İran Sinemasında Çocuğun İnşası: Bu Bağlamda Mecid Mecidi Sinemasında Cennetin Çocukları ve Cennetin Rengi Filminin İncelenmesi

Year 2021, Volume: 10 Issue: 1, 137 - 152, 30.06.2021

Ömer Terzi Mehmet Nuhoğlu

Abstract

İran, sinemayla 20. yüzyılın başından itibaren tanışan kültürü zengin bir ülkedir. Sinema İran’a geldikten sonra zaman içinde dünya sinemasında yaşanan gelişmeler ve İran’da meydana gelen siyasi değişmelerle birlikte sinema etkinliklerinin farklılaştığı da elbette görülmüştür. Belirli dönemlerde oldukça aktif olduğu görülen sinema, bazen durgun zamanlar da geçirmiştir ancak bir şekilde devamlılığı sağlanmıştır. Bu itibarla İran sineması tarihinin, devrim öncesi ve devrim sonrası olarak iki ayrı dönemde ele alınması hem karşılaştırma yapma hem de dönemselleştirme bakımından uygun olacaktır. İran, İslam devriminden önce monarşi ile
yönetilerek ve sinema modernleşme politikalarına hizmet etmiştir. Bu dönemde modernleşmenin ve batılı filmlerin ön plana çıkarıldığı ticari yerli yapımların olduğu görülmektedir. Muhafazakârların monarşi yönetiminin batılılaşmacı ve onun ülke içindeki uygulamalarına karşı çıkmasının etkileri sinemada da hissedilmiştir. 1979 İran İslam Devrimi, İran sinemasını moderniteden uzaklaştırmış ve İslami yaşam tarzının merkeze alındığı bir sinema anlayışı ortaya çıkmıştır. Film denetimlerinin artırılması ve sansürün ağırlaştırılması, sinemacıların film çekmesini kısıtlamış ve güçleştirmiştir. Dolayısıyla bu dönem içinde, yönetmenler yeni anlatım dilleri geliştirmek zorunda kalmıştır. İran sineması, 1980’li yılların ortalarında çocuk karakterlerle konuların anlatıldığı bir döneme girmiştir. Bu durum İranlı yönetmen olan Mecid Mecidi’nin, filmlerinde çocuk karakterlere fazla yer vermesi ve onları anlatının merkezine koymasından da net bir şekilde anlaşılmaktadır. Mecid Mecidi, İslami anlayışla bütünleştirdiği filmlerinde sosyo-kültürel birçok durumu çocuklar üzerinden yansıtmaktadır. Bu çalışmada yönetmenin “Cennetin Çocukları- Children of Heaven” ve “Cennetin Rengi- The Color of Paradise” filmlerindeki çocuk karakterler incelenmiştir. Bu inceleme sosyo-kültürel olarak aile, yaşam, eğitim ve inanç alanları dikkate alınarak yapılmıştır

Keywords

İran Sineması, Mecid Mecidi, Cennetin Çocukları Filmi, İran İslam Devrimi, İran Yeni Dalga Sineması

References

• Aktaş, C. (2004). Dünün Devrimcileri Bugünün Reformistleri, 1. Basım. İstanbul: Kapı Yayınları
• Batur, S. (2007), Siyasal İslâm Sineması Örneğinde İran Sineması, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Berber, F. (2011). Devrim Sonrası İran’da Sinema Endüstrisi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Çağlayan, A. (2011). Gerçekçilik Bağlamında İran Sinemasında Dil ve Estetik, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, M. (2010). Bir Sinema Yönetmeni Olarak Mecid Mecidi ve Onun Özgün Sanat Dilinde İnsan, Şehrengiz, (5), 11-14.
• Dabaşi, H. (2013). İran Sineması, (Çev.: Barış Aladağ ve Begüm Kovulmaz ), İstanbul: Agora Yayınları.
• Gökçe, Övgü (2012). Övgü Gökçe ile İran Sineması Toplu Gösterimi Üzerine, Sinefil, http://www.mafm.boun.edu.tr/files/312_iran_sinemasi.pdf, Erişim Tarihi: 01.07.2012.
• Güler, H. (2006). Humeyni Sonrası İran Sineması’nda Kadın, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Arattırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kırel, S. (2007). İran’da Sinema: İran Sineması ve Üretim Dinamikleri ve Anlatıya Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. Üçüncü Sinema ve Üçüncü Dünya Sineması, (Derleyenler), Esra Biryıldız ve Zeynep Çetin Erus, İstanbul: Es Yayınları, s. 355-417.
• Kırel, S. (2010). Kiarostami‟nin Şiiri Üzerinden Seyirci ve Sinema Dilinin Olanaklarını Yeniden Düşünmek, Sinecine, Bahar Yıl:1, Cilt:1, 45-75.
• Laleh, A. (2015). Modern İran Sinemasında İran Edebiyatının İzleri. İstanbul: Dört Mevsim.
• Nuyan, N. (2014). Sınırda Yaşam, Siste Ölüm: Bahman Ghobadi Sineması Üzerine, (Ed.: Hüseyin Köse), Kara Perde “İran Yönetmen Sineması Üzerine Okumalar, ss.28-44, Ayrıntı, İstanbul.
• Oylum, R., Sivaslıoğlu, K. (2011). Ortadoğu Sineması, İstanbul: Başka Yerler.
• Özön, N. (1985). Sinema Uygulayımı-Sanatı-Tarihi, İstanbul: Hil.
• Pembecioğlu, N. (2006). Türk ve Dünya Sinemasında Çocuk İmgesi. Ankara: Ebabil.
• Pour, S. M. (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması, İstanbul: Es.
• Sadr, H. R. (2007). Çağdaş İran Sineması’nda Çocuklar: Biz Çocukken. (Editör)
• Smith, N. G. (2003). Dünya Sinema Tarihi, (Çev.: Ahmet Fethi), İstanbul: Kabalcı.
• Sözen, M. (2012). İran Yeni Dalga Sinemasında Varoluşsal Temalar ve Yönelimler, Selçuk İletişim, 7 (3), 218-233.
• Şakrak, B. E. (2019). Alternatif İran Filmleri, Oryantalizm ve İki Bacaklı At, Motif Akademi Halkbilimi, 12 (25), 135-151.
• Tapper, Richard (2007). Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik. (Çev. K. Sarısözen), Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik, İstanbul: Kapı Yayınları, s. 1-31, 285-316.
• Yaghmoorala, M. V. (2013). Mecid Mecidi Filmlerinde Sosyal ve Kültürel Anlatı Yapısı, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yorulmaz, B. (2014). The Presence Of The Qur’an And Hadith In The Films Of Majid Majidi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar, 7 (35), 383-393.
• https://odatv.com/mecid-mecidiye-bir-hosgeldin-diyemedik-2711171200.html (E.T. 09.05.2021)
• https://p.dw.com/p/1B6vI?maca (E.T. 09.05.2021)
• https://www.filmloverss.com/bir-dugun-elbisesi-lebassi-baraye-arossi/ (E.T. 09.05.2021)
• https://www.filmloverss.com/hidayetten-gorsellige-mecidi-sinemasi/ (E.T. 09.05.2021)
• https://www.filmloverss.com/khane-ye-doust-kodjast-arkadasimin-evi/ (E.T. 09.05.2021)
• https://www.filmloverss.com/tecrube-tadjrebeh/ (E.T. 09.05.2021)
• https://www.filmloverss.com/yolcu-mossafer/ (E.T. 09.05.2021)
• https://www.hayalperdesi.net/dosya/54-mecid-mecidi-dilde-yetkinligin-ve-ozgunlugun-arayisi.aspx (E.T. 09.05.2021)
• https://www.hayalperdesi.net/soylesi/70-gercekligin-arkasindaki-guzelligi-gostermek-istiyorum.aspx(E.T.09.05.2021)
• https://www.imdb.com/title/tt0415607/?ref_=rvi_tt (E.T. 09.05.2021)
• https://www.imdb.com/title/tt0191043/?ref_=vp_vi_tt_p (E.T. 09.05.2021)