Dijital Dönüşüm ve Saha İhtiyaçları Ekseninde Yenilikçi Mesleki Eğitim: İTÜ MTAL Modeli

Year 2025, Issue: 24, 25 - 60

Hüseyin Toros

https://doi.org/10.20860/ijoses.1742862

Abstract

Günümüzde teknolojik gelişmeler ve sanayideki dönüşümler, Türkiye'deki mesleki ve teknik eğitimi yeniden şekillendirme ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu çalışma, İstanbul Teknik Üniversitesi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinin yenilikçi eğitim modelini merkeze alarak, mesleki eğitimin nasıl dönüştürülebileceğini inceler. Temelinde "tahayyül, tasavvur, tasarım" (3T) ve "değerler, teknoloji, takım" (DTT) felsefelerini barındıran bu model; öğrencilere eleştirel düşünme, problem çözme ve takım çalışması gibi yetkinlikler kazandırmayı hedefler. Ahilik kültürü ve usta-çırak ilişkisi modern bir yaklaşımla ele alınırken, dijitalleşme ve sanayi 4.0'a uyumlu yapay zekâ, otomasyon ve büyük veri programları öne çıkarılmaktadır. Proje tabanlı çalışmalar, yarışmalar ve girişimcilik faaliyetleri ile desteklenen bu model; yalnızca teknik bilgiye değil, aynı zamanda ahlaki değerlere, sürdürülebilirlik bilincine ve küresel bakış açısına sahip, üretken ve girişimci fertler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma saha ihtiyaçlarına duyarlı, takım merkezli ve dijital dönüşümle bütünleşmiş bir mesleki eğitim modelinin, geleceğin insan kaynağı ihtiyacını karşılamada kritik bir rol oynadığına işaret etmektedir.

Keywords

Mesleki ve teknik eğitim , yenilikçi eğitim modeli , dijital dönüşüm , proje tabanlı öğrenme , girişimcilik

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Thanks

Kurucu müdürlük görevini tevdi ederek yarınlarımız olan gençlerle beş yıl boyunca birlikte olmama imkân veren Millî Eğitim Bakanlığına, İTÜ Rektörlüğüne, birlikte yol yürüdüğüm değerli yöneticiler Uğur Özalp, Ahmet Maden ve Erdal Bozkurt’a, kıymetli öğretmen ekibime, çocuklarını bize emanet eden değerli velilerimize, desteklerini esirgemeyen sektör temsilcilerine, basın-yayın kuruluşlarına, her zaman yanımda olan eşim fizik öğretmeni Tülay Toros’a ve başarılı başrol oyuncularımıza (öğrencilerimize) en içten teşekkürlerimi sunarım. Birlikte çok güzel işlere imza attık ve bu başarıların, bugüne kadar olduğu gibi gelecekte de sürdürüleceğine yürekten inanıyorum. Bu makalede metnin düzenlenmesi sürecinde destek olan Arife Halezeroğlu’na, Perihan Ayar ile OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT ve Alibaba tarafından geliştirilen Qwen yapay zekâ modellerine teşekkür ederim.

Innovative Vocational Education on the Axis of Digital Transformation and Field Needs: İTÜ MTAL Model

Abstract

Today, technological advancements and industrial transformations have underscored the need to revamp vocational and technical education in Turkey. This study examines how vocational education can be transformed, with a focus on the innovative education model of Istanbul Technical University's Vocational and Technical Anatolian High School. This model, based on the philosophies of ‘imagination, conception, design’ (3T) and ‘values, technology, team’ (DTT), aims to equip students with skills such as critical thinking, problem-solving, and teamwork. While the Ahilik culture and master-apprentice relationship are approached with a modern perspective, artificial intelligence, automation, and big data programs compatible with digitalization and Industry 4.0 are highlighted. Supported by project-based work, competitions, and entrepreneurial activities, this model aims to nurture productive and entrepreneurial individuals who possess not only technical knowledge but also moral values, sustainability awareness, and a global perspective. In conclusion, this study demonstrates that a vocational education model responsive to field needs, team-centered, and integrated with digital transformation plays a critical role in meeting the future's human resource needs.

Keywords

Vocational and technical education , innovative education model , digital transformation , project-based learning , entrepreneurship

Ethical Statement

I declare that this study is original; that I have acted by the principles and rules of scientific ethics at all stages of the study, including preparation, data collection, analysis, and presentation of information; that I have cited sources for all data and information not obtained within the scope of this study and included these sources in the bibliography; that I have not made any changes in the data used, and that I comply with ethical duties and responsibilities by accepting all the terms and conditions of the Committee on Publication Ethics (COPE). I hereby declare that if a situation contrary to my statement regarding the study is detected, I agree to all moral and legal consequences that may arise.

Thanks

I want to express my sincere thanks to the Ministry of National Education, the Rectorate of ITU, the esteemed managers Uğur Özalp, Ahmet Maden and Erdal Bozkurt with whom I walked, my valuable teacher team of teachers, our valuable parents who entrusted their children to us, representatives of the sector who do not spare their support, press-broadcasting organizations, my wife, physics teacher Tülay Toros and our successful leading actors (students) who have always been with me. We have done excellent work together, and I sincerely believe that these successes will continue in the future as well as so far. I want to thank Arife Halezeroğlu, who supported the editing process of the text in this article, for ChatGPT, developed by OpenAI, with Perihan Ayar and Qwen artificial intelligence models developed by Alibaba.

References

• Akdağ, Ö. & Toros, H., (2025). Meslek eğitiminde ahilik ve uygulaması, International Journal of Social Science Research, 14(1), 98-125.
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B. & Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. Ekev Akademi Dergisi, (99), 59-73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135 Alkan, A. (2024). Artificial intelligence: Its role and potential in education. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(1), 483-497. https://doi.org/10.15869/itobiad.1331201
• Beri̇gel, D. S., Şilbir, L. & Şilbir, G. M. (2025). Integrating Artificial Intelligence (AI) Into Technical and Vocational Education and Training (TVET): A Prisma-Based Systematic Review. Calitatea Vieții, 36(1), 1-27. https://doi.org/10.46841/RCV.2025.01.05
• Caves, K. M., Baumann, S. & Renold, U. (2021). Getting there from here: A literature review on vocational education and training reform implementation. Journal of Vocational Education & Training, 73(1), 95-126. https://doi.org/10.1080/13636820.2019.1698643
• Denizcilik Dergisi, (2023). İTÜ MTAL ‘de 4. Gençler Bilim, Teknoloji, AR-GE Şöleni, https://www.denizcilikdergisi.com/denizcilik-gundem-haberleri/itu-mtal-de-4-gencler-bilim-teknoloji-ar-ge-soleni/, Denizcilik Dergisi, 9 Haziran 2023.
• Dwiyono, E. & Eliasa, E. I. (2025). The role of guidance and counseling teachers in developing student potential. Golden Ratio of Data in Summary, 5(1), 49-55. https://doi.org/10.52970/grdis.v5i1.947
• İTÜMTAL, 2024. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, yönetici, öğrenci, öğretmen, veli görüşmeleri, okul bültenleri ve basın yayın haberleri.
• Koculu, A., Topcu, M. S. & Ciftci, A. (2022). The effect of STEM education on pre-service science teachers’ perceptions of 21st century skills and competences and problem solving skills. Open Journal for Educational Research, 6(2), 165-172. https://doi.org/10.32591/coas.ojer.0602.05165k
• Koçulu, A. & Topçu, M. S. (2021). Socio-scientific ıssues in education for sustainable development. Different Perspectives on Environmental Education, 135-145.
• Kopackova, H., Simonova, S. & Reimannova, I. (2024). Digital transformation leaders wanted: How to prepare students for the ever-changing demands of the labor market. The International Journal of Management Education, 22(1), 100943. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2024.100943
• Kumaş, E. ve Erol, S. (2021). Endüstri 4.0’da anahtar teknoloji olarak dijital ikizler. Politeknik Dergisi, 24(2), 691-701. https://doi.org/10.2339/politeknik.778934
• Li, Z., Ding, Y., Lei, Y., Oliveira, F. J. M. S., Neto, M. J. P., & Kong, M. S. M. (2024). Integrating artificial intelligence in industrial design: evolution, applications, and future prospects. International Journal of Arts and Technology, 15(2), 139-169. https://doi.org/10.1504/IJART.2024.143124
• Özer, M. (2021). Türkiye’de mesleki eğitimi güçlendirmek için atılan yeni adımlar. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2021(16), 1-16. https://doi.org/10.46778/goputeb.907302
• Salas-Velasco, M. (2024). Vocational education and training systems in Europe: A cluster analysis. European Educational Research Journal, 23(3), 434-449. https://doi.org/10.1177/14749041221151
• Şen, Z. (2018). How to ımprove the science and engineering education in ıslamic countries?. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(3), 121-131. https://doi.org/10.32329/uad.484662
• Temel, Y. & Coskun, B. (2024). a review on artificial ıntelligence applications in education in some countries and Türkiye. International Technology and Education Journal, 8(1), 9-23.
• Toros, H. (2009, 18 Eylül). Daha başarılı bir üniversite için, Habertürk Gazetesi.
• Toros, H. (2021, 29 Kasım). Değişimin eşiğinde eğitim: 5.0’a doğru. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/degisimin-esiginde-egitim-5-0a-dogru-41949839 (Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025).
• Toros, H. (2022, 11 Nisan). Eğitimde başarılı olmanın 5 yolu. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/egitimde-basarili-olmanin-5-yolu-42041073 (Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025).
• Toros, H. (2022, 14 Şubat). Salgının ardından eğitim turizmi ön plana çıkacak. Hürriyet Gazetesi, https://www.hurriyet.com.tr/egitim/salginin-ardindan-egitim-turizmi-on-plana-cikacak-42003475 (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025).
• Toros, H. (2022, 20 Temmuz). 2030’lara damga vuracak gençler aranıyor. https://web.itu.edu.tr/toros/yazilar/2022/2030lara_Damgasini_Vuracak_Gencler_Araniyorr.htm (Erişim tarihi: 20.05.2025).
• Toros, H. (2023, 16 Aralık). Seyyar Okullar yeni teknolojiler eğitime farklı bakış açıları getirebilir mi? Türkiye Gazetesi. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/genis-aci-fikir-ve-tartisma/seyyar-okullar-yeni-teknolojiler-egitime-farkli-bakis-acilari-getirebilir-mi-641119 (Erişim tarihi: 22.05.2025).
• Toros, H. (2024, 1 Temmuz). Geleceğin eğitiminde teknoloji ve takım çalışması: yeni yaklaşımlar. Türkiye Gazetesi https://www.turkiyegazetesi.com.tr/teknoloji/gelecegin-egitiminde-teknoloji-ve-takim-calismasi-yeni-yaklasimlar-1048367 (Erişim tarihi: 28.04.2025).
• Toros, H. (2024, 20 Ekim). Öğrencilerin hayalleri ve hedefleri tiyatrolaştırılabilir mi? TGRThaber. https://www.tgrthaber.com/kose-yazilari/prof-dr-huseyin-toros/ogrencilerin-hayalleri-ve-hedefleri-tiyatrolastirilabilir-mi-642626 (Erişim tarihi: 11.05.2025).
• Toros, H. (2024, 25 Haziran). Dijital dönüşümle eğitim geleceği: kişiselleştirilmiş öğrenme yaklaşımları. Türkiye Gazetesi. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/teknoloji/dijital-donusumle-egitimin-gelecegi-kisisellestirilmis-ogrenme-yaklasimlari-1048361 (Erişim tarihi: 27.05.2025).
• Toros, H. (2024, 25 Haziran). Öğrencilerin eğitim düzeyinde dijital dönüşüm! Bilgiye erişim hızı arttı. TGRThaber, https://www.tgrthaber.com/gundem/ogrencilerin-egitim-duzeyinde-dijital-donusum-bilgiye-erisim-hizi-artti-2957830?s=1 (Erişim tarihi: 18.05.2025).
• Toros, H. (2024, 8 Ağustos). Eğitimde ne kadar istişare yapılıyor? TGRThaber. https://www.tgrthaber.com/kose-yazilari/prof-dr-huseyin-toros/egitimde-ne-kadar-istisare-yapiliyor-642546. TGRThaber (Erişim tarihi: 08.05.2025).
• Toros, H. (2024, 9 Ekim). Teknolojik bağımsızlık: bir ihtiyaç mı, lüks mü? TGRThaber. https://www.tgrthaber.com/kose-yazilari/prof-dr-huseyin-toros/teknolojik-bagimsizlik-bir-ihtiyac-mi-luks-mu-642606 (Erişim tarihi: 25.05.2025).
• Toros, H. (2024, Haziran 25). Çağın gereklerine uygun mesleki eğitim: Girişimcilik ve meslek ahlâkı. Türkiye Gazetesi. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/teknoloji/cagin-gereklerine-uygun-mesleki-egitim-girisimcilik-ve-meslek-ahlaki-1048364 (Erişim tarihi: 8 Mayıs 2025)
• Voronkova, V., Vasyl’chuk, G., Nikitenko, V., Kaganov, Y. ve Metelenko, N. (2023). Transformation of digital education in the era of the fourth industrial revolution and globalization. : monograph. Riga ; Latvia : Baltija Publishing, 220 p.
• Yiğitol, B. (2025). AI, robotics, and autonomous systems: Assessing AI applications in aviation industry. In Smart and Sustainable Operations Management in the Aviation Industry (pp. 115-141). CRC Press.
• Zhai, X. (2023). Chatgpt and ai: The game changer for education. Zhai, X.(2023). ChatGPT: Reforming Education on Five Aspects. Shanghai Education, 16-17.