Batalyevsî’de sudur tasavvuru

Year 2012, Volume: 7 Issue: 1, 7 - 20, 30.03.2012

Cahid Şenel

Abstract

Tanrı-âlem ilişkisini açıklamak üzere felsefe tarihinde farklı görüşler öne
sürülse de klasik dönemde öne çıkan en önemli varsayım sudûr teori
si olmuştur. İslâm felsefesinin olgunluk dönemi olarak kabul gören İbn
Sînâ sonrası dönemde ismine az rastlanan bir düşünür olan Batalyevsî
üzerinde daha çok Fârâbî ve İhvân-ı Safâ’nın etkisi görülmektedir.
Batalyevsî’nin el-Hadâik adlı felsefî eseri ile, Yeni Eflâtuncu sudûr tasav
vurunun Endülüs’te yayılmasını sağladığı görülmektedir. Böylece özellikle
de negatif teoloji, sudûr, İlk Sebep ismiyle önce çıkan bir Tanrı algısı gibi
meselelerde XII. yüzyıl sonrası yahudi din felsefesine ciddi tesirinin oldu
ğu anlaşılmaktadır. Bu makale İslâm felsefesinin klasik dönem sonrası
Endülüs’te ortaya çıkan ve çağdaş dönemde ihmal edilen bir ismi olan
Batalyevsî’yi ve onun el-Hadâik adlı felsefî eserindeki sudûr telakkisini
klasik dönem İslâm filozoflarının düşünceleriyle mukayeseli bir şekilde ele
almayı hedeflemektedir.

Keywords

Batalyevsî, el-Hadâik, sudûr, İslâm felsefesi.

THE CONCEPT OF EMANATION IN BATALYEVSI

Abstract

There are several expositions to explain the correlation between God
and Universe in the history of philosophy. However the most prominent
one is the emanation theory. al-Hadâiq of Batalyevsî is one of the main
causes of spread the emanation theory of new platonism in the Andalucía.
Batalyevsî was an exceptional thinker of Islamic philosophy in the post
İbn Sina era and influenced by Fârâbî and Ikhwân-ı Safâ greatly. He had
remarkable effect on Jewish philosophy of religion after XII. century by
promoting the concept of God as negative theology, emanation and First
Cause. This article aims to approach to Batalyevsî’s thought on the matter
of emanation in his al-Hadâiq by comparison with the thoughts of Islamic
philosopher on the classical era.

Keywords

Batalyevsi, al-Hadâiq, emanation, Islamic philosophy

References

• Alkam, Hasan Abdurrahman, el-Cevânibü'l-felsefiyye fî kitâbâti İbn Seyyid el Batalyevsî, Amman: Dâru'l-beşîr, 1987.
• Âmirî, Resâilü Ebi'l-Hasan el-Âmîrî (nşr. Sahbân Halîfât), Amman: el-Câmiatü'l Ürdüniyye, 1998.
• Aristoteles, Metafizik (trc. Ahmet Arslan), İstanbul: Sosyal yay., 1996.
• Aydınlı,Yaşar, Fârâbî’de Tanrı-İnsan İlişkisi, İstanbul: İz yayı., 2000.
• Batalyevsî, el-Hadâik fî metâlibi’l âliyeti’l-felsefiyyeti’l-avîsa (nşr. M. Rıdvân ed-Dâye), Dımaşk: Dârü’l-fikr 1988.
• Batalyevsî (Ibn al-Sîd de Badajoz), Libro de los Cercos: Kitâb al Hadâ'iq, (nşr. ve trc. M. Asin Palacios), al-Andalus, V.
• Fârâbî, Ârâü ehli'l-medîneti’l-fâzıla, Beyrut: Dârü’l-Meşrik, 1985.
• Fârâbî, es-Siyâsetü’l-medeniyye: Mebâdiü'l-mevcûdât (nşr. Fevzî Mitri en-Neccâr), Bey rut: Dârü'l-Meşrik, 1993.
• Fârâbî, Eflâtun ile Aristoteles'in Görüşlerinin Uzlaştırılması (trc. Mahmut Kaya, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde), İstanbul: Klasik yay., 2010.
• İbn Miskeveyh, el-Fevzü’l-asgar, (nşr. Sâlih Uzeyme), Tunus: ed-Dârü'l-Arabiyye li'l kitâb, 1987.
• İbn Sînâ, eş-Şifâ: Metafizik-II, (trc. Ekrem Demirli- Ömer Türker, İstanbul: Litera yay., 2005.
• İbn Sînâ, en-Necât fi’l-hikmeti’l-mantıkıyye ve’t-tabîiyye ve’l-ilâhiyye, (nşr. Mâcid Fahrî), Beyrut: Dârü'l-âfâki'l-cedîde, 1985.
• İbn Sînâ, Ruh Kasîdesi: el-Kasîdetü’l-ayniyyetü’r-rûhiyye fi’r-ruh, (trc. Mahmut Kaya, İslâm Fiozoflarından Felsefe Metinleri içinde), İstanbul: Klasik yay., 2003.
• İbn Sînâ, Tefsîru Kitâbi Esûlûcyâ, (nşr. Abdurrahman Bedevî, Aristo ‘ınde’l-Arab için de), Kahire: Mektebetü'n-nahdati'l-Mısriyye, 1947.
• İhvân-ı Safâ, Resâilü İhvâni's-Safâ ve hullâni'l-vefâ, Beyrut: Dâru Sâdır, 1957.
• Kaufmann, David, Die Spuren al-Bataljûsi’s in der jüdischen Religions-Philsophie (Isla mic Philosophy içinde, ed. Fuat Sezgin) Frankfurt: Publication of the Institute for the History of Arabic-Islamic Science, 1990, LXXIV, 1-64.
• Kindî, Kindî Felsefî Risâleler, (trc. Mahmut Kaya), İstanbul: Klasik yay., 2002.
• Netton, Ian Richard, Muslim Neoplatonists an Introduction to the Thought of the Breth ren of Purity Ikhwan al-Safa, London: George Allen & Unwin Ltd., 1982.
• Özbalıkçı, M. Reşit, “Batalyevsî”, DİA, İstanbul: 1992, V, 138-139.
• Saruhan, Müfit Selim, İbn Miskeveyh Düşüncesinde Tanrı, Alem ve İnsan, Ankara: Yayınevi, 2010.