Televizyon Dizilerinin Üretiminde Emek Süreci*

Year 2019, Issue: 48, 419 - 441, 28.06.2019

Duygu Çeliker Saraç

Abstract

Bu çalışmada Marksist emek süreci teorisinin temel öncüllerinden hareketle Türkiye’de televizyon dizilerinin üretiminde emek süreci analiz edilmiştir. Set işçilerinin vasıflarını şekillendiren süreçler ile dizi üretim sürecinde denetim, sömürü ve mücadele biçimlerini ortaya koyabilmek amacıyla hem set işçileri hem de emek ve sermaye örgütlenmeleriyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçları, dizi üretim sürecinde sermayenin denetim gücünü kullanarak işi vasıfsızlaştırmasına, yoğun iş yükü, uzun çalışma saatleri ve ücret politikalarıyla gelen sömürüye işaret etmiştir. Sinema-TV alanında kurulmuş emek örgütlenmeleri ise Türkiye’nin tarihsel koşulları içinde geriletilmiş ve güç kaybına uğratılmıştır. Çalışma koşullarının ve taleplerin ortaklığına rağmen emek örgütlenmelerinde bölünme söz konusudur. Setlerdeki çalışma koşullarına yönelik olarak emek örgütlenmelerinin mücadelesine karşılık yapım şirketleri işçilerle arasında işverenişçi ilişkisi olduğunu kabul etmemekte, setlerde kendi yasalarını uygulamaktadır.

Keywords

Televizyon Dizileri, Emek Süreci, Set İşçileri, Çalışma Koşulları.

Labor Process in the Production of TV Series

Abstract

In this study, labour process ın the production of television series in Turkey was analyzed taking the basic premise of the Marxist labour process theory into consideration. Interviews were conducted with both set workers and labour and capital organizations in order to demonstrate the processes shaping the characteristics of the set workers and to demonstrate the control, exploitation and struggle patterns in the process of series production. The results of the study indicated deterioration of work-quality resulting from the control power of capital, exploitation resulting from intense workload, long working hours and wage policies in the series production process. Labour organizations established in cinema and television field were forced to lose power and deteriorate over a period of historical conditions of Turkey. There is division in labour organizations in spite of partnership of working conditions and demands. In response to the struggle of the labour organizations for working conditions in the sets, film companies do not accept that there is an employer-worker relationship with the workers and apply their own laws in the sets.

Keywords

Television Series, Labour Process, Workers in Television SeriesMaking, Working Conditions.

References

• Artun, Ali, (2014). “Sanat Emeği”, Ali Artun (der.), Sanat Emeği: Kültür İşçileri ve Prekarite, İstanbul: İletişim Yayıncılık, s.11-29.
• Braverman, Harry, (2008). Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi, Çiğdem Çidamlı (çev.), İstanbul, Kalkedon.
• Ekinci, Mevlüt, (2010). “Sinema Sektörünün Alt Yapısında Biz Varız”, http://www.sinematurk.com/icerik/2543-sinema-sektorunun-altyapisinda-biz-variz/. Erişim tarihi: 07.08.2012.
• Garnham, Nicholas, (1995). “Contribution to a Political Economy of Mass Communication” içinde Approaches to Media: A Reader” Oliver Boyd Barret ve Chris Newbold (ed.), New York, p. 216-221.
• Hardt, M. ve Negri, A., (2008). İmparatorluk, Abdullah Yılmaz (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• ISMMO, (2008). “Dizi Ekonomisi Raporu”, http://archive.ismmmo.org.tr/docs/basin/2008/bulten/04102008_DiziEkonomisi.pdf. Erişim tarihi, 21.04.2011
• Kang, J. A. (2008). “Ethical Conflict and Job Satisfaction Among Public Relations Practitioners”, http://instituteforpr.org/wp-content/uploads/EthicalConflict_JobSatis.pdf Erişim tarihi: 01.02.2011.
• Kaya, Ezgi, (2016). “Kapitalist Emek Sürecinin Öğeleri Ekseninde Kültürel Endüstriler ve Yaratıcı Emek”, İletişim Araştırmaları, (14) 1, s.43-74.
• Koçer, Sevim, (2014). “Türkiye’de Özel Televizyon Kuruluşlarında Dış Kaynak Kullanımı”, e-GİFDER, No. 3, s. 34-61.
• Konuşlu, Fırat, (2013). “Emek Süreci Analizinden Sınıf Tartışmasına Bir Yol Denemesi: Türkiye Özel Televizyon Dizilerinin Üretim ve Emek Sürecinde Sınıfsal İlişkiler”, Praksis, 32, s. 165-189.
• Kumar, Krishan, (2004). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Kuzu, Hüseyin (2011). “Sinema Emekçileri Dertli” http://www.milliyet.com.tr/sinema-emekçileri-dertli--pembenar-detay-kultursanat-1402777/. Erişim Tarihi: 05.06.2012.
• Lazzarato, Maurizio, (2005). “Maddi Olmayan Emek”, Sinem Özer ve Selen Göbelez (çev.), İtalya’da Radikal Düşünce ve Kurucu Politika, İstanbul: Otonom Yayıncılık, s.227-246.
• Marx, Karl, (2011). Kapital: Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili, Alaattin Bilgi (çev.), Ankara: Sol Yayınları.
• Olson, L. D. M., (1989) “Job Satisfaction of Journalists and PR Personnel”, Public Relations Review, vol.15, p. 37-45.
• Oyuncular Sendikası Özel Faaliyet Raporu (2011). Erişim: Oyuncular Sendikası.
• Oyuncular Sendikası Yıllık Faaliyet Raporu (2011-2013). Erişim: Oyuncular Sendikası.
• Oyuncular Sendikası Faaliyet Raporu (2013). Erişim: Oyuncular Sendikası.
• Ricardo, David, (2007). Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin İlkeleri, T. Ertan (çev.), İstanbul: Belge Yayınları.
• Smith, Adam, (2009). Ulusların Zenginliği (Cilt 1), Metin Saltoğlu (çev.), Ankara: Palme Yayıncılık
• Yapımcılar Derneği: Reyting ve Sosyo Ekonomik Statü (SES) Ölçüm Sistemi Hakkında Görüş ve Öneriler: Hukuki İnceleme ve Rapor, Erişim: Yapımcılar Derneği.
• Yücesan Özdemir, Gamze, (2001). “Mavi Yakalı İşçiler Üzerine Çalışmalarda Eleştirel Etnografi: Yöntembilimsel ve Politik Açılımlar/Sorunlar”, Praksis, No. 4, 332- 346.
• Yücesan Özdemir, Gamze, (2002). “Emek Süreci Teorisi ve Türkiye’de Emek Süreci Çalışmaları” A. A. Dikmen (ed.), Küreselleşme Emek Süreçleri ve Yapısal Uyum, Ankara: İmaj Yayınevi, s. 433-469.
• Sinema Emekçileri Sendikası Yönetim Kurulu Üyesi Melih Biçer ile 15 Mayıs 2014 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Yapımcılar Derneği Hukuk Danışmanı Burhan Gün ile 3 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Oyuncular Sendikası Örgütlenme Birimi Sorumlusu Yeşim Girgin İle 5 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Görüntü Yönetmeni B.K. ile 7 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Sanat Yönetmeni M.A. ile 7 Ocak 2017 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• İkinci Yönetmen M.Ç. ile 9 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Steadicam Asistanı K.B. ile 9 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Focus Puller M.T. ile 12 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Işık Şefi M.Y İle 12 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Sanat Yönetmeni Birinci Asistanı D.K ile 13 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Kostüm Sorumlusu B.K.Ö ile 13 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Saç-Makyaj Sorumlusu R.Ü. ile 13 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Dekor Şefi E.A. ile 15 Ocak, 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Set ekibinden C.A. ile 15 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Set ekibinden B.Y. İle 15 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Ulaşım Sorumlusu İle 16 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Oyuncu T.T. 17 Ocak, 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Oyuncu C.A 17 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Oyuncu E.A ile 18 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Pedagog E.Ç ile 19 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.