COMMITMENT TO WORK FOR A FIXED PERIOD IN EXCHANGE FOR TRAINING, REIMBURSEMENT OF TRAINING EXPENSES AND CONTRACTUAL PENALTY UNDER THE PERSPECTIVE OF LABOUR LAW

Year 2023, Volume: 8 Issue: 2, 831 - 863, 30.09.2023

Artür Karademir

https://doi.org/10.58733/imhfd.1358016

Abstract

In order to meet the need for more qualified personnel, the employer is likely to subject its workers to vocational training in the country or abroad or to cover the training expenses. The agreements, which include the commitment of the employee regarding the obligation to work for a certain period in exchange for the training that is provided by the employer and the obligation to reimburse the training expenses if the employee breaches that commitment, are in principle valid. The entitlement to demand the training expenses depends on the training being a qualified one that contributes to the career development of the employee. Additionally, the validity of the contractual provisions related to the reimbursement of the training expenses require investigating the reason of the termination of the employment contract. These provisions entitle the employer to recover the training expenses if the employment contract is terminated within the agreed period for a reason arising from the fault of the employee. On the other hand, an employee should not be liable for the reimbursement of the training expenses, if the employment relationship ends within the agreed period for a reason which cannot be attributed to the employee. In case the employee terminates the employment contract due to marriage or retirement, it is possible to hold the employee liable for the training expenses, since the will of the employee takes a greater part in the termination. The same rule should apply in case of a termination on grounds of a paid military service. However, since the economic risk lies with the employer, it would not be fair to hold the employee liable for the termination of the employment contract due to compulsory military service, force majeur or health reasons when the employee is not at fault. The same rule should apply in terms of the mutual rescission, regardless of who offers to end the employment relationship.

Keywords

Training Expenses, Contractual penalty, Military service, Marriage, Retirement

İş Hukuku Boyutuyla Eğitim Karşılığı Çalışma Taahhüdü, Eğitim Giderini İade Borcu ve Ceza Koşulu

Abstract

İşverenin daha vasıflı personel ihtiyacını karşılamak için işçilerini yurt içinde veya yurt dışında meslekî eğitime tabi tutması veya eğitim giderlerini karşılaması muhtemeldir. İşte, işçiye sağlanacak eğitimin gerektirdiği giderlerin işveren tarafından karşılanması halinde, işçinin belli bir süre çalışmayı taahhüt etmesi; bu taahhüde aykırı davranması halinde ise işverence yapılan eğitim giderlerinden sorumlu olacağına ilişkin anlaşmalar kural olarak geçerlidir. Eğitim giderlerinin işçiden talep edilebilmesi, eğitimin işçinin kariyer gelişimine katkı sağlayan nitelikli bir eğitim olmasına bağlıdır. Ayrıca, eğitim giderlerine ilişkin geri ödeme kayıtlarının işçiye karşı ileri sürülebilmesi, iş sözleşmesinin hangi sebeple sona erdiğinin de araştırılmasını gerektirmektedir. İş sözleşmesi işçinin kusurundan kaynaklanan bir nedenle bağlanma süresi içinde sona ermiş ise bu kayıtlar işçiye karşı ileri sürülebilecektir. Buna karşılık, işçinin iradesinin ön planda olmadığı bir durumda işçinin eğitim giderlerinden sorumlu olmadığı kabul edilmelidir. İş sözleşmesinin evlilik veya emeklilik nedeniyle feshedilmesi halinde işçinin iradesi ön planda olduğundan eğitim giderlerinden sorumlu tutulması mümkündür. Aynı sonuç, bedelli askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçi açısından da geçerlidir. Buna karşılık, zorunlu muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçinin sözleşmenin sona ermesi noktasında bir müdahalesi söz konusu olmadığından, işçiyi eğitim giderlerinden sorumlu tutmak adil olmaz. Aynı yorum tarzı iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle veya zorlayıcı nedenlerle feshinde de geçerli olmalıdır. İşletmenin ekonomik riski işverene ait olduğundan, işçinin kusurunun bulunmadığı hallerden sorumlu tutulmaması gerekir. Aynı şekilde, iş sözleşmesi ikale yoluyla sona ermiş ise, ikale teklifinin kimden geldiği fark etmeksizin işçinin eğitim giderlerinden sorumlu tutulmaması gerekmektedir.

Keywords

Eğitim Giderleri, Ceza koşulu, Askerlik, Evlilik, Emeklilik

References

• AKYİĞİT, Ercan, İş Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• ALP, Mustafa, “Eğitim Giderleri Karşılığı Cezai Şart ve İş Akdinin Feshi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2010, S. 19, s. 28-40.
• ALPAGUT, Gülsevil, “Pandemi’nin İş Sözleşmesine Etkisi: Ücretsiz İzin, Fesih Yasağı, Zorlayıcı Neden”, Pandemi Sürecinde İş Hukuku, Ed. Gülsevil Alpagut, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2020, s. 61-98.
• ALPAGUT, Gülsevil, “İşçinin Ediminin Güvence Altına Alınması Aracı Olarak Asgari Süresi Sözleşme ve Belirsiz Süreli Sözleşmede Cezai Şart”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2007, S. 8, s. 13-21.
• ARSLAN ERTÜRK, Arzu, “7146 Sayılı Kanunla Yapılan Yeni Bedelli Askerlik Düzenlemesi ve Düşündürdükleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2019, C. 25, S. 2, s. 781-807.
• ASCHEID, Reiner/ PREIS, Ulrich/ SCHMIDT, Ingrid, Kündigungsrecht, 6. Auflage, C. H. Beck, 2021, (APS/YAZAR).
• ASTARLI, Muhittin, “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2015, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• AYKAÇ, Hande Bahar, “Bireysel İş Sözleşmesinde Düzenlenen Cezai Şart”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Y. 2016, C. 13, S. 50, s. 699-762.
• BAŞTERZİ, Süleyman, “Kısa Çalışma (Kovid 19 Pandemisinde Yeni Yaklaşımlar)”, Pandemi Sürecinde İş Hukuku, Ed. Gülsevil Alpagut, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU, Yeliz, Belirli Süreli İş Sözleşmesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU, Yeliz: “İşletmenin, İşyerinin ve İşin Gerekleri ile Fesih”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, II İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ed. Ender Demir ve Beste Gemici Filiz, 2017, s. 301-342.
• CANBOLAT, Talat/ ERENER, Ebru, “Asgari Süreli İş Sözleşmelerinde Cezai Şart”, İş ve Hayat Dergisi, Y. 2017, C. 3, S. 5, s. 228-255.
• CANİKLİOĞLU, Nurşen, “İş Sözleşmesinin İşçiden Kaynaklanan Geçerli Sebeplerle Feshi”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, II İş Hukuku Uluslararası Kongresi, ed. Ender Demir ve Beste Gemici Filiz, 2017, s. 67-133.
• ÇELİK, Nuri/ CANİKLİOĞLU, Nurşen/ CANBOLAT, Talat/ ÖZKARACA, Ercüment, İş Hukuku Dersleri, 35. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• DEMİR, Fevzi/ DEMİR, Gönenç, “İş Sözleşmelerinde Yer Alan Eğitim Karşılığında Çalışma Şartı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2010, S. 17, s. 111-122.
• DOĞAN YENİSEY, Kübra, “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2013, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, s. 7-145.
• DORTH, Florian, “Gestaltungsgrenzen bei Aus- und Fortbildungskosten betreffenden Rückzahlungsklauseln”, RdA, Heft 5, s. 287-300.
• EKMEKÇİ, Ömer, “Ferdi İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin 1999 Kararlarının Değerlendirilmesi, MESS, 2001, s. 61-140.
• EKMEKÇİ, Ömer/ YİĞİT, Esra, Bireysel İş Hukuku Dersleri, Güncellenmiş 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• ERGİN, Hediye, İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• ERSEVEN YILDIZ, İlknur, İş Hukukunda Eğitim Karşılığı Cezai Şart, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2010.
• EYRENCİ, Öner/ TAŞKENT, Savaş/ ULUCAN, Devrim/ BASKAN, Esra, İş Hukuku, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• FURRER, Andreas/ MULLER-CHEN, Markus/ ÇETİNER, Bilgehan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• GÜNAY, Cevdet İlhan, “İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Geçerli Fesih”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2009, S. 14, s. 60-76.
• KARADEMİR, Artür, “İsviçre ve Amerikan Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Yolda ve Eğitimde Geçen Sürelerin Çalışma Süresiyle İlişkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y. 2022, S. 162, s. 329-365.
• KARADEMİR, Artür, İş Güvencesinde Son Çare İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• KARADEMİR, Artür/ EKİNCİ, Hakan, İşçilik Alacakları, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• KARAGÖZ, Veli, “İşçinin Mesleki Eğitime Tabi Tutulması Durumunda Eğitim Giderlerinin Geri Ödenmesi (Karar İncelemesi)”, (Çevirimiçi) http://www.e-akademi.org/makaleler/vkaragoz-1.htm, E.T. 15.04.2023.
• KAYIRGAN, Hasan, Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• KESER, Hakan, “İş Sözleşmelerinde Kararlaştırılan Cezai Şartlara İlişkin Bir Değerlendirme”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2016, S. 35, s. 17-42.
• KÖSEOĞLU, Ali Cengiz, “Eğitim Amaçlı Düzenlenen Toplantıların Fazla Çalışma Olarak Kabul Edilmemesi, Fazla Çalışma Süresinin Hesaplanması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2009, S. 13, s. 117-125.
• KÜTTNER, Wolfdieter/ RÖLLER, Jürgen, Personalbuch 2023, 30. Auflage, C. H. Beck, 2023, (Küttner/YAZAR).
• MANAV, Eda, İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009
• MANAV, Eda/ GÖKTAŞ, Seracettin, “Bedelli Askerliğin İş Sözleşmesine Etkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2018, S. 40, s. 48-64.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ ASTARLI, Muhittin/ BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara, 2022.
• MÜLLER-GLÖGE, Rudi/ PREIS, Ulrich/ SCHMIDT, Ingrid, Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 23. Auflage, C. H. Beck 2023, (ErfK/YAZAR).
• OCAK, Saim, “İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Evlilik, Askerlik ve Sosyal Güvenlik Hakları Nedeniyle Feshinde İhbar Tazminatı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2013, C. 15, Özel S., s. 573-608.
• OZAN, Başak, “İş Sözleşmelerinde Kararlaştırılan Cezai Şart”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Y. 2010, C. 7, S. 25, s. 135-157.
• ÖZDEMİR, Erdem, “İş Hukukunda Eğitim Karşılığı Öngörülen Cezai Şart”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Y. 2005, C. 1, S. 4, s. 143-156.
• ÖZKARACA, Ercüment, “Evlilik Nedeniyle Fesih ve Eğitim Giderinin Geri Ödenmesi Kayıtları (Karar İncelemesi)”, Tekstil İşveren Dergisi, Y. 2023, S. 152, s. 2-7, (Karar İncelemesi).
• ÖZKARACA, Ercüment, “Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısını Tamamlama Suretiyle Kıdem Tazminatı Hakkı ve Bu Sebeple Yapılan Feshin Sözleşmesel Kayıtlara Etkisi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Y. 2013, C. 1, S. 36, s. 149-186.
• SARAÇ, Coşkun, “İşsizlik Sigortası Edim Koşulları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2011, C. 13, S. 1, s. 1-26.
• SÄCKER, Franz Jürgen/ RIXECKER, Roland/ OETKER, Hartmut/ LIMPERG, Bettina, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5, 9. Auflage, C. H. Beck, 2021, (MüKoBGB/YAZAR).
• SOYER, Polat, “Cezai Şart (Karar İncelemesi)”, Çimento İşveren Dergisi, Y. 2000, C. 14, S. 5, s. 30-33.
• SOYER, Polat “Hizmet Akdinin İşçi Tarafından Feshi İçin Öngörülen Cezai Şartın Geçerliliği Sorunu”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, Ankara, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 2000, s. 363-380.
• STRAUBE, Gunnar, “Inhaltskontrolle von Rückzahlungsklauseln für Ausbildungskosten”, NZA-RR, 2012, s. 505-507.
• SÜZEK, Sarper, “İş Akdini Fesih Hakkının Sınırlandırılması”, Yargıç Dr. Aydın Özkul’a Armağan, Kamu-İş, Y. 2002, C. 6, S. 4, s. 73-94.
• SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, 22. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• YAYVAK NAMLI, İrem, İş Hukuku’nda Cezaî Şart, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• YILDIZ, Gaye Burcu, İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2014.