EBU’L HASEN EL-MÂVERDÎ’NİN BİLGİ ANLAYIŞI

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 36 - 76, 30.06.2019

Mehmet Birsin

Öz

Mâverdî’nin
daha çok devlet teorisi, idare, siyaset ve ahlaka ilişkin görüşleri ön plana
çıkmıştır. Bununla beraber Mâverdî, çok yönlü bir ilim adamıdır. Bu yönlerinin
başında ise kelamcılığı, fakihliği ve ahlakçılığı gelmektedir. Bu çalışmada
Mâverdî’nin bir kelamcı ve fakih olarak bilgi anlayışı incelenmiştir. Bilgi
teorisi, kelam ve fıkıh usulünün ortak konularında birini oluşturmaktadır.
Çalışmada iki disiplinin bilgi teorisine ilişkin temel tespitleri ve bilgi
teorisine ilişkin sorunlara yaklaşımları Mâverdî özelinde birlikte ele
alınmıştır. Fıkıh ilminin, kelam ilminden aldığı epistemolojiye dayanarak bilgi
teorisini temellendirmiş olması, bilgi teorisinin her iki ilmin konusuna giren
kısımlarını birlikte ele almayı gerekli kılmaktadır. Makalede bu bütünlüğe
dikkat edilmiş ve bilgi, bilginin kaynakları, hükümler, şer’î hükümlerin
kaynakları ve yöntemleri incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Şâfiî fıkhı, Mâverdî, Bilgi, Bilginin Kaynakları, Şer’î Hüküm

ABU AL-HASSAN AL-MAWARDİ'S KNOWLEDGE CONCEPTİON

Öz

Mawardi's
views on theory of government, administration, politics and morality have come
to the fore. Mâverdî, however, is a versatile scholar. He is mostly remembered
as a theologian, a moralist and a scholar of Islamic jurisprudence. In this
study, Mâverdî's understanding of knowledge as a theologian and jurist is
examined. The theory of knowledge constitutes one of the common subjects of the
kalam and jurisprudence. In the study, the possibilities and problems of the
two disciplines about knowledge theory were examined together. The reason for
this is to take the fiqh of his theory of knowledge about kalam and then
develop a knowledge theory around it. In this article, we tried to focus our
attention on this topic and to examine knowledge, its sources, sharia
provisions, sources and methods of sharia provisions.

Anahtar Kelimeler

Shafii fiqh, Mawardi, Knowledge, Sources of Knowledge, sharia provisions

Kaynakça

• Abdulcabbâr, el-Kâdî Ebû’l-Hasen, el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhîd ve’l-adl, (Tahk. İbrahim Medkûr), ed-Dâru’l-Mısriyye li’t-te’lîf ve’t-terceme,(b.y.) (t.y.). Bâkıllânî, Ebu Bekr Muhammed b. Tayyib, Kitabu’t-temhîdi’l-evâil ve telhîsi’d-delâil, (Tahk.: İmâduddin Ahmed Haydar), Müessesetu kutubi’s-sekâfiyye, Beyrut 1414/1993. Beyhâkî, Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali b. Musa, Şiabu’l-îmân, (tahk.: Abdulalî Abdulhamid Hamid, Mektebetu’r-ruşd li’n-neşr, Riyad 1423/2003.Birsin, Mehmet, Fıkıh Usulünde İlham ve Bilgi Değeri, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 63-98Birsin, Mehmet, İslam Aile Hukuku, Protect Matbaacılık, Malatya 2018.Birsin, Mehmet, “Fıkıh İlminde Araştırma Yöntem ve Teknikleri”, İslam İlimlerinde Araştırma Yöntem ve Teknikleri, ed. Recep Ardoğan, 1. Bs (İstanbul: Kelam Yayınları, 2018).Bozkurt, Mustafa, Fahreddin Râzî’de Bilgi Teorisi, Akçağ, İstanbul 2016.Celaleddin el-Mahallî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed, Şerhu cem’i’l-cevâmi’ li’s-Sübkî, - Hâşiyetu’l-allâme el-Bennânî ile birlikte-, Dâru’l-fikr, Beyrut 1402/1982.Cevherî, İsmâîl b. Hammâd (ö.393/1003), es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhahi’l-Arabiyye, et-Tab’atu’s-sâniye, (Tahk.: Ahmed Abdulğafûr Atâr), Dâru’l-ilm li’l-melayîn, Beyrut 1399/1979. Debûsî, Ebu Zeyd Abdullah b. Ömer b. Îsâ, Takvîmu’l-edille fî usûli’l-fıkh, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, et-Tab’atu’l-ûlâ, Beyrût 1421/2001.Ebu Ya’lâ, Muhammed b. el-Huseyn el-Ferrâ, el-Udde fi usûli’l-fıkh, (Tahk.: Ahmed b. Ali b. Ahmed Sîr el-Mubârekî), by, Riyad 1400/1980.Emîr Pâdişâh, Muhamed Emin, Teysîru’t-tahrîr, Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve evlâdihi, Mısır 1350. Eşit, Davut . "Mâverdî’nin İctihâd Anlayışı". Dini Araştırmalar 21 / 54 (15-12-2018) (Aralık 2018): 9-26.Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu’l-Luğa, (Tahk.: Abdulhalim en-Neccâr), ed-Dâru’l-Mısriyye li’t-Te’lîfi ve’t-Terceme, Kâhire 1384/196.Fenârî, Muhammed b. Hamze b. Muhammed, Fusûlu’l-Bedâi’ fî usûli’ş-şerâi’, (tahk.: Muhammed Hasen Muhammed Hasen İsmail), Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, Beyrût 1427/2006.Gazâlî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhamme, el-Müstesfa min ilmi’l-usûl, (Tahk.: Muhammed Abdurrahman el-Mar’azlî), Dâru’n-nefâis, Beyrut 1432/2011.Haris b. Usame, Beğyetu’l-bâhis an zevâidi müsned’i’l-Haris, (Tahk.: Hüseyin Ahmed Salih el-Bâkerî), Merkezu hidmeti’s-sunne, ve’s-sireti’n-nebeviyye, Medine 1413/1992İbn Abdilberr, Ebu Ömer Yusuf, Camiu beyâni'l-ilim ve fadlih, (Tahk.: Ebi’l-Eşbâl ez-Zuheyrî), Dâru’l-cevzî, Riyad 1414/1994.İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemâluddin Muhammed b. Mukrim el-İfrıkî el-Mısrî, Lisânu’l-Arab, Dâru sâdır-Dâru Beyrût 1375/1956.İbn Müflih, Şemsuddin Muhammed el-Makdisî, Usûlu’l-fıkh, (Tahk.: Fehd b. Muhammed es-Sedhân), Mektebetu’l-abîkân, by. ty.İbn Subkî, Tâcuddin Abdulvahhâb b. Ali, Cem’u’l-cevâmi’ fî usûli’l-fıkh, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 2011.İbnü’l-Fâris, Mu‘cemu mekâyîsi’l-luğa, (Tahk.: Abdusselam Muhammed Harun), Daru’l-fikr, Beyrut 1399/1979.İsfehânî, er-Râğıb, Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân, (thk.: Safvân Adnân Dâvûdî), ed-Dâru’ş-Şâmiyye & Dâru’l-kalem, Dımeşk 1412/199.Karaman, Abdullah, Fıkıh Usûlü, Rağbet Yayınları, İstanbul 2010, 50; Koçak, Muhsin, Fıkıh Usulü, Ensar Neşriyat, İstanbul 2013.Mahbûbî, Ubeydullah b. Mes’ûd (747/1346), et-Tavdîh şerhu’t-tenkîh -et-Telvîh ilâ keşfi hakâiki’t-telvîh ile birlikte-, (tahk: Muhammed Adnan Derviş), Şeriketu dâri’l-erkâm b. ebi’l-erkâm, Beyrût ty.Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb, el-Hâvi’l-Kebîr, (Tahk.: Ali Muhammed Muavved ve Âdil Ahmed Abdulmevcûd), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrût1414/1994. Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, A’lâmu’n-nübuvve Dâru’n-nefâis, Beyrut 1414/1994.Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, A’lâmu’n-nübuvve Dâru’n-nefâis, Beyrut 1414/1994.Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, Edebu’l-kâdî, (Tahk.: Muhyi Hilâl Serhân), Matbaatu’l-irşâd, Bağdad 1391/1971.Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn (Tefsîru’l-Mâverdî), Abdulmaksûd b. Abdirrahîm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût (t.y.).Şâşî, Ebu Ali, Usûlu’ş-Şâşî, Dâru’l-kutubi’l-arabî, Beyrut 1402/1982.Şevkânî, Muhammed b. Ali, İrşâdu’l-fuhûl ila tahkîki’l-hakk min ilmi’l-usûl, Dâru’l-kutub, Kahire ty.Yılgın, Adem, Klasik Fıkıh Usûlünde Bilgi Anlayışı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2013, s. 11-112, (Basılmamış Doktora Tezi).Yusufoğlu, Kazim, “Mâverdî’nin Fıkıh Usûlü Anlayışı” İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Malatya 2016.Zerkeşî, Bedruddin M. b. Bahadır b. Abdullah (ö.794/1392), el-Bahru’l-muhit fi usûli’l-fıkh, (tahk.: Abdussettar Ebu Ğudde & Abdulkadir Abdullah el-‘Ânî), et-tab’atu’s-sâniye, Vizaretu’l-evkaf ve’ş-şuunu’l-İslamiyye, Kuveyt 1992.