Çocuklarda Ekran Bağımlılığı ve Bağımlılığın Açık Alanda Oyuna Yönelik Tutum Üzerindeki Etkisi

Year 2025, Issue: Yeni Medya Çalışmaları, 61 - 86, 28.09.2025

Erdal Çetin

https://doi.org/10.53791/imgelem.1679744

Abstract

Bu çalışma, günlük hayatın tüm alanlarında ve aşamalarında yer almaya başlayan dijital araçların çocuklarda yarattığı ekran bağımlılığını incelemektedir. Çalışma kapsamında, çocukların ekran bağımlılığı ile ilgili çeşitli demografik ve çevresel değişkenlerin etkisi incelenmiştir. Ayrıca bağımlılık ile çocukların açık alan oyunlarına yönelik tutumu arasındaki ilişki araştırılmıştır. İlişkisel tarama modelinin esas alındığı bu çalışmada, ekran bağımlılığı ölçeği (EBÖ) ve çocuklar için açık alanda oyuna yönelik tutum ölçeği (AAOT) kullanılmıştır. Örneklem grubu, ortaokul öğrencilerden (10-14 yaş aralığı) oluşturulmuş olup, çalışmaya 326 erkek ve 296 kız çocuğu olmak üzere toplam 622 çocuk katılmıştır. Çalışmanın verileri değerlendirildiğinde cinsiyet ile ekran bağımlılığı arasında bir ilişki bulunmuş ve erkek çocukların daha fazla ekran bağımlısı olduğu belirlenmiştir. Buna karşın, yaş ve kardeş sayısı ile ekran bağımlılığı arasında bir ilişki tespit edilmemiştir. Diğer bir bulgu ise ekran bağımlılığının açık alanda oyun oynamaya yönelik tutumu etkileyip etkilemediği olmuştur. Buna göre çocukların açık alanda oyuna yönelik olumlu tutumlarını ifade eden faydalar ve yapılandırılmamış oyunlar alt boyutları ile ekran bağımlılığı arasında negatif bir korelasyon; olumsuz tutum olan korkular alt boyutu ile ekran bağımlılığı arasında pozitif bir korelasyon belirlenmiştir.

Keywords

Bağımlılık , Çocuk , Ekran Bağımlılığı , Ergen , Oyun.

Ethical Statement

Bu çalışmanın verileri Batman Üniversitesi Etik Kurulu’nun 16.01.2025 tarihli toplantısında alınan “2025/01-09” numaralı karar izniyle elde edilmiştir.

Screen Addiction in Children and the Effect of Addiction on Attitudes Towards Outdoor Play

Abstract

This study investigates screen addiction in children resulting from digital devices that have increasingly become embedded in all areas and stages of daily life. Within the scope of this study, the influence of various demographic and environmental variables on children’s screen addiction was investigated. The relationship between screen addiction and children’s attitudes toward outdoor play was explored. Drawing on the relational survey model, this study utilized the Screen Addiction Scale and the Attitudes toward Outdoors Play Scales for Children. The sample group in this study consisted of middle school students aged between 10 and 14, with 622 participants—326 boys and 296 girls. Analysis of the study data revealed a significant relationship between gender and screen addiction, with male students exhibiting higher levels of addiction. However, no significant relationship was found between screen addiction and either age or number of siblings. Another key finding concerned whether screen addiction affects children’s attitudes toward outdoor play. A negative correlation was identified between screen addiction and the sub-dimensions of perceived benefits and unstructured play, which represent positive attitudes toward outdoor play. Conversely, a positive correlation was found between screen addiction and the fears sub-dimension, which reflects negative attitudes.

Keywords

Addiction , Adolescent , Child , Play , Screen Addiction.

Ethical Statement

The data of this study were obtained with the permission of the decision numbered “2025/01-09” taken at the meeting of Batman University Ethics Committee dated 16.01.2025.

References

• Akbaş, E., Işleyen, E. K. (2024). The Effect of Digital Game Addiction on Aggression and Anger Levels in Adolescents: A Cross-Sectional Study, Archives of Psychiatric Nursing, 52, 106-112. Doi: https://doi.org/10.1016/j.apnu.2024.06.022
• Altınok, M. (2021). Lise Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 262-291. Doi: https://doi.org/10.37217/tebd.689774
• Aral, N. (2022). Dijital Dünyada Çocuk Olmak, Trt Akademi, 7(16), 1134-1153. Doi: https://doi.org/10.37679/trta.1181774
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M. vd. (2015). Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Dijital Bağımlılık, Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 34-58. Doi: https://doi.org/10.17361/uhive.2015813153
• Aslan, H., Başcıllar, M. ve Karataş, K. (2022). Ergenlerde Dijital Oyun Bağımlılığı ile Sosyal Beceriler Arasındaki İlişki, Bağımlılık Dergisi, 23(3), 266-274. Doi: https://doi.org/10.51982/bagimli.1033761
• Balantekin, Y. (2009). 10-14 Yaş Arası Çocuklarda Televizyon Bağımlılığı Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bao, K., Zhang, X. ve Cai, L. (2024). The Closed Loop Between Parental Upbringing and Online Game Addiction: A Narrative Study of Rural Children’s Growth in China, Psychology Research and Behavior Management, 17, 1703-1716. Doi: https://doi.org/10.2147/prbm.s457068
• Beyer, K., Bizub, J., Szabo, A. vd. (2015). Development and Validation of the Attitudes Toward Outdoor Play Scales for Children, Social Science & Medicine, 133, 253-260. Doi: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2014.10.033
• Boyd, D. (2014). It’s Complicated: The Social Lives of Networked Teens, New Haven: Yale University Press.
• Buyrukoğlu, E., Hürler, Ş. ve Tekin, B. (2024). 4-6 Yaş Arası Çocukların Dijital Oyun Bağımlılığı Eğilimleri ile Açık Alanda Oyun Oynama Eğilimlerinin İncelenmesi, Beden Eğitimi Spor Sağlık ve Efor Dergisi, 3(4), 165-199.
• Caillois, R. (2001). Man, Play and Games, Chicago: University of Illinois Press.
• Cao, H., Sun, Y., Wan, Y. et al. (2011). Problematic Internet Use in Chinese Adolescents And Its Relation to Psychosomatic Symptoms and Life Satisfaction, BMC Public Health, 11, 802-809. Doi: https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-802.
• Castells, M. (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi, Ebru Kılıç (Çev.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Charan, G. S., Kalia, R., Khurana, M. S. vd. (2024). From Screens to Sunshine: Rescuing Children’s Outdoor Playtime in the Digital Era, Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health, 20(1), 11-17. Doi: https://doi.org/10.1177/09731342241229845
• Connell, R. W. (2019). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, Cem Soydemir (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Egemen, A., Yılmaz, Ö. ve Akil, İ. (2004). Oyun, Oyuncak ve Çocuk, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 5(2), 39-42.
• Erdem, D. (2020). Çocuklar İçin Açık Alanda Oyun Tutum Ölçeği: Uyarlanması ve Psikometrik özellikleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 59-82. Doi: https://doi.org/10.21764/maeuefd.523925
• Eryılmaz, S., Çukurluöz, Ö. (2018). Lise Öğrencilerinin Dijital Bağımlılıklarının İncelenmesi: Ankara İli, Çankaya İlçesi Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912. Doi: https://doi.org/10.17755/esosder.311314
• Friess, P. (2016). Digitising the Industry-Internet of Things Connecting the Physical, Digital and Virtual Worlds. Denmark: River Publishers.
• Gentile, D. (2009). Pathological Video-Game Use Among Youth Ages 8 to 18: A National Study, Psychological Science, 20(5), 594-602. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2009.02382.x
• Gökçe-Tekin, Ö. (2024). Development and Validation of a Screen Addiction Scale for Students, Education and Information Technologies, 29(17), 23859-23876. Doi: https://doi.org/10.1007/s10639-024-12812-x
• Göldağ, B. (2018). Lise Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılık Düzeylerinin Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1287-1315. Doi: http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.105
• Gülsoy, S. (2019). Oyun, Kültür ve Zaman, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 62, 317-337.
• Gülü, M., Yagin, F. H., Gocer, I. vd. (2023). Exploring Obesity, Physical Activity, and Digital Game Addiction Levels Among Adolescents: A Study on Machine Learning-Based Prediction of Digital Game Addiction, Frontiers in Psychology, 14, 1097145. Doi: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1097145
• Güney, M., Taştepe, T. (2020). Ergenlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Sosyal Medya Bağımlılığı, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 183-190. Doi: https://www.doi.org/10.46971/ausbid.757713
• Gürcan, A., Özhan, S. ve Uslu, R. (2008). Dijital Oyunlar ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri, Ankara: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Güzel, M. (2021). Alfa Kuşağıyla Birlikte Değişen Oyun Algısı: Dijital Oyuncaklar ve Ekran Bağımlılığı, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(70), 1344-1355. Doi: https://doi.org/10.26450/jshsr.2502
• Hazar, Z., Tekkurşun, D. G. ve Dalkıran, H. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Geleneksel Oyun ve Dijital Oyun Algılarının İncelenmesi: Karşılaştırmalı Metafor Çalışması, Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 179-190. Doi: https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000334
• Horzum, M. B. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Bilgisayar Oyunu Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(159), 56-68.
• Horzum, M. B., Ayas, T. ve Çakır, Ö. B. (2008). Çocuklar İçin Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Ölçeği, Türk PDR Dergisi, 3(30), 76-88.
• Huizinga, J. (1995). Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme, Mehmet Ali Kılıçbay (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnan-Kaya, G., Mutlu-Bayraktar, D. ve Yılmaz, Ö. (2018). Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173.
• Jain, P. (2025). The Impact of Smartphone Addiction on Social Skills and Play Behaviour Among Children, International Journal of Innovations in Science, Engineering And Management, 4(1), 01-07. Doi: https://doi.org/10.69968/ijisem.2025v4i101-07
• Johnson, A. R., Sridhar, P. R., & Joseph, M. (2022). Is Screen Addiction a Problem Among Rural School-Going Adolescents? A Cross-Sectional Study in South Karnataka, Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health, 18(2), 137-143. Doi: https://doi.org/10.1177/09731342221096481
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardefelt-Winther, D. (2017). How Does the Time Children Spend Using Digital Technology Impact Their Mental Well-Being, Social Relationships and Physical Activity?: An Evidence-Focused Literature Review, UNICEF.
• Kaya, Z., Vangölü, M. S., Marufoğlu, M. vd. (2023). Lise Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık ve İyi Oluş Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(1), 117-138. Doi: https://doi.org/10.19160/e-ijer.1173642
• Kemp, S. (2023). Digital 2023: Global Overiew Report. https://datareportal.com/reports/ digital-2023-global-overview-report
• Kepenek, E. B. (2020). Yeni ve Yükselen Bir Alan: Dijital Oyunlar Sosyolojisi, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 23(2), 186-213. Doi: https://doi.org/10.18490/sosars.818995
• Khan, F. A., Alnaher, S., Ismail, M. vd. (2024). Addicted to Pixels: Understanding Screen Addiction and Strategies for Prevention, Journal of Sociology, Psychology & Religious Studies, 6(1), 58-74. Doi: https://doi.org/10.53819/81018102t7019
• Kırlıoğlu, M., Kayaalp, A. ve Arslan, S. (2023). Güncel Bir Sorun Olarak Çocuklarda Ekran Bağımlılığı ve Ebeveyn Tutumları, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 7(2), 118-131. Doi: https://doi.org/10.55109/tushad.1360037
• Koral, F., Alptekin, K. (2023). Dijital Oyun Bağımlılığı: Bir Derleme Çalışması, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11, 283-308. Doi: https://doi.org/10.54557/karataysad.1237807
• Küçük, Y., Çakır, R. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Turkish Journal of Primary Education, 5(2), 133-154.
• Langøy, A., Smith, O. R., Wold, B. vd. (2019). Associations between Family Structure and Young People’s Physical Activity and Screen Time Behaviors, BMC Public Health, 19, 1-10. Doi: https://doi.org/10.1186/s12889-019-6740-2
• Lei, H., Cheong, C. M., Li, S. et al. (2018). The Relationship Between Coping Style and Internet Addiction among Mainland Chinese Students: A Meta-Analysis, Psychiatry Research, 270, 831-841. Doi: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2018.10.079