PİLOTLARIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN LİDERLİK YÖNELİMLERİ VE KRİZ YÖNETİMİ BECERİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Year 2025, Volume: 21 Issue: 2, 649 - 674, 30.06.2025

İdris Feyzi Okan , Ahmet Kesik

Abstract

Günümüzde pilotların sahip oldukları kişilik özellikleri, liderlik yönelimleri ve kriz yönetimi becerileri önem kazanmaktadır. Araştırmanın amacı, pilotların kişilik özelliklerinin liderlik yönelimleri ve kriz yönetimi becerileri üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmada, liderlik yönelimleri ve kriz yönetimi becerileri bağımlı değişken, kişilik özellikleri ise bağımsız değişken olarak değerlendirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden Dursun vd. (2019) Çok Yönlü Liderlik Yönelimleri Ölçeği, Aksu ve Deveci (2009)’un geliştirdikleri Kriz Yönetimi Ölçeği ve Dayı ve Çetin’e ait (2021) Beş Faktör Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırmada toplamda Türkiye’de görev yapan 500 pilota ulaşılmıştır. Veriler SPSS 24,0 paket programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; pilotların kişilik özelliklerinin liderlik yönelimlerine etkisi olduğu, pilotların kişilik özelliklerinin kriz yönetim becerilerine etkisi olduğu ve pilotların liderlik yönelimlerinin kriz yönetim becerilerine etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Pilot seçimlerinde dışadönüklük, sorumluluk ve açıklık kişilik özelliklerine sahip olan adaylara öncelik verilmesi hem de bu kişilerin kriz yönetim becerilerini geliştirmeleri için destek olunması, havacılık sektöründe politik ve karizmatik liderlik eğitim ve seminerlerinin verilmesi önerilebilir.

Keywords

Pilot , Kişilik Özellikleri , Liderlik Yönelimleri , Kriz Yönetim Becerileri

THE EFFECT OF PILOTS PERSONALITY TRAITS ON THEIR LEADERSHIP ORIENTATION AND CRISIS MANAGEMENT SKILLS

Abstract

Today, personality traits, leadership orientations and crisis management skills of pilots are gaining importance. The purpose of this study is to investigate the effect of pilots' personality traits on their leadership orientations and crisis management skills. In the study, leadership orientations and crisis management skills are considered as dependent variables and personality traits are considered as independent variables. Dursun et al. (2019) Multifaceted Leadership Orientations Scale, Aksu and Deveci's (2009) Crisis Management Scale and Dayı and Çetin's (2021) Five Factor Personality Scale were used as quantitative research methods. In this study, a total of 500 pilots working in Turkey were reached. The data were analyzed with SPSS 24.0 package program. According to the findings, it was concluded that pilots' personality traits have an effect on their leadership orientations, pilots' personality traits have an effect on their crisis management skills and pilots' leadership orientations have an effect on their crisis management skills. It can be suggested to prioritize candidates with extraversion, responsibility and openness personality traits in pilot selection, to support them to develop their crisis management skills, and to provide political and charismatic leadership trainings and seminars in the aviation sector.

Keywords

Pilots , Personality Traits , Leadership Orientations , Crisis Management Skills

References

• Ali, B. J., & Anwar, G. (2021). Administrative crisis: The role of effective leadership styles in crisis management. International Journal of Advanced Engineering, Management and Science (IJAEMS), 7(6), 31-41.
• Arslan, A. H. (2019). Havacılıkta kriz yönetimi: Southwest havayolları örneği. Journal of Aviation Research, 1(1), 42-56.
• Arslan, H., & Uslu, B. (2014). The relationship between learning styles and leadership orientations of pre-service teachers. Education and Science, 39(173), 340-353.
• Bastola, D. P. (2020). The relationship between leadership styles and aviation safety: A study of aviation industry. Journal of Air Transport Studies, 11(1), 71-96.
• Berens, L. V. (1999). Sixteen personality types: Descriptions for self-discovery. California: Telos Publications. Bolman, L. G., & Deal, T. E. (1991). Leadership and management effectiveness: A multi-frame, multisector analysis. Human Resource Management, 30(4), 509-534.
• Bowerman, B. L., O’Connell, R. T., Murphree, E. S. & Orris, J. B. (2013). İşletme istatistiğinin temelleri (N. Orhunbilge, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Breuer, S., Ortner, T. M., Gruber, F., & Hofstetter, D. (2022). Aviation and personality: Do measures of personality predict pilot training success? Updated meta-analyses. Personality and Individual Differences, 202(2), 1-10.
• Büyükkaraciğan, N. (2020). Strategic management of crisis and disaster. Ankara: İksad Publishing House. Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı . Ankara : Pegem Akademi Yayınları.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort he behavioral sciences, Hillsdale, NJ: Erlbaum. Çoşkun, S., & Arslan, S. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin liderlik yönelimleri ile öğrenme biçimleri arasındaki ilişki. Sağlık ve Hemşirelik Yönetımi Dergisi, 8(2), 160-170.
• Dereli, M. (2003). A survey research of leadership styles of elementary school principles. Ankara: Middle East Technical University Faculty of Education .
• Dursun, M., Günay, M., & Yenel, İ. F. (2019). Çok yönlü liderlik yönelimleri ölçeği (ÇYLYÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(2), 333-347.
• Düzgün, A. (2022). Z Kuşağının kişilik özellikleri ile liderlik tarzı beklentisi arasındaki ilişki. Erciyes Akademi, 36(1), 408-431.
• Easley, S. (2019). The relationship between leadership style and personality type among college students. California: Dominican University of California.
• Giderler, C. (2005). Yöneticilerin kişilik tarzları ile liderlik davranışları arasındaki ilişki ve Ezcacıbaşı topluluğu’nda uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Gurdatta, J. K., Mavani, U., & Sonawane, A. (2023). Organizational crisis management. The Online Journal of Distance Education and e-Learning, 11(1), 776-790.
• Hoş, S. (2020). Çoklu doğrusal regresyon analizi güvenilirliğinin jackknife tekniği ile sınanmasına yönelik bir araştırma, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(4), 304-316.
• Jones, A., & Shideh, R. (2020). Leadership structure and practices in organizations and the development of a new leadership sustainable model. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 14(8), 91-102.
• Kernberg, O. F. (2016). Invited essay what is personality? Journal of Personality Disorders, 30(2), 145- 156.
• Kumar, K., Bakhshi, A., & Rani, E. (2009). Linking the ‘Big Five’ personality domains to organizational citizenship behavior. International Journal of Psychological Studies, 1(2), 73-81.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2008). The five-factor theory of personality. In handbook of personality: Theory and research, New York: Guilford Press.
• Mehr, M. K., & Jahanian, R. (2016). Crisis management and its process in organization. Mediterranean Journal of Social Sciences, 7(5), 143-148.
• Neck, C. P., & Houghton, J. D. (2006). Two decades of self-leadership theory and research. Journal of Managerial Psychology, 21(4), 270-295.
• Özsoy, S. & Özsoy, G. (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması, İlköğretim Online, 12(2), 334-346.
• Pilarska, A. (2018). Big-Five personality and aspects of the self-concept: Variable- and personcentered approaches. Personality and Individual Differences, (127 ), 107–113.
• Qadri, M. A. (2016). The concept of applied leadership in the contemporary world. Journal of Education and Practice, 7(4), 17-23.
• Rietsema, D. (2015). Importance of leadership in business. https://www.hrpayrollsystems.net sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.01.2025
• Satıcı, B., & Topal, M. (2022). Rehberlik ve araştırma merkezi yöneticilerinin liderlik eğilimleri, iş doyumları ve tükenmişlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 12(66), 443-452. SHGM (2023). Sivil havacılık genel müdürlüğü istatistikler. Ankara.
• Şenerol, H. (2021). Havayolu işletmelerinde kriz ve kriz yönetimi. Kriz ve kriz yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Taymur, İ., & Türkçapar, H. M. (2012). Kişilik: tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 154-177.
• Vašíčková, V. (2019). Crisis management process: A literature review and a conceptual integration. Acta Oeconomica Pragensia, 27(3-4), 61–77.
• Wu, Q., Tang, L. & Chen, L. (2022). Discussion on the framework of crisis leadership model of civil aviation operation units. Academic Journal of Business & Management, 4(3), 30-36.