Sürdürülebilir Finans Perspektifinden Türk Bankacılık Sektöründe Dijitalleşme ve Kârlılık İlişkisi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 46 - 62, 29.12.2025

Sevcan Kapkara Kaya , Rabia Işık

Abstract

Bu çalışma, Türk bankacılık sektöründe sürdürülebilir finans uygulamaları ile banka kârlılığı arasındaki ilişkiyi mikroekonomik bir perspektiften analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, 2007Q2–2024Q4 dönemine ait çeyreklik veriler kullanılarak Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli eşbütünleşme modeli uygulanmıştır. Modelde banka kârlılığı, aktif kârlılık oranı değişkeniyle; sürdürülebilir finans uygulamaları ise dijital müşteri sayısı değişkeni aracılığıyla temsil edilmiştir. Elde edilen bulgular, kısa dönemde aktif kârlılık oranı üzerinde, aktif kârlılık oranının gecikmeli değerleri ile gelir/gider oranı, banka büyüklüğü ve sermaye yeterliliği değişkenlerinin olumlu yönde; dijital müşteri sayısı değişkeninin ise olumsuz yönde etkide bulunduğunu göstermektedir. Uzun dönemde ise tüm değişkenlerin aktif kârlılık oranını pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Keywords

Sürdürülebilir finans , dijitalleşme , banka kârlılığı , ARDL.

The Relationship Between Digitalization and Profitability in the Turkish Banking Sector from a Sustainable Finance Perspective

Abstract

This study aims to analyse the relationship between sustainable finance practices and bank profitability in the Turkish banking sector from a microeconomic perspective. The study applies an Autoregressive Distributed Lag cointegration model using quarterly data from 2007Q2–2024Q4. In the model, bank profitability is represented by the return on assets variable, while the number of digital customers variable represents sustainable finance practices. The findings show that in the short term, the lagged values of the asset profitability ratio, the income/expense ratio, bank size, and capital adequacy variables have a positive effect on the asset profitability ratio, while the number of digital customers variable has an adverse effect. In the long term, it was found that all variables have a positive effect on the asset profitability ratio.

Keywords

Sustainable finance , digitalization , bank profitability , ARDL.

References

• Abdioğlu, Z., Yamak, N., & Yamak, R. (2019). Türkiye’de gelir eşitsizliği ve ekonomik gelişme arasındaki uzun dönem ilişkisi. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 6(3), 721–735. https://doi.org/10.30798/makuiibf.563244
• Acaravcı, S. K., & Çalım, A. E. (2013). Turkish banking sector’s profitability factors. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1), 27–41.
• Alexiou, C., & Sofoklis, V. (2009). Banka kârlılığının belirleyicileri: Yunan bankacılık sektöründen kanıtlar. Ekonomi Yıllıkları, 54(182), 93–118.
• Atukalp, M. E. (2024). Yeşil bankacılık uygulamalarının banka kârlılığına etkisi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 10(3), 376-386. https://doi.org/10.30855/gjeb.2024.10.3.004
• Aydın, Y. (2019). Türk bankacılık sektöründe kârlılığı etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 181–189.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2025). BDDK resmi internet sitesi. https://www.bddk.org.tr/
• Belke, M., & Unal, E. A. (2017). Determinants of bank profitability: Evidence from listed and non-listed banks in Turkey. Journal of Economics, Finance and Accounting, 4(4), 404–416.
• Ben Jebli, M., & Belloumi, M. (2017). Investigation of the causal relationships between combustible renewables and waste consumption and CO2 emissions in the case of Tunisian maritime and rail transport. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 71, 820–829.
• Canbay, Ş. (2019). Türkiye’de iktisadi büyüme ile yenilenebilir enerji tüketiminin çevre kirliliği üzerindeki etkileri. Maliye Dergisi, 176, 140–151.
• Căpraru, B., & Ihnatov, I. (2014). Banks’ profitability in selected Central and Eastern European countries. Procedia Economics and Finance, 16, 587–591.
• Charemza, W., & Deadman, D. F. (1997). New directions in econometric practice: General to specific modelling, cointegration and vector autoregression (2nd ed.). London: Edward Elgar.
• Çalış, N., Yıldırım, H. H., & Sakarya, Ş. (2025). Dijital bankacılık uygulamalarının bankaların kârlılığına etkisi: Bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 17(1), 215–225.
• Çil Yavuz, N. (2015). Finansal ekonometri. İstanbul: Der Yayınları.
• Dinh, V., Le, U., & Le, P. (2015). Measuring the impacts of internet banking to bank performance: Evidence from Vietnam. Journal of Internet Banking and Commerce, 20(2), 1–5.
• Erdoğan, A., & Acar, E. (2020). Bankacılık sektöründe kârlılığı etkileyen bankaya özgü faktörler: Türkiye'de faaliyet gösteren özel sermayeli mevduat bankaları üzerine bir çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 57(654), 77–98.
• Erol, İ., Çınar, S., & Duramaz, S. (2015). Bankaların yeni gelir kaynağı: Elektronik bankacılık işlem ücretleri, Türk bankacılık sektöründe banka kârlılığı üzerindeki etkisi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 1–21.
• Esen, E., Yıldırım, S., & Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka hipotezinin Türkiye ekonomisi için sınanması: ARDL modeli uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 251–267.
• Göçer, H., & Cengiz, S. (2024). Bankacılık sektöründe kârlılığın belirleyicileri üzerine karşılaştırmalı bir analiz. İşletme Bilimi Dergisi, 12(1), 38–64.
• Göksu, S., & Balkı, A. (2023). ARDL ve NARDL eşbütünleşme analizleri: Adım adım EViews uygulaması. Ankara: Serüven Yayınevi.
• Jebli, M. B., & Belloumi, M. (2017). Investigation of the causal relationships between combustible renewables and waste consumption and CO₂ emissions in the case of Tunisian maritime and rail transport. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 71, 820–829.
• Kapkara Kaya, S. (2025). ATM’ler banka kârlılığını etkiliyor mu? Türk katılım ve mevduat bankaları örneği. Sosyoekonomi, 33(65), 407–424. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2025.03.19
• Karakaş, A. (2024). Ticari bankalarda kârlılığın içsel ve makroekonomik belirleyicileri: Türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 59(4), 2083–2103.
• Karakaş, A., & Acar, M. (2022). Ticari bankalarda likidite ve kârlılık ilişkisi: Türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 139–171.
• Karjaluoto, H., Pikkarainen, T., Pikkarainen, K., & Pahnila, S. (2004). Consumer acceptance of online banking: An extension of the technology acceptance model. Internet Research, 14(3), 224–235.
• Kathuo, S., Rotich, G., & Anyango, W. (2015). Effect of mobile banking on the financial performance of banking institutions in Kenya. The Strategic Journal of Business & Change Management, 2(98), 1440–1457.
• Korkmaz, Ö. (2018). Enerji tüketimi ile finansal açıklık, ticari açıklık ve finansal gelişme arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı analizi: Türkiye ve İtalya örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 83–100. https://doi.org/10.18092/ulikidince.441281
• Malaquias, R. F., & Hwang, Y. (2016). An empirical study on trust in mobile banking: A developing country perspective. Computers in Human Behavior, 54, 453–461.
• Narayan, P., & Smyth, R. (2005). Trade liberalization and economic growth in Fiji: An empirical assessment using the ARDL approach. Journal of the Asia Pacific Economy, 10(1), 96–115. https://doi.org/10.1080/1354786042000309099
• Okuyan, H. A., & Karataş, Y. (2017). Türk bankacılık sektörünün kârlılık analizi. Ege Academic Review, 17(3), 357–368.
• Olweny, T., & Shipho, T. M. (2011). Effects of banking sectoral factors on the profitability of commercial banks in Kenya. Economics and Finance Review, 1(5), 1–30.
• Özdemir, O. (2015). Bankaların ücret ve komisyon gelirlerinin muhasebeleştirilmesi ve finansal göstergelere etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 55–70.
• Pekçağlayan, B. (2021). Türkiye’de sanayi üretim endeksinin belirleyenleri: ARDL modeli. İstanbul İktisat Dergisi, 71(2), 435–456. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2021-972114
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326. https://doi.org/10.1002/jae.616
• Petria, N., Căpraru, B., & Ihnatov, I. (2015). Determinants of banks’ profitability: Evidence from EU 27 banking systems. Procedia Economics and Finance, 20, 518–524.
• Saeed, M. S. (2014). Bank-related, industry-related and macroeconomic factors affecting bank profitability: A case of the United Kingdom. Research Journal of Finance and Accounting, 5(2), 42–50.
• Said, E., & Dickey, D. A. I. (1984). Testing for unit roots in autoregressive-moving average models of unknown order. Biometrika, 71(3), 599–607. https://doi.org/10.1093/biomet/71.3.599
• Taşkın, F. D. (2011). Türkiye’de ticari bankaların performansını etkileyen faktörler. Ege Akademik Bakış, 11(2), 289–298.
• Tunay, K. B., Tunay, N., & Akhisar, İ. (2015). Interaction between internet banking and bank performance: The case of Europe. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 195, 363–368.
• Türkiye Bankalar Birliği. (2025). TBB resmi internet sitesi. https://www.tbb.org.tr/
• Ulusoy, A., & Demirel, D. Ü. S. (2022). Türk bankacılık sisteminde dijitalleşme-kârlılık etkileşimi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(1), 184–200.
• Uzun, U., & Berberoğlu, M. (2017). İnternet bankacılığı hizmetlerinin banka performansı üzerine etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20, 51–62.
• Wang, L. (2022). ARDL modeline dayalı Çin'in yenilenebilir enerji tüketimi ile karbon emisyonları arasındaki dinamik ilişki üzerine araştırma. Resources Policy, 77, Article C.
• Yavuz, A. E., & Babuşcu, Ş. (2018). Türk bankacılık sektöründe penetrasyon: İnternet bankacılığı ve mobil bankacılık ürünlerindeki penetrasyonun analizi. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 24–57.
• Yıldırım, F. (2011). Türkiye’de internet bankacılığı ürünleri üzerine pazar trend analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 129–141.