araştırmacılara, uygulamacılara ve program geliştiren uzmanlara önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Okuma kaygısı, uyku yoksunluğu, sosyal duygusal öğrenme, okuma tutumu, regresyon

A Model Explaining Reading Anxiety: Sleep Deprivation, Social-Emotional Learning Skills, And Reading Attitudes

Abstract

This study was conducted to understand how the reading anxiety experienced by fourth-grade primary school students was explained by sleep deprivation, social-emotional learning skills, and reading attitudes by using a hierarchical regression model. The sample group of the study, which was conducted using a correlational screening model, consisted of 331 fourth-grade students, including 51.4% females (170 subjects) and 48.6% males (161 subjects). Data collection tools were the "Reading Anxiety Scale" developed by Çeliktürk and Yamaç (2015), the "Sleep Deprivation Scale for Children and Adolescents" developed by Kandemir et al. (2021), the "Social-Emotional Learning Skills Scale" developed by Coryn at al. (2009) and adapted to Turkish by Arslan and Akın (2014), and the "Reading Attitude Scale for Primary School Students" developed by McKenna and Kear (1990) and adapted to Turkish by Kocaarslan (2016). With the data collected with these scales, first, the prerequisite analyses necessary for regression analysis and then a hierarchical regression analysis were performed. According to the analysis results, it was determined that the established regression model explained reading anxiety. Reading anxiety was explained positively and significantly by sleep deprivation and negatively and significantly by social-emotional learning skills. At the same time, it was found that reading attitude significantly affected reading anxiety. The findings were discussed in light of the literature and considering the limitations of the research. Finally, recommendations were made to researchers, practitioners, and program developers according to the research results.

Keywords

Reading anxiety, sleep deprivation, social-emotional learning, reading attitude, regression

References

• Agustiani, I. W. D. (2017). The correlation between students reading attitude and their reading comprehension achievement. English Community Journal, 1(2), 75-85. https://doi.org/10.32502/ecj.v1i2.764
• Akyol, H. (2012). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem.
• Alexander, J. E. & Filler, R. C. (1976). Attitudes and reading. Reading Aids Series.
• Alkhateeb, H. M. (2014). Reading anxiety, classroom anxiety, language motivation, reader self-perception, and Arabic achievement of Arab-American students learning Arabic as a second language. Psychological Reports, 115(3), 918-931. https://doi.org/10.2466/11.PR0.115c27z6
• Altun, D., Tantekin Erden, F., & Hartman, D. K. (2022). Preliterate young children’s reading attitudes: Connections to the home literacy environment and maternal factors. Early Childhood Education Journal, 50(4), 567-578. https://doi.org/10.1007/s10643-021-01177-2
• Aronson, Z. H., Shenhar, A. J., & Reilly, R. R. (2010). Project spirit: Placing partakers' emotions, attitudes and norms in the context of project vision, artifacts, leader values, contextual performance and success. The Journal of High Technology Management Research, 21(1), 2-13. https://doi.org/10.1016/j.hitech.2010.02.002
• Arslan, S., & Akın, A. (2013). Sosyal duygusal öğrenme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (25), 23-34.
• Aykut, Ş. (2023). Müzikli okuma uygulamalarının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma kaygıları ve tutumları üzerindeki etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Bai, J., & Ng, S. (2005). Tests for skewness, kurtosis, and normality for time series data. Journal of Business & Economic Statistics, 23(1), 49-60. https://doi.org/10.1198/073500104000000271
• Baki, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okumaya ilişkin kaygı ve tutumlarının okuma alışkanlığı üzerindeki etkisi: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Eğitim ve Bilim, 42(191). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7223
• Ball, E. W., & Blachman, B. A. (1991). Does phoneme awareness training in kindergarten make a difference in early word recognition and developmental spelling?. Reading research quarterly, 49-66.
• Barzegar, R., & Hadidi, E. (2016). On the relationship between reading anxiety and performance on IELTS reading comprehension item types. International Journal of Language Academy, 4(1), 97-114. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.355
• Bayraktar, İ. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin okuma tutumları ile okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. International Journal of Languages' Education and Teaching, 5(4), 582-594.
• Beck, A. T. (1964). Thinking and depression: II. theory and therapy. Archives of General Psychiatry, 10(6), 561-571.
• Bozkurt, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde sınav kaygısı, matematik kaygısı, genel başarı ve matematik başarısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Brantmeier, C. (2005). Anxiety about l2 reading or l2 reading tasks? a study with advanced language learners. Reading, 5(2), 67-85.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Carskadon, M. A. (2002). Factors influencing sleep patterns of adolescents.
• Carter, P. L. (2016). Educational equality is a multifaceted issue: Why we must understand the school’s sociocultural context for student achievement. RSF: The Russell Sage Foundation Journal of The Social Sciences, 2(5), 142-163.
• Chakraborty, M. M. (2022). A Study to assess the effect of emotional freedom technique (EFT) on stress & anxiety among nurses working in covid ward at selected hospital. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 5041-5045. https://doi.org/10.47750/pnr.2022.13.S08.661
• Chall, J. S., & Jacobs, V. A. (1983). Writing and reading in the elementary grades: Developmental trends among low SES children. Language arts, 60(5), 617-626. https://doi.org/10.58680/la198326312
• Cohen, A. (1999). Relationships among five forms of commitment: An empirical assessment. Journal of Organizational Behavior, 20(3), 285-308.
• Connor, C. M. (2016). A lattice model of the development of reading comprehension. Child Development Perspectives, 10(4), 269-274. https://doi.org/10.1111/cdep.12200
• Coryn, C. L., Spybrook, J. K., Evergreen, S. D., & Blinkiewicz, M. (2009). Development and evaluation of the social-emotional learning scale. Journal of Psychoeducational Assessment, 27(4), 283-295. https://doi.org/10.1177/0734282908328619
• Çelik, M. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Çeliktürk, Z. & Yamaç, A. (2015). İlkokul ve ortaokul öğrencileri için okuma kaygısı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 14(1).
• Çevik, A., Ayana, H., & Ayana, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinin okuma iç motivasyonları, akademik başarıları, okuma tutum ve alışkanlarının arasındaki ilişkinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (32), 117-130. https://doi.org/10.29000/rumelide.1252825
• Çevik, H., Orakcı, Ş., Aktan, O., & Toraman, Ç. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okuma kaygılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(1), 1-16. https://doi.org/10.17244/eku.398683
• Dewald, J. F., Meijer, A. M., Oort, F. J., Kerkhof, G. A., & Bögels, S. M. (2014). Adolescents' sleep in low-stress and high-stress (exam) times: A prospective quasi-experiment. Behavioral Sleep Medicine, 12(6), 493-506. https://doi.org/10.1080/15402002.2012.670675
• Dewald‐Kaufmann, J. F., Oort, F. J., & Meijer, A. M. (2014). The effects of sleep extension and sleep hygiene advice on sleep and depressive symptoms in adolescents: A randomized controlled trial. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(3), 273-283. https://doi.org/10.1111/jcpp.12157
• Dursun, H., & Özenç, E. G. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma kaygıları ile Türkçe dersine yönelik tutumları arasındaki ilişki (Kayseri ili örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 144-159.
• Ekşi, P. (1998). Sınav kaygısının üniversite adayı ergenlerde incelenmesi (İstanbul ili, Bakırköy ilçesi örneği)[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Elias, M. J. (2004). The connection between social-emotional learning and learning disabilities: Implications for intervention. Learning Disability Guarterly, 27(1), 53-63. https://doi.org/10.2307/1593632
• Elias, M. J. & Moceri, D. C. (2012). Developing social and emotional aspects of learning: The American experience. Research Papers in Education, 27(4), 423-434. https://doi.org/10.1080/02671522.2012.690243
• Esen-Aygün, H., (2021). İlkokul öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisi ile okuma kaygısı arasındaki ilişkide okuma alışkanlığının aracı rolü. Milli Eğitim Dergisi, 50(231), 91-109. https://doi.org/10.37669/milliegitim.746081
• Esen-Aygun, H. & Sahin-Taskin, C. (2017). Teachers' views of social-emotional skills and their perspectives on social-emotional learning programs. Journal of Education and Practice, 8(7), 205-215.
• Eysenck, M., Payne, S., & Santos, R. (2006). Anxiety and depression: Past, present, and future events. Cognition and Emotion, 20(2), 274-294. https://doi.org/10.1080/02699930500220066
• Eysenck, M. W., Derakshan, N., Santos, R., & Calvo, M. G. (2007). Anxiety and cognitive performance: Attentional control theory. Emotion, 7(2), 336.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS–SAGE Publications Ltd. London, UK, 264-315.
• Firdaus, M. A. (2017). Looking at the link between emotional intelligence and reading comprehension among senior high school students. Journal of Education and Instruction, 4(2), 18-28.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (7th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Goldston, D. B., Walsh, A., Arnold, E. M., Reboussin, B., Daniel, S. S., Erkanli, A.,Nutter, D., Hickman, E., Palmes, G., Snider, E., & Wood, F. B. (2007). Reading problems, psychiatric disorders, and functional impairment from mid-to late adolescence. Journal of The American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 46(1), 25-32. https://doi.org/10.1097/01.chi.0000242241.77302.f4
• Guntur, M., & Purnomo, Y. W. (2024). Unravelling the interplay of self-efficacy, self-regulation, metacognition in alleviating math anxiety among primary school student: A conditional process analysis. Education 3-13, 1-17. https://doi.org/10.1080/03004279.2024.2396096
• Guyton, A. (1996). Tıbbi fizyoloji. Nobel Tıp Kitapevi.
• Hagan, E., (2013). Student reading attitudes in relation to the instructional approach (Doctoral dissertation, Northwest Missouri State University).
• Hershner, S. D., & Chervin, R. D. (2014). Causes and consequences of sleepiness among college students. Nature and Science of Sleep, 73-84.
• Hofmann, V.& Müller, C.M., (2021). Language skills and social contact among students with intellectual disabilities in special needs schools. Learning, Culture and Social Interaction, 30.
• Hussein, Y. & Csíkos, C. (2023). The effect of teaching conceptual knowledge on students’ achievement, anxiety about, and attitude toward mathematics. Eurasia Journal of Mathematics Science and Technology Education, 19(2). https://doi.org/10.29333/ejmste/12938
• Jafarigohar, M. & Behrooznia, S. (2012). The effect of anxiety on reading comprehension among distance efl learners. International Education Studies, 5(2), 159-174.
• Jalongo, M. R. & Hirsh, R. A. (2010). Understanding reading anxiety: New insights from neuroscience. Early Childhood Education Journal, 37(6), 431-435.
• Jerath, R., Crawford, M. W., Barnes, V. A., & Harden, K. (2015). Self-regulation of breathing as a primary treatment for anxiety. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 40(2), 107-115.
• Jõgi, A. L., Pakarinen, E., Tolvanen, A., & Lerkkanen, M. K. (2022). Reading skills, social competence, and physiological stress in the first grade. School Mental Health, 14(3), 624-639.
• Kandemir, M., Bozdemir, E., Hayran, Y., Tonga, Z., & Kandemir, A. (2021). Çocuk ve Ergenler İçin Uyku Yoksunluğu Ölçeği. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 3(1), 48-61. https://doi.org/10.47157/jietp.875187
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayaalp, G. T., Güney, M. Ç., & Cebeci, Z. (2015). Çoklu doğrusal regresyon modelinde değişken seçiminin zootekniye uygulanışı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(1), 1-8.
• Kocaarslan, M. (2016). “Garfield” görselli 1-6. sınıflar İçin okumaya yönelik tutum ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.25140
• Körler, Y. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından yalnızlık düzeyleri ve yalnızlık ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Kuru, O., & Taş, F. (2024). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sınavlara dair düşünceleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (46), 98-132. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1413902
• Larson, E., Patterson, D., Garberson, L., & Andrilla, C. (2016). Supply and distribution of the behavioral health workforce in rural America. Retrieved from Seattle, WA.
• Macdonald, K. T., Cirino, P. T., Miciak, J., & Grills, A. E. (2021). The role of reading anxiety among struggling readers in fourth and fifth grade. Reading & Writing Quarterly, 37(4), 382-394. https://doi.org/10.1080/10573569.2021.1874580
• McKenna, M. C., & Kear, D. J. (1990). Measuring attitude toward reading: A new tool for teachers. The Reading Teacher, 43(9), 626-639.
• McLane, M. T. (1998). What general education teachers know about the social competence of students with disabilities and what are the sources of this knowledge?. State University of New York at Albany.
• McLeod, C., & Boyes, M. (2021). The effectiveness of social-emotional learning strategies and mindful breathing with biofeedback on the reduction of adolescent test anxiety. Canadian Journal of Education, 44(3), 815-847. https://doi.org/10.53967/cje-rce.v44i3.4869
• MEB (2018). İlköğretim Öğretim Programı, Ankara.
• Melanlıoğlu, D., & Bıyık, Z. (2022). Kovid-19 sürecinde ortaokul öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin okuduğunu anlama, okuma tutum ve kaygıyla ilişkisi. Karadeniz Araştırmaları, 19(76), 1311-1330. https://doi.org/10.56694/karadearas.1220659
• Messo, I. N. (2023). Relationship between social competence and reading skills acquisition in primary school pupils: Teachers’ knowledge, perceptions and practices (Doctoral dissertation, University of Dar es salaam).
• Murray, N. P., & Janelle, C. M. (2003). Anxiety and performance: A visual search examination of the processing efficiency theory. Journal of Sport and Exercise Psychology, 25(2), 171-187. https://doi.org/10.1123/jsep.25.2.171
• Ocak, G., Karafil, B., & Akar, F. (2022). Exploring the Relationship between self-regulation skill and test anxiety level of secondary school students. Bulletin of Education and Research, 44(3), 55-76.
• Onovughe, O. G. (2012). Internet use and reading habits of higher institution students. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies, 3(1), 11-15.
• Ortiz, M., Folsom, J. S., Al Otaiba, S., Greulich, L., Thomas-Tate, S., & Connor, C. M. (2012). The componential model of reading: Predicting first grade reading performance of culturally diverse students from ecological, psychological, and cognitive factors assessed at kindergarten entry. Journal of Learning Disabilities, 45(5), 406-417. https://doi.org/10.1177/0022219411431242
• Oyeleye, A. O., & Odunayo, O. O. (2020). Reading anxiety as correlate of students' performance in introduction to library studies in michael otedola college of primary education, Lagos state, Nigeria. Library Philosophy and Practice, 1-14.
• Özbay, M., & Uyar, Y. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması özet. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(2), 1C0048.
• Özgüven, İ. E. (2007). Psikolojik testler. Ankara: PDREM Yayınları
• Polychroni, F., Antoniou, A. S., Kofa, O., & Charitaki, G. (2024, June). Reading self-concept, trait emotional intelligence and anxiety of primary school children with dyslexia. In Frontiers in Education (Vol. 9, p. 1371627). Frontiers Media SA.https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1371627
• Qin, L., Chen, S., Luo, B., & Chen, Y. (2022, October). The effect of learning burnout on sleep quality in primary school students: The mediating role of mental health. In Healthcare (Vol. 10, No. 10, p. 2076). MDPI. https://doi.org/10.3390/healthcare10102076
• Rachmajanti, S., & Musthofiyah, U. (2017). The relationship between reading self-efficacy, reading attitude and efl reading comprehension based on gender difference. Journal of English Language, Literature, and Teaching, 1(1), 20-26.
• Randazzo, A. C., Muehlbach, M. J., Schweitzer, P. K., & Waish1, J. K. (1998). Cognitive function following acute sleep restriction in children ages 10–14. Sleep, 21(8), 861-868. https://doi.org/10.1093/sleep/21.8.861
• Reitz, A. K., Zimmerman, J., Hutteman, R., Specht, J., & Neyer, F. J. (2014). How peers make a difference: The role of peer groups and peer relationships in personality development. European Journal of Personality, 28(3), 279-288. https://doi.org/10.1002/per.1965
• Risemberg, R., & Zimmerman, B. J. (1992). Self‐regulated learning in gifted students. Roeper Review, 15(2), 98-101. https://doi.org/10.1080/02783199209553476
• Shala, M. (2013).The impact of preschool social-emotional development on academic success of elementary school students. Psychology, 4, 787–791.
• Shoa, X. (2014). A study of Chinese college students’ English reading anxiety. American Journal of Educational Research, 2(5), 299-303.
• Spielberger, C. D. (1966). Theory and research on anxiety. Anxiety and Behavior/Academic Press, 17.
• Stickgold, R. (2005). Sleep-dependent memory consolidation. Nature, 437(7063), 1272-1278.
• Stickgold, R., James, L., & Hobson, J. A. (2000). Visual discrimination learning requires sleep after training. Nature Neuroscience, 3(12), 1237-1238.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon. Terman, M., & Terman, J. S. (2005). Light therapy. Principles and practice of sleep medicine, 4, 1424-1442.
• Tonka, H., & Bakir, S. (2020). The examination of the relationship between the secondary school students' habit of reading and their reading anxiety. Journal of Educational Issues, 6(1), 293-313. https://doi.org/10.5296/jei.v6i1.16986
• Torun Yazıhan, N., & Yetkin, S. (2018). Uyku ve açık bellek arasındaki ilişki. Journal of Turkish Sleep Medicine, 5, 54-57.
• Totan, T., & Kabasakal, Z. (2011). Sosyal ve duygusal öğrenme becerileriyle öz-kavram arasındaki kanonik ilişkiler. In International Conference on New Trends in Education and Their Implications (p. 248).
• Trentacosta, C. J., & Izard, C. E. (2007). Kindergarten children's emotion competence as a predictor of their academic competence in first grade. Emotion, 7(1), 77. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/1528-3542.7.1.7
• Tunnell, M. O., Calder, J. E., Justen, J. E., & Phaup, E. S. (1991). Attitudes of young readers. Reading Improvement, 28(4), 237.
• Walker, M. P. (2005). A refined model of sleep and the time course of memory formation. Behavioral and Brain Sciences, 28(1), 51-64. https://doi.org/10.1017/S0140525X05000026
• Wang, H., & Fan, X. (2023). Academic stress and sleep quality among Chinese adolescents: Chain mediating effects of anxiety and school burnout. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(3), 2219. https://doi.org/10.3390/ijerph20032219
• Wolfson, A. R., & Carskadon, M. A. (1998). Sleep schedules and daytime functioning in adolescents. Child Development, 69(4), 875-887. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06149.x
• Yamaç, A., & Sezgin, Z. Ç. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma kaygıları, akıcılıkları, motivasyonları ve okuduğunu anlamaları arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim, 43(194). https://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7555
• Yetkin, S., & Aydın, H. (2014). Bir semptom ve bir hastalık olarak uykusuzluk. Türk Uyku Tıbbi Dergisi, 1(1), 1-8.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yu, L., Yu, J. J., & Tong, X. (2023). Social–emotional skills correlate with reading ability among typically developing readers: A meta-analysis. Education Sciences, 13(2), 220. https://doi.org/10.3390/educsci13020220
• Yurdakal, I. H. (2019). Examination of correlation between attitude towards reading and perception of creative reading. European Journal of Educational Research, 8(2), 443-452. https://doi.org/10.12973/eu-jer.8.2.443
• Zbornik, J. (2001). Test anxiety: Conceptualization and remediation strategies. New York: American Psychiatric Association.
• Zbornik, J. J., & Wallbrown, F. H. (1991). The development and validation of a scale to measure reading anxiety. Reading Improvement, 28(1), 2.
• Zhou, J. (2017). Foreign language reading anxiety in a Chinese as a foreign language context.
• Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview. Theory Into Practice, 41(2), 64-70. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4102_2