Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Dilbilgisi için Çerçeve Program

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 1 - 59, 30.06.2019

Halit Karatay , Seda Kaya

Öz

Bu araştırmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarında öğretilen dilbilgisi konuları
incelenmiş, bunların öğretimine yönelik bir çerçeve program geliştirilmiştir. Ayrıca bu konuların
öğretim sırasının doğruluğunu sağlamlaştırmak için öğretmen görüşleri alınmıştır. Böylelikle
Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dilbilgisi konularının hangi düzeyde verilmesi gerektiği
belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada dilbilgisi konularının öğretimi sırasını belirlemek için ders
kitaplarının içerik analizi; belirlenen konuların doğru sıralanması için de öğretmen görüşü alınmıştır.
Araştırmada A1 düzeyinden C1 düzeyine kadar Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılacak
dilbilgisi konularının sunumuna yönelik bir kuram geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunun için araştırmaya
veri toplamak amacıyla doküman inceleme tekniğine başvurulmuştur. Türkçenin yabancı dil olarak
öğretimi için hazırlanan ve bu araştırmada incelenecek kitapların seçiminde amaçlı örnekleme tekniği
kullanılmıştır. Dilbilgisi konularını doğrudan öğreten üç yayınevinin A1 düzeyinden C1 düzeyine
kadar kitapları incelenmiştir. Ayrıca dilbilgisi konularının öğretimi sırasını belirlemek için bu alanda
en az beş yıl çalışmış öğretmenlerin görüşlerine başvurulmuştur. Bununla ilgili veri elde etmek için
dilbilgisi konularını içeren bir “Dilbilgisi Konuları Belirtke Tablosu” üç alan uzmanı ile hazırlanmış ve
bu konuların hangi düzeyde öğretileceğini belirlemek için bu alanda çalışan yedi öğretmene
sorulmuştur. Ders kitaplarından elde edilen verilerin analizinde konuların tekrarı frekans ile
hesaplanmıştır. Kitaplardaki konuları birbirleriyle karşılaştırırken tutarlık için tekrar sıklığı (f); öğretim
önceliği için ise tekrar sıklığı ve öğretmenlerin bu konulardaki uzlaşıları dikkate alınmıştır. Elde edilen
veriler, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için hazırlanan ders kitaplarında dilbilgisi konularının
öğretimi ile ilgili bir tutarlığın olmadığını göstermektedir. Konuların öğretimi ile ilgili öğretmenlerden
alınan görüşler arasında da tutarsızlıklar bulunmaktadır. Dilbilgisi konularının öğretiminin,
yayınevlerinin ve alanda çalışan öğretmenlerin bireysel tercihlerine kaldığı söylenebilir. Bu konuda
hem öğretim programına hem de nitelikli öğretim etkinlikleri içeren ders kitaplarına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi (TYDÖ), dilbilgisi, Türkçe dilbilgisi konularının öğretimi, Türkçe öğretimi ders kitapları, Türkçe dilbilgisi çerçeve program.

A Framework Program for Grammar in Teaching Turkish as a Foreign Language

Öz

In this study, grammar subjects taught in Turkish as a foreign language are examined and a framework
program for teaching them has been developed. In addition, teacher opinions were taken to strengthen
the accuracy of the determined teaching order of these topics. Thus, the aim was to determine what
grammar topics should be taught at each level of proficiency in teaching Turkish as a foreign language.
In order to arrange the order of grammar topics used in teaching, content analysis was done of textbooks
and teacher opinions were taken in order to compare both analyses’ results and determine a commonly
agreed upon order of those topics. In this research, an attempt was made to develop a theory to present
an order of grammar topics to be used in teaching Turkish as a foreign language. In order to collect data
for the research, document analysis technique was used. In this study, the purposive sampling
technique was used to select the textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language. The
books of three publishing houses from A1 to C1 levels, which teach the grammar topics directly, were
studied. In addition in order to determine what grammar topics are taught at each proficiency level, an
instrument called, “Grammar Topics Determination Table” was prepared, having consulted three field
experts, and in order to determine the level at which those subjects could be taught, the opinions of
seven teachers who have worked for at least five years in this field were sought. While comparing the
topics in different textbooks, for the frequency of the repetition of the topics (f), for teaching priority
both the frequency of the repetition of the topics and teacher agreements were sought. These data
indicate that currently there is no coherence in teaching grammar topics in the course books prepared
for teaching Turkish as a foreign language. In addition, there is no coherence in terms of quality and
repetition of the teaching activities in the books. There is a partial coherence among the opinions of the
teachers on the teaching of the topics. The teaching of grammar topics is at the discretion of publishing
houses and teachers working in the field. Based on the findings, there is a need for both the curriculum
and course books containing qualified teaching activities.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a foreign language (TTFL), grammar, teaching of Turkish grammar, Turkish course books, Turkish grammar framework program.

Kaynakça

• Arslan, M. (2011). Yabancılara Türkçe Öğretim Kılavuzu Temel Seviye. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Bulut, M. (2014). Dil Bilgisi Öğretiminde Yaşanan Kavram Kargaşasının Türkçe Öğretimine Etkisi. Turkish Studies, 12, 43-55.
• Dolunay, S. K. (2014). Dil Bilgisi Öğretimi. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe Öğretimi El Kitabı (381- 414). Ankara: Pegem Akademi.
• Doyumğaç, İ. (2017). Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitaplarında Dil Bilgisi Öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Erol, H. F. (2008). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Bildirme ve Tasarlama Kiplerinin Öğretimi ve Sıralaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fidan, D. (2016). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Ders Kitaplarındaki Dil Bilgisi Konuları ve Öğretmen-Öğrenici Görüşleri. Turkish Studies, 11(14), 257-276.
• Gencan, T. N. (2007). Dil Bilgisi. Ankara: Tek Ağaç Eylül Yayıncılık.
• Gümüş, İ. (2016). Türkçede Emir İstek Kipi ve Yabancılara Türkçe Öğretimi. SUTAD, 39, 253-262