THE PERCEPTİON OF THE RULER İN ANCİENT TURKS

Year 2024, Volume: 7 Issue: 13, 61 - 72, 29.12.2024

Bastı Bakirova

Abstract

In the ancient Turks, one of the most important factors in the state structure and tradition was the perception of the emperor. It is not possible to think of a state without an emperor or an emperor without a state in the ancient Turkish state structure based on this tradition of the Turks. The Turkish emperor would establish a state by way of the "kut" bestowed on him by God, protect the tradi-tion, feed the hungry, and protect the people. Throughout history, the emperors in each of the states established by the ancient Turks have always served this purpose. In response to this, there were certain situations among the people against the state and the emperors who governed it. ancient Turks, would be the khan in the Turkish state. The Turkish khan was the sole delegate and owner of the state. The ancient Turkish states had transformed this election into a state executive structure based on their own religious beliefs. The first duty of the Turkish emperors after coming to the accede was to compile and assemble the dispersed nation.

Keywords

Ancient Turks, State, Domination, Kut

ESKİ TÜRKLERDE HÜKÜMDAR ALGISI

Abstract

Eski Türklerde devlet yapısında ve geleneğinde en önemli unsurlardan biri hükümdar algısı olmuştur. Dolaysıyla da Türklerin bu geleneğine esasen eski Türk devlet yapısında hükümdarsız bir devlet veya devletsiz bir hükümdar düşünmek mümkün olamazdı. Türk hükümdarı Tanrı tarafından kendine bahşedilen “kut” vasıtasıyla devlet kurar, töreyi korur, açları doyurur, halkı korurdu. Tarih boyunca eski Türklerin kurmuş oldukları devletlerin her birindeki hükümdarlar hep bu amaca hizmet etmiştir. Buna karşılık olarak ise halkın da devlete ve onu yöneten hükümdarlara karşı belli vazifeleri olmuştur.
Böylece eski Türklerde Tanrı’nın kader ve ikbali kime nasip olmuşsa, Türk devletinde de o hakan olurdu. Türk hakanı devletin tek temsilcisi ve sahibi idi. Eski Türk devletleri bu seçimi kendi dini inançlarına dayanan bir devlet idari yapısı haline dönüştürmüşlerdi. Türk hükümdarlarının tahta çıktıktan sonra ilk vazifesi dağılmış milleti derleyip bir araya getirmekti.

Keywords

Eski Türkler, Devlet, Hakimiyet, Kut

References

• AHMETBEYOĞLU, Ali, Avrupa Hun İmparatorluğu, Ankara, TTK yayınları, 2001.
• AKGÜNDÜZ, Ahmed, ÖZTÜRK, Said, Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul, OSAV Yayınları, 2000.
• ARSLAN, Mahmut, “Eski Türk Devlet Anlayışı ve ‘‘Çifte Hükümdarlık’’ Meselesi”, Fırat Üniversitesi Tarih Metodolojisi ve Türk Tarihinin Meseleleri Kolokyumu Bildiriler, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elâzığ 1990, s. 223-242.
• ARSLAN, Sadri Maksut, Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul, 1947.
• BAŞER, Sait, Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, İrfan Yayınları, İstanbul 2011.
• CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1968.
• DİVİÇOĞLU, Sencer, Orta Asya Türk İmparatorluğu VI-VIII. Yüzyıllar, Ankara, İmge Kitap Evi, 2005.
• DONUK, Abdulkadir, “Türk Devletinde Hakimiyet Anlayışı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı X-XI, İstanbul 1979-1980, s. 29-56.
• ERGAN, Nevin Göngör, “Bozkır Türklerinde Töre ve Sosyal Kontrol”, Polis Bilimleri Dergisi, cilt I, sayı 3, Ankara 1999, s. 18-19.
• FADLAN, İbn, Bin Yıl Önce Türkler ve Ötekiler, Çev. Sadık Şaşar, İstanbul, İstiklal Kitapevi Yayınları, 2007.
• GÖKALP, Ziya, Türk Medeniyeti Tarihi, Ankara 1976.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, “Türklerde Devlet ve Hâkimiyet Düşüncesi Üzerine Bir Değerlendirme”, I. Türk Tarihi Sempozyumu, Türklerde Devlet Bildiriler, ed. Hayrunnisa Alan, Ali Ahmetbeyoğlu, Uğur Demir, Adnan Baycar, Seçil Ofset, İstanbul 2108, s. 471-490.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, “Moğolistan’daki Türk Anıtları”, Türk Edebiyatı, S. 361, İstanbul 2003.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, Türk Kültürünün Ana Hatları, Ankara, Akçağ Yayınları, 2005.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, Türk-Hun Tarihi, Ankara 2012.
• GUMİLEV, Lev, Nikolayeviç, Eski Türkler, Çev. Ahsen Batur, İstanbul, Selenge Yayınları, 2002.
• HASSAN, Ümit, Eski Türklerde Toplum Üzerine İncelemeler, İstanbul, Alan Yayıncılık, 2000.
• KAFESOĞLU, İbrahim, Bulgarların Kökeni, Ankara 1985.
• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul, Ötüken Yayınları, 2010.
• KAŞGARLI Mahmud, Divan-i Lügatit Türk, I-IV, Çev. B. Atalay, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1939-1941.
• ÖGEL, Bahaeddin, “Devlet Meclisi ve Kurultay”, Türkler, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2001, ss.874-887.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, I, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1968.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türklerde Devlet Anlayışı, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 2016.
• RASONYİ, Laszlo, Tarihte Türklük, Çev. Zübeyir Koşar, İstanbul, Örgün Yayınevi, 2007.
• ROUX, Jean Poul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev. Aykut Kazancagil, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2024.
• SÜMER, Faik, Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul 2016.
• TANERİ, Aydın, Türk Devlet Geleneği Dün-Bugün, İstanbul, Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2015.
• TANYU, Hikmet, İslamlıktan Önce Türklerde Tek Tanrı İnancı, Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
• TAŞAĞIL, Ahmet, Göktürkler, İstanbul, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• TOGAN, Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine Giriş, 3. Basım, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• TURAN, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul, Ötüken Neşriyatı, 2006.
• YUSUF, Has Hacib, Kutadgu Bilig, Çev. Ayşegül Çakan, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.