“BEN DANIEL BLAKE” FİLMİNİN BİREYİN YAŞLILIK DÖNEMİ ÇATIŞMALARI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Year 2020, Volume: 4 Issue: 6, 157 - 176, 11.07.2020

Mehmet Emre Gül Talha Şahin Han

Abstract

Yaşlılık, uzun ve çatışmalarla dolu gelişim sürecinin son evresidir. Bu evrede birey için artık ölüm uzak bir ihtimal olmaktan çıkmıştır ve birey varoluşsal bir sorgulama içine girerek tüm yaşamını değerlendirir. Psikososyal gelişim kuramının sahibi Erik Erikson yaşlı bireylerin bu varoluşsal değerlendirmesini ‘Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk’ çatışmasıyla açıklamaktadır. Bu dönemde bireyler; emekliliği kabullenme, eşin ölümü, izolasyon duygusu ve üretkenlik-durağanlık çatışması gibi değişkenlerle başa çıkarak hayatlarının son döneminde benlik bütünlüğüne ulaşmaya çalışırlar. Birey ile benlik bütünlüğü arasındaki köprüyü, bireyin çevresindeki insanlar ve tabi olduğu toplumsal yapı kurmaktadır. Filmlerinde toplumsal yapıyı eleştirel bir yaklaşımla ele alan Ken Loach, “Ben Daniel Blake” (2016) filminde yaşlı bir karakterin toplumsal düzenle olan mücadelesini anlatmaktadır. “Ben Daniel Blake”, Daniel Blake karakterinin bürokrasiye karşı verdiği mücadeleyi anlatmaktadır. Bu mücadelede onu en çok zorlayan şey yaşlı bir karakter olmasıdır. İlerlemiş yaşından ve yaşadığı sağlık problemlerinden dolayı işsiz kalan Blake, işini geri alabilmek veya devletten maddi yardım alabilmek için bilgisayar ve internet kullanmak zorundadır. Bu çalışmada, Daniel Blake karakteri, fizyolojik, sosyolojik ve psikolojik boyutu kapsayan üç boyutlu karakter analizi yöntemiyle incelenmiştir ve yapılan analiz sonucunda Daniel Blake karakteri Erikson’un Psikososyal gelişim kuramı ile beraber Hareketlilik Kuramı, Sosyo-Duygusal Seçicilik Kuramı ve Ödünleme Yoluyla Seçici Optimizasyon Kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Üç boyutlu karakter analizi yöntemi ile karakterin tüm boyutları detaylı olarak ortaya çıkarılmıştır. Bu yöntem karakterleri tüm boyutlarıyla ele alındığı için karaktere çok yönlü bir bakış imkânı sunmaktadır. Blake bir film karakteri olmasına rağmen, analiz edildiğinde, içinde bulunduğu ruh hali ve yaşadığı çatışmalar, Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı ve ileri yetişkinliğe odaklanan diğer güncel gelişim kuramları açısından bakıldığında yeterli veriyi sağlamaktadır.

Keywords

Sinema, Psikoloji, Psikososyal Gelişim Kuramı, karakter analizi

References

• Bacanlı, H. (2000). Development And Learning. Ankara: Nobel Distribution and Publication.
• Bauer, I., Wrosch, C., & Jobin, J. (2008). I'm Better Off Than Most Other People: The Role of Social Comparisons For Coping With Regret In Young Adulthood and Old Age. Psychology and Aging, 23(4), 800.
• Cardulio B. (2015) Toplumsal Bilinç Sineması, Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri (içinde) Der: Yalur T. İstanbul: Agora Yayınları
• Cappeliez, P., O’Rourke, N., & Chaudhury, H. (2005). Functions of reminiscence and mental health in later life. Aging & mental health, 9(4), 295-301.
• Cappeliez, P., & O'Rourke, N. (2006). Empirical Validation Of A Model Of Reminiscence And Health In Later Life. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 61(4), P237-P244.
• Choi, N. G., & Jun, J. (2009). Life Regrets And Pride Among Low-Income Older Adults: Relationships With Depressive Symptoms, Current Life Stressors And Coping Resources. Aging and Mental Health, 13(2), 213-225.
• Carstensen, L. (1998). A Life-Span Approach to Social Motivation. In J. Heckhausen & C. Dweck (Eds.), Motivation and Self-Regulation across the Life Span (pp. 341-364). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511527869.015
• Carstensen, L. L. (2006). The Influence Of A Sense Of Time On Human Development. Science, 312(5782), 1913-1915.
• Erden, M., & Akman, Y. (1995). Eğitim psikolojisi: Gelişim-öğrenme-öğretme. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Ersümer, A. O. (2013). Klasik Anlatı Sineması, İstanbul: Hayalperest Yayınevi
• Foss, B. (2009). Sinema ve Televizyonda Anlatım Teknikleri Ve Dramaturji, (Çev. M. K.Gerçeker), İstanbul: Hayalbaz Kitap
• Freud, S. (1917). Duelo y melancolía. Obras completas, 14, 235-255.
• Geçtan, E. (1978). Çağdaş insanda normaldışı davranışlar. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Hayward, A. (2004). Ken Loach ve Filmleri Hangi Taraftasınız? (Çev. Ö. Arıkan), İstanbul: Agora Yayınları
• Havighurst, R. J., Neugarten, B. L., & Tobin, S. (1968). Middle age and aging. Chicago: The.
• Kaplan, N. (2017). Kültürel Hegemonyanın Kıskacında Yeni İnsan: Bir Kültür Eleştirisi Olarak Ken Loach Sineması. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7 (1), 365-378. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/jocress/issue/29915/324272
• Kazancı, O. (1989). Eğitim psikolojisi. Kuram ve İlkelerden Uygulamaya, Kazancı Hukuk Yayınları, (67).
• Koç, M., Yavuzer, Y., Demir, Z., & Çalışkan, M. (2001). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım,
• King, L. A., & Hicks, J. A. (2007). Whatever Happened To" What might have been"? Regrets, Happiness, And Maturity. American Psychologist, 62(7), 625.
• Loach, Ken. (2017) Ben Daniel Blake [Film], Sixteen Films, Why Not Productions, Wild Bunch
• Okyay, S. (1997). Proletaryanın Şairi: Ken(neth) Loach, Avrupalı Yönetmenler, Ankara: Kitle Yayınları.
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
• Reichstadt, J., Depp, C. A., Palinkas, L. A., & Jeste, D. V. (2007). Building Blocks of Successful Aging: A Focus Group Study Of Older Adults' Perceived Contributors To Successful Aging. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 15(3), 194-201.
• Santrock, J. W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim: Gelişim Psikolojisi: Life-Span Development. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Limited Şti.
• Staudinger, U. M., & Glück, J. (2011). Psychological wisdom research: Commonalities and differences in a growing field. Annual review of psychology, 62, 215-241.
• Türk Dil Kurumu (2017) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts Erişim Tarihi: 10.10. 2017
• Yalur, T. (2015). Benim Adım Kes Ken - Loach Söyleşileri, İstanbul: Agora Yayınları