İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları ve İş Doyumlarının Demografik Faktörler Açısından İncelenmesi

Year 2010, Volume: 9 Issue: 3, 1037 - 1054, 26.06.2010

Aycan Gençtürk Aysel Memiş

Abstract

Bu araştırma, ilköğretim okulu öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının demografik faktörler açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmada korelasyonal ve karşılaştırma türü ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini, Zonguldak il Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı Ereğli ilçe merkezinde, 2007–2008 eğitim-öğretim yılında resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapan 705, örneklemi ise basit tesadüfî örnekleme yoluyla seçilen 373 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, Tschannen-Moran & Woolfolk Hoy’un (2001) geliştirdiği “Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği”nin uzun formu ve “Minnesota İş Doyum Ölçeği”nin kısa formu kullanılmıştır. Öğretmenlerin öz-yeterlik algılarında ve iş doyumlarında cinsiyet ve mezun oldukları okula göre anlamlı bir fark bulunmazken; kıdem ve branş bakımından anlamlı fark gözlenmiştir. Bazı demografik faktörler ile öz-yeterlik ve iş doyumu arasında düşük de olsa anlamlı ilişki bulunmaktadır

Keywords

Öz-Yeterlik, Öğretmen Öz-Yeterlik Algısı, Öğretmen İş Doyumu

An Investigation of Primary School Teachers' Teacher Efficacy and Job Satisfaction in Terms of Demographic Factors

Abstract

This study was aimed to investigate the primary school teachers’ self-efficacy for teaching profession and
job satisfactions in terms of demographic factors. In this research, correlational and comparative survey methods were
used. The population consisted of 705 teachers who worked at state and private primary schools in Kdz. Ereğli,
Zonguldak, TURKEY in 2007-2008. The sample was 373 teachers randomly selected among the population. In this
study, data were collected by the long form of “Teachers’ Sense of Efficacy Scale” developed by Tschannen-Moran &
Woolfolk Hoy (2001) and the short form of “Minnesota Satisfaction Questionnaire”. For sense of efficacy and job
satisfactions no differences were found between teachers in terms of gender and graduated schools while significant
differences were found in terms of teaching experience and branch. Findings suggested the positive and low relationship
between primary school teachers’ demografic factors, self-efficacy and job satisfactions.

Keywords

Self-Efficacy, Teachers’ Sense of Efficacy, Teacher Job Satisfaction.

References

• Akçamete, G., Kamer, S. & Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Akın, U. (2006). Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Becerileri ile İş Doyumları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Aktağ, I. (2003). Teacher Efficacy of Pre-service Teachers in Abant İzzet Baysal University in Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The Faculty of The Graduate Collage at the University of Nebraska, Lincoln, Nebraska.
• Aliyev, R. (2004). Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin İş Doyumu Açısından Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Azar, Ali & Henden, R. (2003). Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkisi: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3, 323-349.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral Change. Psychological Review, 84, 194–215.
• Bandura, A. (1993). Perceived Self-efficacy in Cognitive Development and Functioning. Educational Pschologist, 28(2), 117–148.
• Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel Davranış: İnsanın Üretim Gücü. Üçüncü Kez Yeniden Yazım. Ankara: Feryal Matbaası.
• Bayraktar, Ş. (1996). Job Satisfaction of Instructors of English at Private and State Universities in Turkey. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bektaş, H. (2003). İş Doyum Düzeyleri Farklı Olan Öğretmenlerin Psikolojik Belirtilerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Brumback, C. J. (1986). The Relationship Between Teacher Job Satisfaction and Student Academic Performance. Yayınlanmamış Doktora Tezi, College of Education at Georgia State University, Atlanta, Georgia.
• Bull, I.H.F. (2005). The Relationship Between Job Satisfaction and Organisational Commitment Amongst High School Teachers in Disadvantaged Areas in The Western Cape. Mini-thesis submitted in partial fulfilment of part of the requirements, for the degree of Magister Artium, in the Department of Industrial Psychology, Faculty of Economic and Management Science, University of the Western Cape.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Elkitabı. Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Campbell, J. (1996). A Comparison of Teacher Efficacy for Pre and In-service Teachers in Scotland and America. Education, 117(1), 2–11.
• Celep, C. (2002). The Correlation of The Factors: The Prospective Teachers’ Sense of Efficacy and Beliefs, and Attitudes About Student Control. National Forum, 1-10.
• Chacon, C. T. (2005). Teacher’ Perceived Efficacy Among EFL Teachers in Middle Schools in Venezuela. Teaching and Teacher Education, 21(3), 257–272.
• Collins, K. M. T., James T. L. , Minor L. C., Onwuegbuzie A. J. , Witcher L. A. & Witcher A. E. (2002). Relationship Between Teacher Efficacy and Beliefs About Education Among Preservice Teachers, Paper Presented at the Annual meeting of the Mid-South Educational Research Association, Chattanooga, ericdocs2sql/content_storage_01/ 0000019b /80 /1a/eb/a7.pdf, (09.09.2007). November 6, 2002,
• http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/
• Çapa, Y., Cakıroğlu, J. & Sarıkaya, H. (2005). Development and Validation of Turkish Version of Teachers’ Sense of Efficacy Scale. Egitim ve Bilim (Education and Science). http://www.coe.ohio- state.edu/ahoy/TTSES.pdf (09.09.2007).
• Çapri, B. & Kan, A. (2006). Öğretmen Kişilerarası Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 48–61.
• Çardak, M. (2002). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin İş Doyumu ile Stresle Başa Çıkma Yolları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde Güdülenme ve İş Doyumu, Ankara:Anı Yayıncılık.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Yaşantıları ve Yeterlik Algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Daugherty, S. G. (2005). Teacher Efficacy and Its Relation to Teachers’ Behaviors in the Classroom. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Houston.
• Davis, K.(1988). İşletmede İnsan Davranışı (Çev.: Kemal Tosun), İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları.
• Ekinci, Y. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Sosyal Beceri Düzeylerine Göre Öğretmenlerin İş Doyumu ve İş Stresinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Eren, E. (2004). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul:Beta Yayımları.
• Fives, H. (2003). What Is Teacher Efficacy and How Does It Relate to Teachers’ Knowledge? A Theoretical Review. Paper Presented at the American Educational Research Association Annual Conference, April 2003-Chicago, http://www6.tltc.ttu.edu/hfives/Fives_AERA_2003. pdf, (Erişim Tarihi:01.11.2007).
• Gergin, B. (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gibson, S. & Dembo,M. (1984). Teacher Efficacy: A construct Validition. Journal of Educational Psychology, 76( 4), 569–582.
• Goddard, R. D. & Goddard, Y. L. (2001). A Multilevel Analysis of The Relationship Between Teacher and Collective Efficacy n Urban Schools. Teaching and Teacher Education, 17, 807–818
• Green, S. B. & Salkind N. J. (2002). Using SPSS for Windows and Macintosh. Analyzing and Understanding Data, Third Edition, Prentice Hall.
• Guskey, T.G. & Passaro, P.D. (1994). Teacher Efficacy: A Study of Construct Dimensions. American Educational Research Journal, 31, 627–643.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Çatışma Yönetimi Stilleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu Arasındaki İlişki, YTÜ Fen Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Günbayı, İ. (1999). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Doyumu (Malatya Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, H. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hamamcı, Z., Göktepe, E. O. ve İnanç, N. (2005). Ankara İlinde Çalışan Okul Psikolojik Danışmanlarının Mesleki Gelişim ve Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 27-41.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Sim Matbaacılık.
• Kartal, Ş. (2006). Alan ve Alan Dışından Atanan Sınıf Öğretmenlerinin İş Tatmin Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi (Nevşehir İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Soysal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Kılıç, B. (2002). Özel ve Devlet Üniversitelerinde Çalışan Araştırma Görevlilerinin İş Doyum Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Y. T. Ü. Soysal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Meziroğlu, M. (2005). Sınıf ve Branş öğretmenlerinin İş Doyum Düzeylerinin Ölçülmesi (Zonguldak İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Minibaş, J. (1990).Özel ve Devlet İlkokullarında Görev Yapan Öğretmenlerin İş Tatmini Düzeyi ve Bu Düzeyin Frustrasyon Karşısında Gösterilen Tepki Tipi ve Agresyon Yönü ile İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Nazri, İ. & Barrick, K. (1990). Professional Knowledge, Competency Achievement of Agricultural Teachers With and Without Preservice Teacher Preparation in Pensular Malaysia, Journal of Agricultural Education, Summer, 49–54.
• Neuman, K. L. (1997). Teacher Satisfaction. Yayınlamamış Doktora Tezi., Cleveland State University.
• Özçallı, S. (2007). Possible Effects of In-service Education on EFL Teachers’ Professional Development in Terms of Teacher Efficacy and Reflective Thinkin. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Pajares, F. & Schunk, D.H. (2001). Self-Beliefs and School Success: Self-Efficacy, Self Concept and School Achievement, Chapter in R. Riding & S. Royner (Eds.)Perception, 239–266, London: Ablex Publishing.
• Papin, L. M. (2005). Teacher Retention and Satisfaction Among Inner-City Educators, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Arizona State University.
• Say, M. (2005). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnanışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Schunk, D. H. (1991). Self Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist, 26, 207–231.
• Sevim, S.A. & Hamamcı, Z.(1999). Psikolojik Danışmanların Mesleki Doyumları ile Mesleki Yeterlilikleri Arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(12), 39–46.
• Şahin, İ. (1999). İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şimşek, M. Ş., Akyemci, T. & Çelik, A. (1998). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Ankara:Nobel Yayıncılık.
• Tan, N. (2003). Anadolu Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin İs Doyumunu Etkileyen Faktörler (Ankara İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tellioğlu, A. (2004). İstanbul İli Beyoğlu İlçesinde Çalışan İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Doyumu Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A. & Hoy, W. K. (1998). Teacher Efficacy: Its Meaning and Measure, Review of Educational Research, 68(2), 202–248, http://www.des.emory.edu/mfp/ RER Teacher Efficacy 1998.pdf, (01.11.2007).
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher Efficacy: Capturing An Elusive Concept, Teaching and Teacher Education, Cilt 17, 785–805.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk Hoy, A. (2002). The Influence of Resources and Support on Teachers’ Efficacy Beliefs. Paper Presented At The Annual Meeting of The American Educational Research Association, (01.11.2007). Orleans,
• http://www.coe.ohio-state.edu/ahoy/aera%202002%20megan. pdf,
• Uyan, G. (2002). Öğretmenlerin İş Değerleri, Kişilik Özellikleri ve İş Tatminleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Meb’e Bağlı Resmi ve Özel Eğitim Kurumlarında Gerçekleştirilen Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ültanır, E. (2002). Öğretmenlerin Mesleki Yeterliliklerinin İncelenmesi: Mesleki Doyum ile Mesleki Yeterlilik Arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 160-174.
• Vural, B. (2004).Yetkin-İdeal-Vizyoner Öğretmen, İstanbul:Hayat Yayınları.
• Wheatley, K.F. (2002). The Potential Benefits of Teacher Efficacy Doubts for Educational Reform. Teaching and Teacher Education, 18, 5–22.
• Woolfolk, A., Rosoff, B. & Hoy,W. (1990). Teachers’ Sense of Efficacy and Their Beliefs About Managing Students. Teaching and Teacher Education, 6, 137–148.