Türkiye ve İran Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Tasarım Boyutu Açısında Karşılaştırılması

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 141 - 159, 31.12.2019

Yakup Subaşı

Öz

Okullarda eğitim-öğretim faaliyetleri birçok bileşenin bir araya gelmesiyle meydana gelmektedir. Eğitim-öğretim faaliyetlerinin bileşenlerinden biri de ders kitaplarıdır. Her ne kadar ders kitapları dersin işlenişinde yardımcı materyal kaynak olarak tanımlansa da gerçekte ders kitaplarının öğrenme-öğretme etkinliklerinde temel kaynak olarak önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu çalışmada yüzyıllardır aynı coğrafyayı paylaşan, coğrafi ve tarihi unsurların kendilerine sunduğu bağlar sayesinde, birbirleriyle sürekli kültürel, siyasi, ekonomik ve güvenlik etkileşimi içerisinde olan Türkiye ve İran’ın okullarında okutulan Sosyal Bilgiler ders kitapları tasarım boyutu açısından karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Çalışmada her iki ülkenin ders kitaplarında tasarımsal olarak güçlü ve zayıf yönler ortaya koyulmuştur. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi vasıtasıyla betimsel analiz kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019 -2020 eğitim ve öğretim yılında Türkiye ve İran’da okutulan 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları oluşturmaktadır. Her iki ülkenin sosyal bilgiler 7. sınıf ders kitaplarında ulaşılan veriler geliştirilen “Görsel Tasarım İlkeleri” ölçeği kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada ele alınan ders kitaplarından doğrudan alıntılama yapılmıştır. Çalışmanın sonuçları; görsel ögelerin tasarımı, sayfa tasarımı, metin tasarımı, kapak tasarımı ve dış yapı özellikleri şeklinde 5 başlık altında toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görsel Tasarım, Sosyal Bilgiler, Dersin Kitapları

Kaynakça

• Afacan, S. (2012). Komşuyu anlamak/anlatmak: 20. yüzyılda Türkiye’de İran’a dair yayınlanan kitaplara dair bir değerlendirme, İnsan ve Toplum, 2/3.
• Alpan, G.B. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımın öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education. 2 (1), 8-26.
• Kab, İ. (2012). Türkiye’deki sosyal bilgiler ders kitaplarının Almanya’daki Tarih, coğrafya ve vatandaşlık eğitimi ders kitaplarıyla karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, M. (2004). Türk-İran ilişkileri (1923-1938). Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (8), S. 95.
• Osmanoğlu, A. E. (2012). Türkiye Cumhuriyeti ve Mısır Arap Cumhuriyeti sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitaplarının karşılaştırılması. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Saçlı, E. (2007). Türkiye’de ilköğretim okullarında okutulan sosyal bilgiler ders kitapları ile ABD’nin Virginia ve Los Angeles eyaletlerinde aynı yaş grubundaki öğrencilere okutulan ders kitaplarının şekil ve içerik yönünden karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saray, M. (1996). Türk-İran ilişkileri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Subaşı, Y. & Çakmak, M.A. (2018). “İki ülkenin sosyal bilgiler ders kitaplarında edebi ürünler”, International Social Sciences Studies Journal, 4(26): 5792-5803
• Sümengen, F. N. Ö. (2010). 2007-2008 öğretim yılı ilköğretim IV. ve V. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının pedagojik açıdan değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tuğ, O. (2017). Uluslararası sınavlarda başarılı ülkeler ve Türkiye’nin sosyal bilgiler ders kitaplarının tasarım boyutu açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi: Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tertemiz, N., Ercan, I. & Kayabaşı,Y. (2001). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.