Afganistan’ın
Yakın Çağ tarihinin büyük bir kısmı, iktidar çatışmaları, etnik ve siyasi
savaşlarla geçmiştir. Bu gerçeğin yanında, Afgan toplumunun geleneksel yapıya
sahip olduğu sebebiyle, ülkeye modernleştirme girişimi geç başlamıştır. Afganistan’ın
modernleştirme doğrultusuna ilk ciddi adımlar, Emir Şir Ali Han döneminde (1868-1879)
atılmıştır. Bu çabalar, Emir Abdurrahman Han döneminde durgunluğa uğramıştır;
oğlu Emir Habibullah Han döneminde tekrar canlanıp Afganistan’ın reformcu
kralı, Emir Emanullah Han döneminde (1919-1929) en zirvesine ulaşmıştır.
Afganistan’ın sayılı reformist krallarının yanı sıra, Afgan aydınları ve düşünürleri
bu yolda çok çabalar göstermişler ve fedakârlıklarda bulunmuşlardır. Bu çabalar
günümüze kadar devam etmektedir. Ancak farklı sebeplerden dolayı, başarılı
olamamıştır.
Afganistan’da
modernleşme ve meşrutiyet gibi yeni kavramlar, Avrupa’da ve komşu ülkelerde
gerçekleştirilen yenilikçi hareketler bunlarla alakalı yayımlanan kitap ve
makaleler aracılığıyla tanıtılmıştır. Bu ülkelerin arasında, Osmanlı İmpratorluğu ve daha sonra Türkiye
Cumhuriyeti, İslâmi bir ülke olduğu için, Afganistan krallar ve aydınlar
tarafından modernleşme ve reform alanında bir model olarak görülmüştür. Dönemin
entelektüellerinin birçoğu, Avrupa ve Türkiye’nin yeni gelişmeleri hakkında Türkiye’de
yayımlanan gazeteler ve kitaplar vasıtasıyla bilgiler elde edip yerel dillere
aktarmışlardır. Türkçeden çevrilen makaleler ve eserler, Afganistan’ın
modernleşme akımının oluşumunda derin ve ciddi etkiler bırakmıştır. Buna göre,
Türkçe, Afganistan’ın siyaset, eğitim, edebiyat, gazetecilik ve diğer alanlarda
meydana gelen değişim ve gelişimlere vesile ve kaynak olmuştur. Bu çalışma ise,
Türkçenin Afganistan’ın modernleşme çabalarının üzerindeki etkisini incelemeyi
amaçlamaktadır.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Linguistics |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 15, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 2 Issue: 2 |
International Journal of Turkish Teaching as a Foreign Language | 2018 ISSN: