Öz
Yaşadığımız bu dönemde yoğunluklu olarak kullandığımız sosyal medya platformları günlük yaşam pratikleri içinde birer zorunlu ihtiyaca dönüşmüştür. İnternet kullanabilen her bireyin mutlaka (en az bir) sosyal medya hesabı bulunmaktadır. İnsanlar artık çeşitli konulardaki ihtiyaçlarına cevabı bu mecralarda aramaktadır. Tanıdık ya da tanımadık insanlar hakkında tutum, davranış ve yargılar, sosyal medya hesapları yakın takibe alınarak oluşmaktadır. Instagram bu bağlamda ele alınıp incelenmesi gereken en önemli sosyal mecradır. Bugün dünya genelinde 1 milyardan fazla, ülkemizde ise 39 milyon Instagram kullanıcısı bulunmaktadır. Türkiye, dünyada en çok Instagram kullanan ülkeler arasında altıncı sırada yer almaktadır. İstatistiki veriler ülkemizde oldukça yoğun bir şekilde Instagram kullanıldığını göstermektedir. Çalışmanın amacı; ülkemizde 18 yaş üstü bireylerin hangi amaçla Instagram kullandığını, Instagram’da paylaşımda bulunup bulunmadığı, takip ettiği kişilerin paylaşımlarına hangi saiklerle sürekli bakma gereği duyduğunu “sosyal röntgencilik” kavramı bağlamında araştırmaktır. Buna bağlı olarak Instagram kullanıcılarını sosyal röntgenciliğe iten davranışın ardındaki nedenler ankette yer alacak sorular ile tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, demografik özelliklere yönelik beş, Instagram kullanım ve paylaşım nedenlerine ilişkin çoktan seçmeli altı, sosyal röntgencilik davranışına ilişkin beşli Likert tipte dokuz olmak üzere toplam 20 soru ve ifadeli anket formu oluşturulmuş ve 259 kişiye uygulanmıştır. Çalışma, anket formu ile toplanan veriler ile sınırlandırılmıştır ve anket verileri SPSS 26.0 programı ile analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Sosyal Medya Gözetim Sosyal Röntgencilik Dikizcilik Instagram
Destekleyen Kurum
Yok
Proje Numarası
Yok
Teşekkür
Yok
Kaynakça
- Çakır, M. (2015). İnternette gösteri ve gözetim, eleştirel bir okuma. Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2010). Öteki kuram: Kitle iletişim kuram ve araştırmaların tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Ankara: Erk Yayıncılık.
- Fındıkçı, İ. (2001). İnsan kayakları yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Foucault, M. (1977). Überwachen und Strafen-Die Geburt des Gefängnisse. Abschnitt III.3. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Göker, G. (2016). Bir gözetim aracı olarak periscope. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 969-992.
- Günek, A. (2020). Dijital Panoptikon: Yeni iletişim teknolojileri bağlamında gözetimin değişen doğası. Önürmen, O. (Ed.). Yeni Medya Yeni Mekan Yeni Mesaj (s. 41-50). Konya: Palet Yayınları.
- Günerergin, M. ve Uçel, E. B. (2021). Modern zaman röntgenciliği: Reality şovlar, sosyal medya ve diğerleri. https://birikimdergisi.com/guncel/10622/modern-zaman-rontgenciligi-reality-sovlar-sosyal-medya-ve-digerleri, Erişim Tarihi: 02.11.2021.
- Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016) Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Hansen, M. (2012). Überwachungstechnologien. Jan-Hinrik, S., und Weichert, T. (Hrsg.). Datenschutz. Grundlagen, Entwicklungen und Kontroversen (s. 23-32). Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung.
- Işık, M. (2017). Sizinle iletişe bilir miyiz? Konya: Salon Yayınları.
- Karahisar, T. ve Hayır, C. (2021). Yeni medya çalışmaları-Değişen toplumsallaşma. Konya: Literatürk Yayınları.
- Kula, S. & Çakar, B. (2015). Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi bağlamında toplumda bireylerin güvenlik algısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi İİ BF Dergisi, 6(12), 191-210.
- Lyon, D. (2007): Surveillance Studies: An Overview. Cambridge: Polity Press.
- Maslow, A. H. (2017). A Theory of Human Motivation, Hawthorne (USA): BN Publishing.
- Mattelart, Armand (2012). Gözetimin küreselleşmesi: Güvenlileştirme düzeninin kökeni. (Çev. O. Gayretli, ve S.E. Karacan, S.E.). İstanbul: Kalkedon.
- Okmeydan, S. (2017). Postmodern kültürde gözetim toplumunun dönüşümü: Panoptikon’dan Sinoptikon ve Omniptikon’a. Online Academic Journal of Information Technology, 8 (30), 45-69.
- Özçetin, B. (2018) Kitle iletişim kuramları. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Parçal, C. (2018). Dijital gözetim: Sosyal medya, Conference: II. Marmara Üniversitesi lisansüstü iletişim öğrencileri kongresi (s.1-17). https://www.researchgate.net/publication/349716443_Dijital_Gozetim_Sosyal_Medya, Erişim Tarihi: 05.11.2021.
- Panoptikon: Çağdaş Dünyada Kendi Hapishanelerimizi Yaratmak (2018). https://epnext.com/panoptikon/, Erişim Tarihi: 04.11.2021.
- Toktaş, S. vd. (2012) Türkiye’de dijital gözetim. İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği Yayınları.
- Türkiye İnternet ve Sosyal Medya Alışkanlıkları Raporu, Ocak 2021 (2021). https://recrodigital.com/turkiye-internet-ve-sosyal-medya-aliskanliklari-raporu-ocak-2021/ Erişim Tarihi: 01.11.2021.
- Yaylagül, L. (2010) Kitle iletişim kuramları, egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | Yok |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Mayıs 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |