Öz
Materyalizm, toplumsal değerler ile insani ilişkilerin önemini kaybedip, madde sahipliğine yönelik bir yaşam biçiminin yükselişini işaret eden ve genellikle olumsuz anlamlarla yüklü bir kavramdır. Bununla birlikte materyalizm yoksulluktan kurtulmak ve daha varlıklı bir yaşam arzusu şeklinde olumlu bir anlam da üstlenebilmektedir. Bu noktada materyalizmin araç olarak mı yoksa amaç olarak mı benimsendiği önem kazanmaktadır. Ancak materyalizmin ne zaman araç ne zaman amaç haline geldiğini tespit etmek mümkün olamamaktadır. Bu nedenle özel mülkiyet sahipliğine yönelik olumlu bir anlam yükleyen geniş bir literatür olsa da materyalizm genellikle olumsuz çağrışımları ile anılmaktadır. Ancak materyalizmin egemen bir dünya görüşü olması için insani ilişkiler içinde materyalizmi besleyen bir etkinin olması gerekmektedir. Özne kendini sadece toplumsal bir rekabet içinde değil, içinde bulunduğu toplumsal tabakadaki konumuna göre değerlendirir. Kişi, kendi toplumsal konumunu değerlendirmek üzere bir referans grubu kullanırken içinde bulunduğu toplumsal tabakaya göre yoksullaşma hissi yaşaması kişide bir stres yaratır. Bu bağlamda özne toplumsal tabaka içindeki hareketliliğe bağlı olarak bir yoksunlaşma, statü ve saygı kaybı hissinden korunmak üzere materyalist bir eğilim sergilemeye başlar. Kentleşme ve iletişim araçları öznenin kendisini konumlandırmak üzere kullandığı referans grubunu genişleterek yoksunluk hissini ve buna bağlı materyalist eğilimleri güçlendirir. Sosyal medya bu noktada radikal bir etki yaratır. Zaman ve mekândan bağımsız olarak işleyen sosyal medya, kişinin kullandığı ölçeği genişletirken yoksunluk hissi ve materyalizme nitelikli bir katkı sağlar. Bu çalışmada sosyal medya kullanımının yaş ve kullanım süresine bağlı olarak sosyal medya bağımlılığı, kişisel göreli yoksunluk ve materyalizm üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışma için veriler 2021 yılı Ocak ayı içinde basit rastgele örneklem yoluyla e-anket şeklinde toplanmıştır. Toplanan 347 veri seti SPSS paket programında istatistik hipotez testleri ile incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksan, G. (2012). Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürünün Toplumsal Görünümleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(27), 9-19.
- Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Kuss, D. J., Mazzoni, E., Billieux, J., Demetrovics, Z., & Pallesen, S. (2016). The Relationship Between Addictive Use of Social Media and Video Games and Symptoms of Psychiatric Disorders: A Large-Scale Cross-Sectional Study. Psychology of Addictive Behaviors, 30(2), 252-262.
- Arabacı, R. Y. (2016). Göreli Yoksulluk Yaklaşımı ve Türkiye İçin Uygunluğu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5), 1329-1343.
- Baldini, M. (2000). İletişim Tarihi. (G. Batuş, Çev.) İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
- Barbier, F., & Lavenir, C. B. (2001). Diderot'tan İnternete Medya Tarihi. İstanbul: Okuyan Us Yayıncılık.
- Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bauman, Z. (1999). Küreselleşme; Toplumsal Sonuçları. (A. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı. İstanbul: Versus Kitap.
- Berman, M. (2005). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (D. F. Şannan, & A. G. Berkkurt, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
- Caille, A. (2007). Faydacı Aklın Eleştirisi. (D. Çetinkasap, Çev.) İstanbul: İlerişim Yayınları.
- Callan, M. J., Shead, N. W., & Olson, J. M. (2011). Personal Relative Deprivation, Delay Discounting, and Gambling. American Psychological Association, 101(5), 955-973.
- Demirci, İ. (2019). Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1), 15-22.
- Elias, N. (2013). Uygarlık Süreci Cilt 1. (E. Ateşman, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Elias, N. (2015). Uygarlık Süreci Cilt 2. (E. Özbek, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ellul, J. (2004). Sözün düşüşü. (H. Arslan, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Giddens, A. (2000). Üçüncü Yol. İstanbul : Birey Yayıncılık.
- Goffman, E. (2009). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. İstanbul: Metis Yayınları.
- Gonchar, N., & Adams, J. R. (2000). Living in Cyberspace: Recognizing the Importance of the Virtual World Insocial Work Assesments. Journal of Social Work Education, 36(3), 587-596.
- Han, B.-C. (2015). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
- Hari, J. (2020). Kaybolan Bağlar. (B. E. Aksoy, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Hirshman, A. O. (2008). Tutkular ve Çıkarlar. (B. Cezar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Horkheimer, M. (2005). Akıl Tutulması. (O. Koçak, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Joinson, A. N. (2008). Looking at, looking up or keeping up with people?: motives and use of facebook. Proceedings of the SIGCHI conference on Human Factors in Computing Systems (s. 1027-1036). Florence: ACM.
- Kasser, T., & Kasser, V. G. (2001). The dreams of people high and low in materialism. Journal of Economic Psychology(22), 693-719.
- Kim, H., Callan, M. J., Gheorghiu, A. I., & Matthews, W. J. (2016). Social comparison, personal relative deprivation, and materialism. British Journal of Social Psychology, 1-20.
- Kongar, E. (2017). Toplumsal Değişmöe Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Macionis, J. J. (2015). Sosyoloji. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Marx, K. (2007). Yabancılaşma. Ankara: Sol Yayınları.
- Nunnaly, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill.
- Özcan, S. E. (2016). Yoksulluk Göstergesi Olarak Hosnutsuzluk Endeski, Türkiye İçin Bir Deneme. Sosyal Bilimler Dergisi, 284-313.
- Purutçuoğlu, E. (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Richins, M. L., & Dawson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and its measurement: Scale development and validation. Journal of consumer research, 19(3), 303-316.
- Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
- Sennett, R. (2011). Karakter Aşınması. (B. Yıldırım, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
- Simmel, G. (2014). Paranın Felsefesi. (Y. Alogan, & Ö. D. Aydın, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
- Toktamış, K. (2010). Durkheim'dan Simmel'e Toplum ve Bilimine Giriş: Bir Varmış, Bir Yokmuş. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(21), 85-101.
- Urry, J. (1999). Mekanları Tüketmek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Virilio, P. (1998). Hız ve Politika. İstanbul: Metis Yayınları.
- Wallerstein, I. (2007). Avrupa Evrenselciliği, İktidarın Retoriği. İstanbul: Aram Yayıncılık.
- Weber, M. (2009). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. (Z. Gürata, Çev.) Ankara: Ayraç Kitabevi Yayınları.
- Weber, M. (2011). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Deniz Yayınları.
- Yılmaz, N. (2019). Hastanelerde Çalışan Kurum Ev İdaresi Personelinin Göreli Yoksunluk Duygusunun Performansa Etkisinin İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Zizek, S. (2004). İdeolojinin Yüce Nesnesi. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 6 Sayı: 2 |
