Psikoz ve Bilişsel Davranışçı Terapi Üzerine Bir Derleme

Year 2025, Volume: 11 Issue: 25, 461 - 490, 31.10.2025

Deniz Kılıç , Meryem Karaaziz

https://doi.org/10.59304/ijhe.1530348

Abstract

Psikoz, içgörü düzeyini ve güven derecesini derinden etkileyen ve bazı durumlarda hastanın tutarlı veya rasyonel iletişim kurma becerisini bozan psikiyatrik rahatsızlıktır. Amerikan Psikiyatri Birliği'nin (APA) Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın (DSM) ilk baskılarında, psikoz genel olarak "gerçeklik testinde ağır bozulma" veya hayatın olağan taleplerini karşılama kapasitesine müdahale eden "ego sınırlarının kaybı" olarak tanımlanmıştır. Bireyin bilişsel muhakemesinin ve gerçeklikle temasının bozulduğu zihinsel bir bozukluk olan psikozun ayırt edici belirtileri arasında halüsinasyonlar ve sanrılar yer alır. Dezorganize konuşma, dezorganize davranış ve gerçeklik algısında yaygın bozulmalar şeklinde belirtiler içermektedir ve sosyal geri çekilme, kaygı, depresyon, uyku problemleri ,motivasyon eksikliği gibi birçok işlevsel zorluklar yaşayabilmektedir. Psikoz bir çok psikiyatrik, nörogelişimsel, nörolojik ve tıbbi durumun yaygın ve işlevsel olarak yıkıcı bir belirtisidir, nöroloji ve psikiyatri pratiğinde önemli bir değerlendirme ve tedavi hedefidir. Psikoz yaşamın ilerleyen dönemlerinde nispeten yaygındır; erken başlangıçlı ve geç başlangıçlı şizofreni, sanrısal bozukluk, duygudurum bozuklukları ve çeşitli demanslar dahil olmak üzere çok çeşitli bağlamlarda ortaya çıkmaktadır. Psikoz, şizofreni spektrum bozukluklarının (yani şizofreni, şizoaffektif bozukluk, sanrısal bozukluk, şizofreniform bozukluk ve kısa psikotik bozukluk) tanımlayıcı özelliği olmasına rağmen, aynı zamanda bipolar bozukluğu olan bazı kişilerde manik veya depresif bir dönem sırasında da ortaya çıkabilmektedir. Psikoz gelişme riski, birçok genetik risk varyantının birikmesi ve çok sayıda olumsuz çevresel faktöre maruz kalma ile artmaktadır. Farmakolojik tedavi ilk tedavidir ve psikososyal tedavilerle tamamlanır. İlk belirtileri çocukluk çağında ortaya çıkabilen bu hastalıkların zamanında tespiti, çoğu durumda tedavi edilebilir bir tedavi mevcut olduğundan özellikle önemlidir. Psikoz geliştiren veya geliştirme riski taşıyan kişilerin hızla muayene ve tedavi edilmesi son derece önemlidir. DSM-5, psikotik bozuklukları, maddenin yol açtığı psikotik bozuklukların yanı sıra diğer tıbbi durumların neden olduğu psikotik bozukluklar da dahil olmak üzere “Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar” olarak sınıflandırır. Psikotik bozukluklar işlevsellikte önemli bozulmalarla ilişkilidir ve bunların tedavisi büyük bir terapötik zorluk olmaya devam etmektedir. Psikoz için bilişsel davranışçı terapi , 1952'den beri psikotik bozukluğu olan hastalar için geliştirilen bir tedavi seçeneğidir . Psikoz semptomlarını hedef alan BDT modelleri , şizofreni de dahil olmak üzere birçok ruh sağlığı durumu için geliştirilmiştir. BDT'nin temel amacı, psikotik deneyimlerle ilgili anlayış ve içgörüyü geliştirmek ve bunlarla başa çıkmak, böylece ilişkili sıkıntı ve işlev bozukluğunu en aza indirmektir. Bu derleme çalışmasında literatür taramasından elde edilen bilgiler doğrultusunda psikoz tanımlaması ve BDT terapisinin psikoz ve psikotik bozukluklar üzerindeki etkinliği incelenmiştir.

Keywords

psikoz , psikotik bozukluk , bilişsel davranışçı terapi

Ethical Statement

Bu derlemenin içinde sunduğum verileri,bilgileri ve belgeleri akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi,tüm bilgi,belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu; çalışmada bana ait olmayan tüm veri,düşünce, sonuç vebigilere bilimsel etik kurallar gereği olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim. Deniz Kılıç 08/08/2024

Supporting Institution

Yakındoğıu Üniversitesi

Project Number

bilmiyorum

Thanks

yok

Psychosis and Cognitive Behavioral Therapy: A Review

Abstract

Psychosis is a psychiatric disorder that profoundly affects the level of insight and degree of confidence, and in some cases impairs the patient's ability to communicate coherently or rationally. In the first editions of the American Psychiatric Association's (APA) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), psychosis was broadly defined as ‘severe impairment in the test of reality’ or ‘loss of ego boundaries’ that interferes with the capacity to meet the usual demands of life. The hallmark symptoms of psychosis, a mental disorder in which the individual's cognitive judgement and contact with reality are impaired, include hallucinations and delusions. It includes symptoms such as disorganised speech, disorganised behaviour and widespread distortions in the perception of reality and may experience many functional difficulties such as social withdrawal, anxiety, depression, sleep problems, lack of motivation. Psychosis is a common and functionally disruptive symptom of many psychiatric, neurodevelopmental, neurological and medical conditions and is an important target of assessment and treatment in neurological and psychiatric practice. Psychosis is relatively common later in life, occurring in a wide variety of contexts, including early-onset and late-onset schizophrenia, delusional disorder, mood disorders and various dementias. Although psychosis is the defining feature of schizophrenia spectrum disorders (i.e. schizophrenia, schizoaffective disorder, delusional disorder, schizophreniform disorder and brief psychotic disorder), it can also occur during a manic or depressive episode in some people with bipolar disorder. The risk of developing psychosis is increased by the accumulation of many genetic risk variants and exposure to numerous unfavourable environmental factors. Pharmacological treatment is the first line treatment and is complemented by psychosocial treatments. Timely detection of these disorders, the first symptoms of which may appear in childhood, is particularly important, as in most cases a curable treatment is available. It is extremely important that people who develop or are at risk of developing psychosis are rapidly examined and treated. The DSM-5 classifies psychotic disorders as ‘Schizophrenia and other psychotic disorders’, including substance-induced psychotic disorders as well as psychotic disorders caused by other medical conditions. Psychotic disorders are associated with significant impairments in functioning and their treatment remains a major therapeutic challenge. Cognitive behavioural therapy for psychosis is a treatment option developed since 1952 for patients with psychotic disorders. CBT models targeting symptoms of psychosis have been developed for many mental health conditions, including schizophrenia. The main goal of CBT is to improve understanding and insight into and coping with psychotic experiences, thus minimising associated distress and dysfunction. In this review study, the definition of psychosis and the effectiveness of CBT therapy on psychosis and psychotic disorders were examined in line with the information obtained from the literature review.

Keywords

psychosis , psychotic disorder , cognitive behavioral therapy

Ethical Statement

I declare that the data, information, and documents presented in this compilation have been obtained within the framework of academic and ethical rules and that all the information, documents, evaluations, and results have been presented in accordance with scientific ethics and moral rules. I also declare that I have made complete and appropriate references to all data, thoughts, results, and information that do not belong to me, as required by scientific ethical rules. Deniz Kılıç 08/08/2024

Supporting Institution

Near East Üniversity

Project Number

bilmiyorum

Thanks

None

References

• Hayes, S. C. Barnes-Holmes, D. & Roche, B. (Eds.). (2001). Relational frame theory: A post-Skinnerian account of human language and cognition. Springer Science & Business Media.
• Erikson, E. (1998). Psychoanalıtıc Theories of Personality. Advanced Personality, 27.