Translation Criticism Within the Context of Semiotics of Translation: Edgar Allan Poe's Poem “The Conqueror Worm” and Its Turkish Translations

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 4, 48 - 63, 30.12.2021

Halise Gülmüş Sırkıntı

https://doi.org/10.29228/ijlet.52798

Öz

This study aims to provide an objective translation criticism by combining semiotics of translation with translation studies in an interdisciplinary approach. Edgar Allan Poe's poem titled “The Conqueror Worm” and its four translations in the Turkish literary system which were translated by Oğuz Cebeci, Dost Körpe, Nebiha Şentürk, and Osman Tuğlu are analyzed comparatively within the scope of semiotics of translation. Poe first published "The Conqueror Worm" in the form of poetry in 1843. In 1845, he incorporated his poem to his short story titled "Ligeia", which he wrote as a horror story. The main theme of the poem titled “The Conqueror Worm” is death and it focuses on the mortality of human beings. However, in the poem, this theme is expressed through implicit signs, and the life of human beings is symbolized by making use of a theater play. This present study examines how these implicit signs, literary language, and the symbolic meanings in the source text are transferred to the target texts by the translators. Four Turkish translations of the poem are analyzed in line with the Systematics of Designification in Translation put forward by Öztürk Kasar, and the translator's decisions are analyzed with a descriptive approach. When descriptive translation criticism is conducted, designificative tendencies have been detected at different rates in the translations. The data obtained reveal that descriptive translation criticism can be conducted within the light of semiotics.

Anahtar Kelimeler

Translation criticism, semiotics of translation, literary translation, Edgar Allan Poe

Çeviri Göstergebilimi Bağlamında Çeviri Eleştirisi Uygulaması: Edgar Allan Poe’nun “The Conqueror Worm” İsimli Şiiri ve Türkçe Çevirileri

Öz

Bu çalışmada, çeviri göstergebilimi ile çeviribilim alanlarının disiplinlerarası düzlemde kesişmeleri sağlanarak çeviri göstergebilimi yaklaşımıyla nesnel bir çeviri eleştirisi uygulaması ortaya koymak amaçlanmaktadır. Çalışmanın araştırma nesnelerini Edgar Allan Poe'nun “The Conqueror Worm” başlıklı şiiri ve bu şiirin Türk yazın dizgesine Oğuz Cebeci, Dost Körpe, Nebiha Şentürk ve Osman Tuğlu tarafından kazandırılmış dört farklı çevirisi oluşturmaktadır. Poe, “The Conqueror Worm” başlıklı şiirini ilk olarak 1843 yılında şiir türünde yayımlamıştır. 1845 yılına gelindiğinde ise şiirini bir korku hikayesi olarak kaleme aldığı “Ligeia” başlıklı kısa hikâyesinin içine eklemiştir. “The Conqueror Worm” başlıklı şiir, ölüm teması üzerine kuruludur ve insanoğlunun fâniliğini anlatmaktadır. Ancak Poe şiirde insanoğlunun faniliğini tiyatro sahnesinin sembolik kullanımı aracılığıyla, örtük göstergeler üzerinden okurla paylaşır. Çalışmada kaynak metindeki bu örtük göstergelerin, sembolik anlamların ve yazınsal dilin çevirmenler tarafından Türkçeye nasıl aktarıldığı incelenmektedir. Şiirin Türkçe çevirileri Öztürk Kasar'ın ortaya koyduğu Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği doğrultusunda irdelenmekte, çevirmen kararları nesnel bir çeviri eleştirisinin gereği olarak betimleyici bir yaklaşımla okunmaktadır. Çalışmada gerçekleştirilen betimleyici çeviri eleştirisi sonucunda dört çevirmenin de çevirilerinde anlam evirici eğilimlerin farklı oranlarda saptandığı gözlemlenmiştir. Elde edilen veriler, çeviri eleştirisinde göstergebilimden yararlanılarak betimleyici çalışmaların ortaya konulabileceğini gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri eleştirisi, çeviri göstergebilimi, edebi çeviri, Edgar Allan Poe

Kaynakça

• Allan Poe, E. (1999). Bütün şiirleri. Oğuz Cebeci (Çev.). İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Allan Poe, E. (2002). Bütün hikâyeleri. Dost Körpe (Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Allan Poe, E. (2011). Kuzgun. Nebiha Şentürk (Çev.).İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Allan Poe, E. (2017). Şiirler ve anılar. Osman Tuğlu (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Benjamin F. (2008). The Cambridge introduction to Edgar Allan Poe. Cambridge University Press. Cambridge: UK.
• Coquet, J.C. (2020a). Sözceleyenler ve kiplikler: La Fontaine‟in Kurtla Kuzu adlı fablı. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi (DEDÇED). Sündüz Öztürk Kasar (Çev.). c.1. s.1: 92-115.
• Coquet, J.C. (2020b). Yükümsüz özne sorunsalı. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi (DEDÇED). Sündüz Öztürk Kasar (Çev.). c.1. s.2: 187-199.
• Parnwell, E.C. (2005) The Oxford Dictionary of American English, Oxford University Press.
• Kennedy, J.G. (2001). A historical guide to Edgar Allan Poe. New York: Oxford University Press.
• Kuleli, M. (2021). Coquet's “Theory of instances of enunciation” in the analysis of Othello from the perspective of semiotics of translation. Journal of Language and Linguistic Studies. 17 (Special Issue 1). 86-108.
• Öztürk Kasar, S. (2009). Pour une sémiotique de la traduction. La Traduction et ses Métiers. ed. C. Laplace, M. Lederer, D. Gile. Caen : Lettres Modernes Minard: 163-167.
• Öztürk Kasar, S. (2017). Jean-Claude Coquet ve söyleyenler kuramı. Prof. Dr. Ayşe Eziler Kıran’a Armağan. ed. İrem Onursal Ayırır, Ece Korkut. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları: 183-199.
• Öztürk Kasar, S. (2021). Çevirmek anlamı eğip bükmek sanatı mıdır? Söylem, Anlam ve Çeviri Üzerine Disiplinlerarası Tartışmalar/ Interdisciplinary Debates on Discourse, Meaning and Translation. ed. D. Tuna, M. Kuleli. Ankara: Anı Yayıncılık: 19-44.
• Öztürk Kasar, S. ve Tuna, D. (2015). Yaşam, yazın ve yazın çevirisi için gösterge okuma. Frankofoni Fransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmaları Ortak Kitabı. Ankara: Bizim Grup Basımevi.
• Tuna D. ve Kuleli M. (2017). Çeviri göstergebilimi çerçevesinde yazınsal çeviri için bir metin çözümleme ve karşılaştırma modeli. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tuna, D. ve Çelik, B. (2021). From wiping out of the meaning to over-interpretation: the translator as covert co-author in the rewriting of Istanbul. Journal of Language and Linguistic Studies, c.17. s.2: 1083-1098.
• Yaman, B. (2021). Çeviri Göstergebilimi bakış açısıyla Reşat Nuri Güntekin’in Yaprak Dökümü romanının çözümlenmesi ve W. D Halsey’e ait İngilizce çevirisinin incelenmesi. Turkish Studies – Language. 16(2), 909-932.
• https://www.collinsdictionary.com/ [23.07.2021]
• https://sozluk.gov.tr/ [13.08.2021]