Muğla ilinin Datça ilçesi sınırları
içerisinde yer alan eser, antik dönemden itibaren zengin kültür varlıklarına ev
sahipliği yapan Datça yarımadasındaki Osmanlı dönemine ait tek kilisedir. Osmanlı
devletinde 1774 tarihli Küçük Kaynarca Antlaşması ile başlayan azınlıklara
yeniden kilise inşa etme izni sonrasında gelişen süreçte, Anadolu’da Hıristiyan
azınlıkların yaşadığı bölgelerde yoğun imar faaliyetleri gerçekleşmiştir.
Osmanlı padişahlarının himayesinde gerçekleşen bu faaliyetlerde birçok eski
yapı ya tamir edilmiş ya da yeni kiliseler inşa edilmiştir. Bu kapsamda inşa
edilen yapılardan Anadolu’nun en güney batı noktasında yer alan, Datça
Yarımadasındaki tek Osmanlı dönemi kilisesi olan Datça Hızırşah Kilisesi
çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Ortaçağ’a
ait bir kilise kalıntısı üzerine inşa edildiği düşünülen yapı, doğu-batı
doğrultusunda tek nefli dikdörtgen planlıdır. Doğu cephesine eklenmiş içten
yarım daire, dıştan ise yedi cepheli bir apsisi bulunan eserin bir kitabesi
bulunmamakla birlikte, son yıllarda gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarında
naos duvarında ortaya çıkarılan 1890 tarihinin inşa tarihi olabileceği
düşünülmektedir. Kuzey girişin
sövesindeki taş süsleme, naos içerisinde yer alan duvar paye başlıkları ve naos
duvarlarındaki silmelerde bulunan stuko süslemeler ile naosun beşik tonoz
örtüsünde yer alan kalem işi süslemeler, yapının süsleme programını
oluşturmaktadır. 2015-2017 yılları arasında gerçekleştirilen restorasyon
çalışmaları ile bugünkü halini alan yapı, günümüzde Hızırşah Kültür Evi olarak
hizmet görmektedir. Bu çalışmada Datça Hızırşah Kilisesi’nin mimari ve süsleme
özellikleri ayrıntılı bir şekilde tanımlanarak; Osmanlı dönemi Anadolu kilise
mimarisi içerisindeki yeri, benzer örnekler eşliğinde değerlendirilecektir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | June 30, 2019 |
Submission Date | May 9, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 |