Öğretmenlerin COVID-19 Pandemisindeki Çalışma Koşullarında Yeme Bağımlılığı ile Uyku Kalitesi ve Depresyon Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 169 - 175, 14.06.2025

Aylin Seylam Küşümler , Mervenur Gökçen

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1363639

Abstract

Amaç: Çalışmanın amacı, öğretmenlerin COVID-19 döneminde yeme bağımlılığı, uyku kalitesi, fiziksel aktivite ve depresyon durumları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: 2021 yılında yapılan bu tanımlayıcı çalışma 600 bireyle çevrimiçi ortamda Google Formlar aracılığıyla veri toplama yöntemi ile yürütülmüştür. Bireylere sosyo-demografik ve antropometrik ölçümlere dayanan bilgileri sorulmuştur. Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi ile Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği uygulanmıştır. Veriler; ‘bağımsız gruplarda t-testi’, ‘tek yönlü varyans analizi’, ‘Pearson korelasyonu’ ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Katılımcıların %54,7’si kadın, %45,3’ü erkektir. Yaş ortalaması 36,3±7,6 yıldır. Depresyon düzeyi; erkeklerde (12,1±10,9, p=0,009) ve yeme bağımlılığı olanlarda (12,9±11,1, p=0,003) yüksektir. Uyku kalitesi erkeklerde kadınlara göre (9,17±3,51, p=0,002) daha düşüktür. Uyku kalitesi ile yeme bağımlılığı arasında anlamlı bir ilişki gözlenmemiştir (p>0,05). Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum kadınlarda erkeklere göre (68,8±8,56, p=0,025) daha yüksektir. Depresyon düzeyi ile uyku kalitesi arasında pozitif ve anlamlı ilişki gözlenirken (r=0,651), sağlığa ilişkin tutum ile uyku kalitesi (r=-0,239) ve sağlığa ilişkin tutum ile depresyon (r=-0,313) arasında negatif ve anlamlı ilişki gözlenmiştir (p<0,01).
Sonuç: COVID-19 dönemindeki değişen yaşam biçimlerinden kaynaklı öğretmenlerin uyku kalitesinin düşük, depresyon derecesinin yüksek olduğu görülmüştür. BDÖ puanı ortalaması yeme bağımlılığı olan bireylerde, yeme bağımlılığı olmayan bireylere göre daha yüksek bulunmuştur. Depresyon puan ortalaması yüksek olan bireylerde yeme bağımlılığı daha fazla olduğu için depresyonun azalmasıyla yeme bağımlılığının tedavi edilebileceği düşünülmektedir. Öğretmenlerde depresyonun tedavisiyle yeme bağımlılığının da azaltılabileceği ve uyku kalitesinin iyileştirilmesine yönelik tedavi ile öğrencilere yansıyacak olan olumlu etkiler sonucunda sağlıklı bireylerin yetişmesine de katkı sunulabileceği öngörülmektedir.

Keywords

Depresyon, uyku kalitesi, yeme bağımlılığı

Determining the Relationship between Food Addiction, Sleep Quality and Depression within Teachers' Working Conditions during the COVID-19 Pandemic

Abstract

Objective: The aim of this study is to examine the relationship between teachers' food addiction, sleep quality, physical activity, and depression during the COVID-19 pandemic.
Materials and Methods: This descriptive study, conducted in 2021, involved 600 participants, with data collected using Google Forms. Participants were asked to provide information regarding their socio-demographic characteristics and anthropometric measurements. The Yale Food Addiction Scale, Beck Depression Inventory, Pittsburgh Sleep Quality Index, and Healthy Eating Attitudes Scale were administered. Data were analysed using the independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), and Pearson correlation coefficient.
Results: 54.7% of the participants were women and 45.3% were men. The mean age was 36.3±7.6 years. Depression levels were higher in men (12.1±10.9, p=0.009) and in those with food addiction (12.9±11.1, p=0.003). Sleep quality was poorer in men compared to women (9.17±3.5, p=0.002). No significant relationship was found between sleep quality and food addiction (p>0.05). Attitudes towards healthy nutrition were higher in women than in men (68.8±8.56, p=0.025). A positive and significant correlation was found between depression levels and sleep quality (r=0.651) while a negative and significant correlation was found between health attitudes and sleep quality (r=-0.239), as well as between health attitudes and depression (r=-0.313) (p<0.01).
Conclusion: It has been observed that teachers experience low sleep quality and high levels of of depression due to lifestyle changes during the COVID-19 pandemic. The mean score on the Beck Depression Scale Inventory was significantly higher in individuals with food addiction compared to those without food addiction. It is believed that addressing food addiction may also involve reducing depression, as individuals with higher mean depression scores tend to have more food addiction. It is anticipated that food addiction can be mitigated by treating depression among teachers, and interventions aimed at improving sleep quality can contribute to the development of healthier individuals, ultimately benefiting their students.

Keywords

Depression, sleep quality, food addiction

References

• Ateş Özcan B, Yeşilkaya B. Adverse effect of emotional eating developed during the COVID-19 pandemic on healthy nutrition, a vicious circle: A cross-sectional descriptive study. Revista española de nutrición humana y dietética. 2021;25(2):25. doi:10.14306/renhyd.25.S2.1144
• Çiçek İ, Tanhan A, Tanrıverdi S. COVID-19 ve eğitim. Milli Eğitim Dergisi. 2020;49(1):1091-1104. https://doi.org/10.37669/milliegitim.787736
• Tuzgöl Dost M, Aslan H, Aslan AM. Effects of the COVID-19 pandemic on students, teachers, and parents according to school counselors' perceptions. Eğitim ve Bilim. 2022;47(211):1-25. doi:10.15390/EB.2022.10508
• Arı AG, Kanat MH. COVID-19 (Koronavirüs) üzerine öğretmen adaylarının görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020;(Salgın Hastalıklar Özel Sayısı):459-492.
• Ural A, Canpolat S. COVID-19 pandemisinin öğretmen yabancılaşmasına etkisi. Eğitim Bilim Toplum. 2021;19(76):78-104.
• Vargas Rubilar N, Oros LB. Stress and burnout in teachers during times of pandemic. Front Psychol. 2021;12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.756007
• Mengi Çelik Ö, Karaçil Ermumcu MŞ. Pandemi döneminde bireylerin antropometrik ölçüm ve fiziksel aktivite düzeylerindeki değişimlerin yeme bağımlılığı durumuna göre değerlendirilmesi. Bes Diy Derg. 2022;50(1):35-44. doi:10.33076/2022.BDD.1553
• Kurtulmuş S, Kök Taş T. Gıdalarda bulunan l-triptofan, serotonin, melatonin profilleri ve sağlık üzerine etkileri. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2015;3(11):877-885.
• Ozamiz-Etxebarria N, Berasategi Santxo N, Idoiaga Mondragon N, Dosil Santamaría M. The psychological state of teachers during the COVID-19 crisis: The challenge of returning to face-to-face teaching. Front Psychol. 2021;11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.620718
• Macit MS. COVID-19 salgını sonrası yetişkin bireylerin beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklerin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;13(3):277-288. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.769698
• Sopalı T. Yetişkinlerde beslenme durum ve alışkanlıkları, antropometrik ölçümleri ile uyku kalite ilişkisinin belirlenmesi [yüksek lisans tezi]. [Gaziantep]: Hasan Kalyoncu Üniversitesi; 2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı. Yetişkinlerde fiziksel aktivite. Ankara; 2008. https://www.halksagligiokulu.org/Kitap/DownloadEBook/e063e8ff-c62c-4339-97f2-15cd6aaaa62d
• Buschert V, Prochazka D, Bartl H, et al. Effects of physical activity on cognitive performance: a controlled clinical study in depressive patients. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2019;269(5):555-563. doi:10.1007/s00406-018-0916-0
• Rosenbaum S, Tiedemann A, Sherrington C, Curtis J, Ward PB. Physical activity interventions for people with mental illness: a systematic review and meta-analysis. J Clin Psychiatry. 2014;75(9):964-74. doi:10.4088/JCP.13r08765
• Sharma A, Madaan V, Petty FD. Exercise for mental health. Primary Care Companion to the Journal Of Clinical Psychiatry. 2006;8(2):106.
• MEB. Eğitim kurumlarının kademelere göre okul, öğrenci, öğretmen ve derslik sayısı, 2000 Tablosu. https://istatistik.meb.gov.tr/OgretmenSayisi/Index
• WHO. Frequently asked questions - What is the WHO definition of health? https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-asked-questions
• Gearhardt AN, Corbin WR, Brownell KD. Preliminary validation of the yale food addiction scale. Appetite. 2009;52(2):430-436. https://doi.org/10.1016/j.appet.2008.12.003
• Bayraktar F, Erkman F, Kurtuluş E. Adaptation study of yale food addiction scale. Psychiatry Clin Psychopharmacol. 2012;22(1):38.
• Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin Üniversite Öğrencileri için Geçerliği, Güvenirliği. Psikoloji Dergisi. 1989;7(23):3-13.
• Buysse DJ, Reynolds CF III, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research. 1989;28(2):193-213.
• Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’nin Geçerliği ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996;7(2).
• Tekkurşun Demir G, Cicioğlu Hİ. Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği (SBİTÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 2019;4(2):256-274.
• Cevahir E. SPSS ile nicel veri analizi rehberi. İstanbul: Kibele Yayınları; 2020.
• Bulut T, Karaman S, Pekel HA, Yıldız M. COVID-19 sürecinde obezite ve uyku. Turkey Health Literacy Journal. 2022;3(3):161-170. doi:10.54247/SOYD.2022.58
• Çakır ÇŞ, Cömert İ. COVID-19 ile ilgili öğretmen algılarını belirlemeye yönelik bir olgu bilim çalışması. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi. 2021;6(2):382-405. https://doi.org/10.53506/egitim.905674
• Ma K, Liang L, Chutiyami M, et al. COVID-19 pandemic-related anxiety, stress, and depression among teachers: A systematic review and meta-analysis. Work. 2020;73(1):3-27. doi:10.3233/WOR-220062
• Türküresin HE. COVID-19 pandemi döneminde yürütülen uzaktan eğitim uygulamalarının öğretmen adaylarının görüşleri bağlamında incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 2020;49(1):597-618.
• Akman M. Genç erişkinlerde kaygı, depresyon ve içselleştirilmiş kendini damgalama düzeyleriyle yeme bağımlılığı arasındaki ilişki [yüksek lisans tezi]. [İstanbul]: İstanbul Gelişim Üniversitesi; 2021.
• Gökçen M, Seylam Küşümler A. Determining the relationship between test anxiety and nutrition in high school 3rd and 4th grade: A case of Anatolian High School. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2021;6(2):205-16. doi:10.5336/healthsci.2020-76026
• Xu H, Li S, Song X, et al. Exploration of the association between dietary fiber intake and depressive symptoms in adults. Nutrition. 2018;54:48-53. doi:10.1016/j.nut.2018.03.009
• Kayabaşı A, Eroğlu H, Okyaz TB, Şahin MF. Öğretmenlerin pandemi (COVID-19) süreci öncesi ve pandemi döneminde sağlıklı beslenmeye karşı tutum düzeylerinin incelenmesi. ASR. 2021;2(2):46-52. doi:10.29228/anatoliasr.15
• Karaağaç G, Çakır E. Spor salonlarına giden bireylerin sağlıklı beslenme tutumları ve sosyal görünüş kaygı düzeylerinin belirlenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2020;23(3):167-177.
• Öztürk Y, Üstünalan D, Metin B. Pandemi sürecinde kadınların ev içindeki deneyimleri ve evde kalmanın duyguları. Feminist Tahayyül. 2020;1(2):185-225.
• Güngörer F. COVID-19'un toplumsal kurumlara etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020;(Salgın Hastalıklar Özel Sayısı):393-328.
• Yılmaz G, Şengür E, Turasan İ. Spor bilimleri fakültesinde okuyan öğrencilerin sağlıklı beslenme tutum puanlarının incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi. 2022;5(2):64-70. https://doi.org/10.46385/tsbd.1111714
• Yılmaz G, Şengür E, Turasan İ. COVID-19 döneminde üniversite öğrencilerinin sağlıklı beslenme tutum puanlarının incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi. 2022;6(1):1-10. https://doi.org/10.30769/usbd.1078434
• Alp S. Pandemi döneminde üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. [Konya]: Necmettin Erbakan Üniversitesi; 2023.
• Tuncer A, Çoban Ö. Mental sağlık, uyku ve egzersiz. Turkiye Klinikleri Physiotherapy and Rehabilitation-Special Topics. 2024;10(1):42-48.