The Importance of Divânu Lugâti't-Türk in Turkish Teaching

Yıl 2023, , 112 - 125, 30.06.2023

Fahri Temizyürek , Bilge Aydın

https://doi.org/10.29228/ijlet.70274

Öz

Language teaching means culture teaching. It is impossible to reach the desired results with a language teaching in which culture is ignored. Dîvânu Lugâti’t-Turk written by Kaşgarlı Mahmut in the 11th century, is not only a dictionary that enlightens the Turkish language and culture, but also a guide that shows a path and a method in teaching Turkish. As he foresaw the reality that a nation loosing its language could soon loose its freedom, Kaşgarlı could not be indifferent to the predicament of Turkish language and set forth on defending Turkish. Moreover, with this work, Kaşgarlı aimed to reduce the differences fostering the tendencies of separation and unite all the Turkic tribes with respect to language and culture. All the criteria he set here were arranged to serve this main idea and purpose. Kaşgarlı Mahmut continually emphasizes the idea that the fundamental element that can hold the Turkic communities together is the language that is the essence of culture. His frequent use of ‘All Turks’ also clearly shows the importance he attaches to consanguinity. Today, the target groups of teaching Turkish have been rapidly widening. In the field of teaching Turkish, fresh materials are needed to be prepared as well as qualified instructors are required to be trained. Thus, we believe that teaching Turkish both as a mother language and foreign language should be conducted in accordance with the principles of Dîvânu Lugâti’t-Turk.

Anahtar Kelimeler

DÎvânu lugâti’t-türk, Language, Culture, Turkish as a foreign language, Turkic communities

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türkçe Öğretimindeki Önemi

Öz

Dil öğretimi kültür öğretimi demektir. Kültürün göz ardı edildiği dil öğretimi ile istenilen sonuçlara ulaşılması mümkün değildir. 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Dîvânu Lugâti’t-Türk, sadece Türk dili ve kültürüne ışık tutan bir sözlük değil aynı zamanda Türkçenin eğitimi ve öğretimine de yol, yöntem gösteren özelliklere sahip bir kaynaktır. Kaşgarlı, dilini kaybeden bir milletin çok geçmeden hürriyetini de kaybedebileceği gerçeğini sezdiği için Türk dilinin düştüğü duruma duyarsız kalmamış ve Türkçeyi savunma görevini üstlenmiştir. Kaşgarlı bu çalışma ile ayrıca derinleşerek ayrılma istidadı gösteren farkları azaltmayı, dil ve kültür bakımından bütün Türk boylarını birleştirmeyi düşünmüştür. Burada koyduğu bütün ölçüler, bu ana düşünce ve amaca hizmet edecek şekilde düzenlenmiştir. Kaşgarlı Mahmut, Türk topluluklarını bir arada tutacak en temel ögenin, kültürün temelini teşkil eden dil olduğunu eserinde her fırsatta vurgulamaktadır. Bütün Türkler ifadesini sıkça kullanması da soy birliğine verdiği önemi açıkça göstermektedir. Günümüzde Türkçe öğretiminin hedef kitleleri hızla çoğalmaktadır. Türkçe öğretimi alanında yeni materyallerin hazırlanması ve donanımlı eğiticilerin yetiştirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla hem ana dili hem de yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin Dîvânu Lugâti’tTürk’ün ilkeleri ışığında yapılması gerektiğini düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

DÎvânu lugâti’t-türk, Dil, Kültür, Yabancı dil olarak Türkçe, Türk toplulukları

Kaynakça

• Adıgüzel, Sani. (2009). Kaşgarlı Mahmut’un Türkçe öğretim yöntemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 27-35.
• Akarsu, B. (1998). Dil-kültür bağlantısı. İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Akyüz, H. (2001). Türk eğitimcileri I. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Akyüz, Y.(2001). Başlangıçtan 2001’e Türk eğitim tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Atalay, B. (1985). Divanü Lügat-it-Türk tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Avrupa Konseyi. (2021). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: öğrenme, öğretme ve değerlendirme. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (1), 19-30.
• Caferoğlu, A. (1970). Kaşgarlı Mahmut. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güzel, A. & Barın, E. (2020) Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kavcar C., Oğuzkan F., & Sever S. (2004). Türkçe öğretimi-Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Engin Yayınları.
• Kononov, Andrey N. (1975). Sovyetler birliği’nde Kaşgarlı Mahmut’un divanını konu alan araştırmalar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN, 393-399.
• Onan, B. (2003). Divanü Lügati’t-Türk’ün dil öğretim yöntemleri ve dünya filolojisine katkıları bakımından bir değerlendirmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 425.
• Temizyürek, F. (2001). Yabancı dille eğitimin sakıncaları üzerine. Türk Yurdu, 404-406.
• Tural, S. (1988). Kültürel kimlik üzerine düşünceler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ungan, S. (2021). Millet olma sürecinde dil ve kültürün önemi. Soru ve cevaplarla yabancı dil olarak Türkçe öğretimi el kitabı içinde (Ed. Emrah Boylu), Ankara: Pegem Akademi.
• Vardar, B. (1998). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yaprakgül, Ç. (2019). Dîvânu Lugâti’t-Türk’te değerler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.